Paylaşım planının yıl dönümü Gazze Savaşı’nın gölgesinde kutlanıyor

Erdan, Likud’un başkanlığı için mücadelesi kapsamında BM’de aktif olarak yer alıyor.

Filistinliler, 15 Mayıs’ta Batı Şeria’nın Ramallah kentinde Nekbe Günü dolayısıyla düzenlenen yürüyüşe katıldı. (AFP)
Filistinliler, 15 Mayıs’ta Batı Şeria’nın Ramallah kentinde Nekbe Günü dolayısıyla düzenlenen yürüyüşe katıldı. (AFP)
TT

Paylaşım planının yıl dönümü Gazze Savaşı’nın gölgesinde kutlanıyor

Filistinliler, 15 Mayıs’ta Batı Şeria’nın Ramallah kentinde Nekbe Günü dolayısıyla düzenlenen yürüyüşe katıldı. (AFP)
Filistinliler, 15 Mayıs’ta Batı Şeria’nın Ramallah kentinde Nekbe Günü dolayısıyla düzenlenen yürüyüşe katıldı. (AFP)

Uluslararası alanda, Filistin’i iki devlete bölen Kasım 1947 tarihli 181 sayılı Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu kararının 76’ıncı yıl dönümünden, ‘kararın gönülsüzce uygulandığı ve Filistin halkına bağımsız bir devlet kurma konusunda adalete ulaşma fırsatı vermediği’ için utanç duyuluyor. İsrail Temsilcisi Gilad Erdan, Filistinlileri ‘Nazilerin müttefiki’ olarak damgalayan sahte ve yanıltıcı bir ithaf ile bu kararı tereddüt etmeden anmak için ayağa kalktı.

Tüm Filistin tarihini, Filistin Yüksek Komitesi Başkanı Müftü Emin el-Hüseyni’nin Nazi Almanya’sının yanında yer aldığı bir döneme indirgedi. New York’taki BM genel merkezinin girişinde iki haftalık bir sergi düzenledi. Serginin, söz konusu kararın 76’ıncı yıl dönümünü münasebetiyle dün açılışı yapıldı. Sergide Hüseyni’nin Hitler’le birlikte çekilmiş bir fotoğrafı da yayınlanırken Erdan şunları söyledi:

Aradan 76 yıl geçmesine rağmen Filistinliler açısından hiçbir şey değişmedi. O dönemde bizi yok etmeye kalkışan zihniyet, Hamas’ı yönetiyor ve bugün de bizi yok etmeye çalışıyor.

Erdan ayrıca “İkinci taraf İsrail devletinin varlığını kabul etmeye hazır değil” şeklinde konuştu. Geçen yüzyılda yaşanan gerçek Nekbe’nin, bir milyon Yahudi’nin, paylaşım kararını kabul etmeyen Arap ülkelerinden zorla sınır dışı edildiği Yahudi Nekbe’si olduğunu söylemekten de çekinmedi.

Erdan’ın eyleminin yanı sıra İsrail Dışişleri Bakanlığı, yurt dışındaki büyükelçiliklere ve diğer temsilciliklere yönelik yayınladığı genelgede şu ifadelere yer verdi:

İsrail, o dönemde paylaşım kararını kabul etmişti, Filistinliler ise reddetmişti ve bu konu bugünlerde ayrı bir önem taşıyor. Çünkü düşmanımız, savaşı başlatan kendisi olmasına rağmen bu savaşın mağduru gibi görünmeye çalışıyor.

Erdan, Likud Partisi’nin başkanlığı için verdiği kişisel mücadelenin bir parçası olarak BM’de aktif olarak faaliyet gösteriyor ve faaliyetlerinin çoğunluğu uluslararası topluluğa değil, İsrail kamuoyuna yönelik. Bu kararı reddeden Arapların ve Filistinlilerin tutumuna ilişkin İsrail’in resmi anlatısı 76 yıldır değişmediği için, paylaşım kararının yıl dönümünde yaptığı faaliyetler de yeni bir şey getirmiyor.

scder
Gilad Erdan, ekim ayı sonunda New York’ta düzenlenen Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi toplantısında Gazze savaşıyla ilgili konuşma yaptı. (AP)

İsrail’in BM temsilcisi, paylaşım kararının adil olmadığı da (o dönemde Yahudilerin yüzdesi yüzde 33’e ulaşmış olmasına rağmen Yahudi devletine tarihi Filistin topraklarının yaklaşık yüzde 56’sını, Filistinliler nüfusun yüzde 67’sini oluşturmasına rağmen onlara da yüzde 44’ü verildi) dahil olmak üzere bu konumla ilgili pek çok gerçeği göz ardı ediyor. İsrailliler de paylaşım kararını kabul etmenin ‘taktik bir plan’ olduğunu kabul ediyor. Savaş başladığında İsrail’in iki bölgeyi kontrol ettiği, Filistin devletine tahsis edilen toprakların yarısını işgal ettiği, halkı için bir felakete yol açtığı, Filistinlilerin ulusal kurumlarda örgütlenmemiş olduğu, Emin el-Hüseyni’nin ne seçilmiş ne de halkının resmi bir temsilcisi olduğu, aksine 1939’dan 1946’ya kadar 7 yıl boyunca Filistin’de bulunmadığı gerçeği bunun bir kanıtı. İngilizler, Hitler ile görüşmesine rağmen çatışmayı körüklemeye yönelik böl-yönet politikasının bir parçası olarak onu kabul etti ve o da bu görevi kabul etti.

thy6j
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Farhan, New York’ta Arap-İslam Bakanlar Komitesi’nin basın toplantısına katıldı. (Reuters)

Ancak bu aşamanın en önemli işaretlerinden biri, Arapların geçtiğimiz on yılda Filistin’e ilişkin olarak yayınlanan tüm BM kararlarını kabul ederek karara ilişkin tutumlarını bizzat düzeltmeleridir. İsrail’in Almanya ile barıştığı ve onun ilk dostu olduğu ve İsrail hükümetinin Erdan’ın yol arkadaşı Binyamin Netanyahu tarafından yönetildiği bir dönemde, halen birçok Nazi fikrine inanan Avrupa aşırı sağ çevrelerini görmezden gelerek Emin el-Hüseyni’nin pozisyonuna tutunmak sefil görünüyor. Filistinlilerin liderliğini üstlenen meşru Filistinli liderler, Ortadoğu’da barışın sağlanması adına paylaşım kararının çok daha azını kabul ediyorlar. Arap ülkeleri, 2002’den bu yana İslam ülkelerinin de etrafında toplandığı bir Arap barış girişimi haline gelen Arap (Suudi) barış girişimini benimsiyor. Bunu reddeden ise İsrail.

csdfrg
İsrail saldırıları, Gazze Şeridi’nin kuzeyindeki Beyt Lahya’nın bazı kısımlarını moloz yığınına çevirdi (DPA)

İsrail savaş makinesi, Gazze’nin yarısını yok edip 20 bine (dörtte üçü çocuk, kadın ve yaşlı) yakın Filistinliyi öldürdükten ve su, yiyecek ve ilaç kıtlığı nedeniyle on binlerce kişi arasında hastalıkların yayılmasından sonra bugün Erdan’ın bu hikâyeyi ortaya atması, sadece kendini kandırmak değil, sanki güneşi bir pelerinle kapatıyormuş gibi görünüyor. Sanki dünya görmüyor, duymuyor. Sert karşılaştırmalara yer varsa, bugün soykırımdan bahsedip binaları yerle bir eden, çocukları öldürmekle övünen, nükleer bomba atmakla tehdit edenler Filistinliler değil.

Filistinliler, paylaşım kararını reddetme hatalarının bedelini kendi halkları için bir felakete yol açarak ödediler. Şarku’l Avsat’ın gözlemlerine göre Gazze’deki yıkım manzaralarına ve İsrail’in Batı Şeria’yı ‘küçük Gazze’ yapma çabalarına rağmen şu ana kadar aralarında büyük kesim barış çağrıları yapıyor. Ancak İsrail’deki egemen güçler barışı reddediyor ve ikinci Nekbe’yle açıkça tehdit eden aşırı sağcı güçlerin yönlendirdiği ve etkilediği bir yolu izliyor. Gazze halkını Mısır’a, Batı Şeria halkını da Ürdün’e sürmeyi açıkça kim planlıyor? O kadar kibirli ki Filistin bilincini değiştirmeye karar veriyor ki bu halk İsrail’i sevsin ve ona karşı savaşanlardan nefret etsin.

İsrail, bu kibriyle bilinçli olarak kendisinden nefret eden, yok edilmesini destekleyen güçlere hizmet ediyor. Çünkü aşırılığın Filistinlilere yapışmasıyla ilgileniyor. Aşırılıktan başka hiçbir de şey buna hizmet etmez.



Şera, Geleceğe Yatırım Girişimi Konferansı kapsamında Faysal bin Ferhan ile görüştü

Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, Riyad'daki konutunda Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan ile bir araya geldi. (SANA)
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, Riyad'daki konutunda Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan ile bir araya geldi. (SANA)
TT

Şera, Geleceğe Yatırım Girişimi Konferansı kapsamında Faysal bin Ferhan ile görüştü

Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, Riyad'daki konutunda Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan ile bir araya geldi. (SANA)
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, Riyad'daki konutunda Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan ile bir araya geldi. (SANA)

Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, dün Riyad'daki konutunda Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan ile bir araya geldi. Görüşme, Şera’nın bu yıl dokuzuncusu düzenlenen Geleceğe Yatırım Girişimi Konferansı’na (FII) katılmak üzere Suudi Arabistan’a yaptığı resmi ziyaret kapsamında gerçekleşti.

Suriye Cumhurbaşkanı ve beraberindeki heyet, Suudi Arabistan'ın başkentine erken saatlerde ulaştı ve Kral Halid Uluslararası Havalimanı'nda Riyad Vali Yardımcısı Prens Muhammed bin Abdurrahman bin Abdulaziz tarafından karşılandı.

sfrt
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, Suudi Arabistan ziyareti sırasında Pakistan Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Muhammed İshak Dar ile bir araya geldi. (Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı)

Diğer yandan Prens Faysal bin Ferhan, Suudi Arabistan ziyareti sırasında Pakistan Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Muhammed İshak Dar ile bir araya geldi. İki taraf, iki ülke arasındaki tarihi ve stratejik ilişkileri gözden geçirdi ve bölgesel ve uluslararası gelişmeler ile karşılıklı çıkarları olan konuları görüştü.

‘Refahın Anahtarı’ sloganıyla bugün Riyad'daki Kral Abdulaziz Uluslararası Konferans Merkezi'nde başlayan FII, 30 Ekim'e kadar devam edecek.

FII, 250 panel oturumu aracılığıyla 8 binden fazla katılımcı ve 650 seçkin konuşmacıyı bir araya getiriyor. Bu da Riyad’ın, dünyanın dört bir yanından liderleri ve yenilikçileri buluşturan, vizyonları geleceğin yatırımlarını şekillendirecek pratik stratejilere dönüştüren önde gelen küresel bir merkez olarak konumunu güçlendiriyor.


Irak seçimleri, Kürt hükümeti ve muhalefeti için bir dönüm noktası

Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin lideri Bafel Talabani destekçilerine hitap ediyor (partinin resmi medya platformu)
Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin lideri Bafel Talabani destekçilerine hitap ediyor (partinin resmi medya platformu)
TT

Irak seçimleri, Kürt hükümeti ve muhalefeti için bir dönüm noktası

Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin lideri Bafel Talabani destekçilerine hitap ediyor (partinin resmi medya platformu)
Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin lideri Bafel Talabani destekçilerine hitap ediyor (partinin resmi medya platformu)

Basim Fransis

Kürt muhalif güçlerin dağılması ve bazı liderlerinin tutuklanması nedeniyle seçimlerdeki şanslarının gerilediğine yönelik tahminlerin ortasında, Iraklı Kürtler, 11 Kasım'daki federal parlamento seçimlerine katılmaya hazırlanıyor. Bu durum, Mesud Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Bafel Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin (KYB) yerel ve federal karar alma süreçlerindeki artan hakimiyetine dair göstergelerin öne çıktığı bir dönemde yaşanıyor. İki partinin de seçimlerde bölgedeki şehirlere ayrılan sandalyelerin çoğunu kazanması muhtemel.

Verilere göre, Kürt muhalefeti, Kürt denkleminde etkili bir aktör olmasını sağlayacak bir ittifak kuramamasının ardından zorluklarla karşı karşıya. Buna bir de Talabani'nin partisinin en büyük etkiye sahip olduğu Süleymaniye'de bazı liderlerinin tutuklanması eklendi. Bu liderler arasında, son Kürt parlamentosu seçimlerinde 15 sandalye kazanan ve federal parlamentoda dokuz sandalyesi bulunan Yeni Hareket Partisi Lideri Şasvar Abdulvahit de yer alıyor. Şiddetli bir silahlı çatışmanın ardından Talabani'nin partisinden ayrılan ve Kürt parlamentosunda iki sandalyeye sahip Halk Cephesi lideri Lahur Şeyh Cengi de tutuklandı.

Bu değişkenler, seçimlerin bir sonraki aşamasının iç krizler ve federal hükümetle ilişkilerin seyri açısından Kürt tarafına ne getireceği konusunda da soruları gündeme getiriyor. Aynı şekilde seçimler sonucunda Kürtlerin parlamentodaki etki ve ağırlığı, Kürt söyleminde her iki yöndeki değişiklikler, muhalefetin rolünün gerilemesinin, Erbil ve Süleymaniye'deki yetkililer arasındaki ilişkinin onarılmasına mı yoksa siyasi karar alma süreçlerinde daha fazla tekele mi yol açacağı hakkında da soru işaretleri yaratıyor.

cx
KDP Lideri Mesud Barzani, parti üyeleri ve liderleriyle bir seminerde (parti web sitesi)

Kürt medya kuruluşları tarafından yapılan kamuoyu yoklamalarının yanı sıra önceki seçim sonuçları, daha küçük partiler aleyhine iki geleneksel partinin en büyük kazananlar olacağını gösteriyor. Bu tahminlerde parlamentoda sandalyelerin paylaşımı ile ilgili seçim yasasında benimsenen Sainte-Laguë sistemi ile beklenen düşük katılım da hesaba katılıyor.

Buna göre Barzani'nin partisinin, Kürt bölgesine tahsis edilen 46 sandalyeden 27 ila yaklaşık 30'unu kazanarak Kürt seçim yarışında yeniden lider olması bekleniyor. Talabani'nin partisinin ise 18 ila 20 sandalye ile onu takip etmesi, cezaevinde olan ve en büyük muhalif güce liderlik eden Şasvar’ın partisinin ise beş ila 10 sandalye kazanması bekleniyor. İttihad-ı İslam ve Milli Pozisyon gibi geri kalan Kürt muhalif güçlerinin her birinin en fazla dört veya beş sandalye kazanabileceği tahmin ediliyor. İslami Adalet Grubu ile Lahur Şeyh Cengi’nin partisinin ise daha da az sandalye kazanması tahmin ediliyor.

Çifte geri dönüş

Muhalefetin etkisinde görülmesi beklenen gerilemenin geri dönüşleri, bunun Kürt siyasi sahnesine yansımaları, gelecekte Kürt arenası üzerindeki etkisi ve seçimlerden sonra Bağdat ile tartışmalı konuları yönetme stratejisi hakkında farklı yorumlar mevcut. Iraklı siyaset analisti Yasin Aziz, bu gerilemeyi “iki geleneksel partinin lehine sahayı önemli ölçüde boşaltmaya katkıda bulunan” belirleyici bir faktör olarak görüyor. Aziz, “Bağdat'taki Kürt muhalif güçlerin temsilinin istendiği kadar güçlü olmadığını ve iki partinin Kürt siyasi temsiline eskisinden daha fazla hakim olacağının açık olduğunu” da belirtiyor.

Aziz, bu gerilemenin ikili sonuçları olacağına inanıyor. “Bir yandan, muhalefet baskısının yokluğu nedeniyle iki partiyi daha dengeli bir aşamaya itebilir.” Öte yandan, “bu durum iki partinin Erbil ve Süleymaniye'deki otoritesini ve dolayısıyla Kürt siyasi karar alma süreçleri üzerindeki neredeyse mutlak tekelini güçlendirecektir.”

ty
KDP İkinci Başkan Yardımcısı ve Başbakan Masrur Barzani, bir projenin açılışında (parti web sitesi)

İki ana parti, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ndeki (IKBY) çeşitli güç odaklarına ve kurumlara hakim durumda. 20. yüzyılın ortalarından bu yana birbirini takip eden Irak hükümetlerine muhalefette yer aldıklarından, 1992'den beri idari düzeyde geniş bir nüfuz ağına, güvenlik ve askeri aygıtlara sahipler ve çeşitli gelir kaynakları üzerinde kontrolü paylaşıyorlar. Bu durum, muhalefeti seçim yarışına girme konusunda eşitsiz bir konumda bırakıyor.

Bulanık bir gerçeklik

Yazar ve gazeteci Sartib Cevher ise daha karamsar bir bakış açısı sunarak, “bu ülkede demokrasi her düzeyde zayıf” diyor. Muhalefetin kendisinin “gerçek bir alternatif sunmadığını, net bir ajandası olmadığını ve medya faaliyetleriyle sınırlı kaldığını” belirtiyor. IKBY Parlamentosu’nun bir yıldan uzun süredir toplanmamasına rağmen, muhalefetin birleşik bir blok oluşturamamasının veya pratik bir tavır alamamasının, onu “çarpık siyasi gerçekliğin bir parçası” haline getirdiğine dikkat çekiyor. Bu gerçekliğin, sahte bir muhalefetin varlığını “uluslararası forumlarda demokratik bir görüntü vermek için” kullanan iktidar güçlerine hizmet ettiğini ifade ediyor.

Cevher, hem iktidarda hem de muhalefetteki Kürt siyasi güçlerin, gerçek reform programları önermek yerine “dar partizan çıkarlar” olarak adlandırdığı şeye odaklanmalarını eleştiriyor. Şunu da ekliyor: “Sloganlarında bir çelişki görüyoruz. Bölge genelinde bağımsızlığı vurguluyorlar, ancak kendisini üstlenen kişinin ülkenin birliğini korumaya yemin ettiği cumhurbaşkanlığı makamını kazanmak için yarışıyorlar.”

Bölgede yeni bir hükümetin kurulmasının federal seçimlerden sonraya ertelenmesinin, “tek bir sepette makamların paylaşımı konusunda pazarlık yapma arzusundan” kaynaklandığını, geleceğe yönelik bir vizyon benimsemek yerine kotalara dayanan önceki yaklaşımın devamı niteliğinde olduğunu ortaya koyuyor.

Göreceli bir uyuma doğru

Başka bir okuma, Bağdat'taki Kürt temsilini tüketen anlaşmazlık durumunun sona ermesine katkıda bulunabilecek herhangi bir faktörün, mutlaka daha uyumlu bir gerçekliğin önünü açacağını, ardından da IKBY’nin bütçedeki payı ve petrol, doğal gaz ve tartışmalı bölgelerin yönetimi konusundaki anlaşmazlık gibi temel konularda Bağdat ile müzakere pozisyonunu güçlendireceğini öne sürüyor. Dolayısıyla daha önce de sınırlı olsa bile, muhalefetin gücünün daha da azalması, iç çekişmelerin yoğunluğunu azaltabilir ve nihayetinde yürütme ve bölgesel konulara odaklanmaya elverişli bir ortam yaratabilir.

Bu bağlamda, Kürt akademisyen Ali Bakh, muhalefetin gerilemesinin olumlu bir yönü olabileceğine inanıyor, çünkü bu, “Bağdat'ın Kürtler arasındaki ihtilafları bölgenin konumunu zayıflatmak için kullanmasının ardından, Kürt karar alma süreçlerini birleştirme veya en azından söylemi kabul edilebilir bir ölçüde birleştirme sürecini kolaylaştıran bir faktör olabilir.”

sdfrt
Federal Parti lideri ve IKBY Başbakan Yardımcısı Kubat Talabani (parti web sitesi)

Bakh, iki parti arasında 1998'de varılan ve yaklaşık on yıllık bir istikrar sağlayan uzlaşıyı yeniden canlandırmak için “yarı stratejik bir anlaşma” olduğuna işaret ediyor. “Veriler, bölgede göreceli bir siyasi istikrara tanık olacağımızı gösteriyor” diyor, ancak aynı zamanda bu istikrarın çoğulculuk pahasına gerçekleşeceği ve iki partinin Kürt siyasi karar alma süreçlerindeki hakimiyetini güçlendireceği konusunda uyarıyor.

Bakh, bölge yönetiminin “muhalefetin ayağını kaydırdıktan” sonra karşı karşıya kalacağı meydan okumanın “hizmet geliştirme ve sunma kapasitesinin kapsamı” olacağı sonucuna varıyor. Kürtlerin Bağdat’a yönelik söylemlerindeki belirgin değişime ve Mesud Barzani'nin 2018 ve 2021'deki seçim kampanyalarından farklı olarak mevcut seçim kampanyasına güçlü katılımına dikkat çekiyor ve bunun “bölgenin yeni bir vizyonla Bağdat'a gittiğinin” göstergesi olduğunu belirtiyor.

Gözlemciler ve seçim uzmanları, seçmenlerin oy kullanmalarının faydası konusunda duydukları hayal kırıklığı nedeniyle, seçimlere yönelik boykotun tekrarlanabileceği ve bunun küçük güçlere ve bağımsızlara hizmet etmeyeceği konusunda uyarıyor. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre önceki deneyimler, seçim vaatlerinin yerine getirilmesi konusunda seçmenlerin beklentilerini karşılamadı ve seçmenler iktidarın yapısında ve hükümetin performansında gerçek bir değişiklik hissetmedi.

Önceki federal parlamento seçim dönemindeki katılım oranına geri dönersek, yüzde 36'yı geçmemişti, ancak 2024 Kürt parlamentosu seçimleri sırasında katılım oranı şaşırtıcı bir artışa tanık oldu ve yaklaşık yüzde 70'e ulaştı. Bu noktada seçmen katılım oranının, tüm seçme hakkına sahip olanlar hariç tutularak, yalnızca seçim komisyonunun biyometrik sistemine kayıtlı seçmenlere dayandığını da belirtmeliyiz.

Sonuç olarak, yaklaşan federal seçimler Irak'taki Kürt siyaseti için kritik bir dönüm noktası olacak. Bir yandan iki parti, makamlar konusunda yeni bir pazarlığa girerken, diğer yandan bölgenin stratejik çıkarları ile yolsuzluk, Bağdat ile devam eden anlaşmazlık nedeniyle gecikmiş maaşlar krizinden rahatsız olan Kürt halkının talepleri doğrultusunda siyasi çıkarlarını dengelemeleri gerekecek.


El-Faşir... BM acil müzakere çağrısında bulundu, Afrika Birliği ‘iddia edilen savaş suçlarını’ kınadı

Planet Labs tarafından sağlanan bu uydu görüntüsü, Sudan'ın el-Faşir kentinde bulunan Sudan Ordusu Altıncı Piyade Tümeni karargâhının çevresini gösteriyor. (AP)
Planet Labs tarafından sağlanan bu uydu görüntüsü, Sudan'ın el-Faşir kentinde bulunan Sudan Ordusu Altıncı Piyade Tümeni karargâhının çevresini gösteriyor. (AP)
TT

El-Faşir... BM acil müzakere çağrısında bulundu, Afrika Birliği ‘iddia edilen savaş suçlarını’ kınadı

Planet Labs tarafından sağlanan bu uydu görüntüsü, Sudan'ın el-Faşir kentinde bulunan Sudan Ordusu Altıncı Piyade Tümeni karargâhının çevresini gösteriyor. (AP)
Planet Labs tarafından sağlanan bu uydu görüntüsü, Sudan'ın el-Faşir kentinde bulunan Sudan Ordusu Altıncı Piyade Tümeni karargâhının çevresini gösteriyor. (AP)

Uluslararası toplum, Sudan'ın el-Faşir kentindeki çatışmaların sona ermesi için çağrıda bulunmaya devam ederken, Birleşmiş Milletler (BM) dün kentin kontrolünü ele geçirdiğini açıklayan Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) ile ordu arasında acil müzakereler yapılması çağrısında bulundu. Bu arada Sudan Doktorlar Ağı, HDK'yi altı sağlık personelini ‘kaçırmakla’ suçladı.

Afrika Birliği

Afrika Birliği (AfB) Komisyonu Başkanı Mahmud Ali Yusuf bugün, el-Faşir'den bildirilen ‘zulüm’ ve ‘savaş suçlarını’ kınadı.

Yusuf, X platformu üzerinden yaptığı açıklamada, ‘şehirden bildirilen şiddetin ve zulmün artmasından ciddi endişe duyduğunu’ ifade ederek, ‘etnik grupları hedef alan savaş suçları ve sivillerin öldürülmesi iddialarını’ kınadı.

Yusuf, ‘düşmanlıkların derhal durdurulması ve çatışmalardan etkilenen nüfusa hayat kurtaran yardımların ulaşabilmesi için insani yardım koridorlarının açılması’ çağrısında bulundu. Ayrıca, krize askeri bir çözümün mümkün olmadığını vurgulayarak, tüm tarafları diyaloga girmeye ve ‘kapsamlı bir barışçıl ve siyasi sürece bağlı kalmaya’ çağırdı.

Sağlık personelinin kaçırılması ve fidye talebi

Sudan Doktorlar Ağı bugün, HDK'nin Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'de altı sağlık personelini kaçırarak serbest bırakılmaları için fidye talep ettiğini açıkladı.

Kaçırılan kişilerden dördünün doktor, birinin eczacı ve birinin de hemşire olduğunu belirten Sudan Doktorlar Ağı, kaçırılan sağlık personellerinin kuşatma boyunca hastalara ve yaralılara hizmet vermeye devam ettiklerini açıkladı. Ağ, HDK'nin sağlık personellerinin ailelerine şantaj yaptığını ve her biri için 100 milyon Sudan cüneyhi fidye talep ettiğini doğruladı.

rgt
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) milisleri, Sudan'ın Darfur bölgesindeki el-Faşir sokaklarında kutlama yapıyor. (AFP)

Sudan Doktorlar Ağı, ‘bu adımın Darfur'da sağlık sisteminden geriye kalanları yok etmek ve insani yardım çalışanlarını sindirmek amacıyla organize bir suç eylemi’ olduğunu değerlendirdi ve kaçırılanların hayatları ve güvenliğinden HDK'nin tam olarak sorumlu olduğunu belirtti.

Ağ, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile tüm uluslararası sağlık ve insan hakları kuruluşlarına acil çağrıda bulunarak, sağlık personelinin derhal serbest bırakılması için hemen müdahale etmeleri ve bu suçtan sorumlu kişilerin hesap vermesini sağlamalarını talep etti. Ağ ayrıca, doğrudan sağlık personelinin hedef alınmasının, uluslararası insancıl hukukun açık bir ihlali olduğunu vurguladı.

HDK kontrolü ele geçirdi, ordu geri çekildi

HDK pazar günü, Sudan ordusunun kontrolü altında kalan Darfur'daki son büyük idari merkez el-Faşir'in kontrolünü tamamen ele geçirdiğini duyurdu.

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan dün yaptığı açıklamada, şehirde bulunan tüm yetkililerin, şehrin maruz kaldığı yıkım ve sivillere yönelik sistematik katliam nedeniyle şehirden ayrılma gereği gördüklerini belirtti.

BM acil müzakere çağrısı yaptı

BM Genel Sekreteri Sözcüsü Stephane Dujarric, HDK'nin dün el-Faşir'i ele geçirmesinin ardından Antonio Guterres'in Sudan'daki çatışmaları sona erdirmek için acil müzakere çağrısı yaptığını duyurdu. Guterres, Sudan ordusu ve HDK'yi, Sudan Özel Temsilcisi Ramtane Lamamra ile gecikmeden iletişime geçmeye ve müzakere yoluyla bir çözüme ulaşmak için hızlı ve somut adımlar atmaya çağırdı.

Dujarric, Guterres'in son zamanlarda çatışmaların artmasından ‘derin endişe duyduğunu’ ve uluslararası insani hukuk ihlallerini kınadığını belirtti. Guterres'in, zaten vahim olan insani durumu daha da kötüleştiren Sudan'a silah ve savaşçı akışının devam etmesinden derin endişe duyduğunu söyledi.

Dujarric, insani yardımın sivillere hızlı ve engelsiz bir şekilde ulaşması gerektiğini vurgulayarak, el-Faşir ve çevresinin 18 aydan fazla bir süredir ‘acıların yuvası’ olduğunu ve kıtlık, hastalık ve şiddetin her gün sivillerin hayatına mal olduğunu belirtti.

Uluslararası çabalar ve siyasi bir çözüm çağrısı

Uluslararası ateşkes çabaları kapsamında, Mısır Dışişleri Bakanlığı bugün yaptığı açıklamada, Bakan Bedr Abdulati’nin ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap ve Ortadoğu İşlerinden Sorumlu Danışmanı Masad Boulos ile telefon görüşmesi yaparak Sudan’daki gelişmeleri ele aldığını bildirdi.

İki taraf, ‘Sudan halkının yeteneklerini koruyacak ve güvenlik ve istikrar arzularını yerine getirecek şekilde’ acil ve kalıcı bir ateşkes sağlanmasının ve Sudan'ın birliğinin, toprak bütünlüğünün ve ulusal kurumlarının korunmasının önemini vurguladı.

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Devlet Başkanı Danışmanı Enver Gargaş ise X platformunda, Sudan ordusunun el-Faşir'i kaybetmesinin, iç savaşı sona erdirmek için tek seçeneğin siyasi yol olduğu gerçeğinin farkına varılması anlamına geldiğini vurguladı. Gargaş, Sudan'daki kritik insani durumun daha fazla gerilime dayanamayacağını belirtti.

Sudan ordusu ile HDK arasında, sivil yönetime geçiş için yapılacak seçimlerle sona ermesi gereken geçiş döneminde yaşanan iktidar mücadelesi nedeniyle Nisan 2023'te savaş çıktı.

Çatışma, milyonlarca Sudanlıyı yerinden etti ve nüfusun yarısından fazlasını açlık ve hastalıkla baş başa bıraktı.

HDK, Sudan'ın batısındaki sorunlu Darfur bölgesini kontrol ediyor ve Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir’i 18 aydır kuşatma altında tutuyor. Ordu ise ülkenin doğu yarısını kontrol ediyor.