Ayı gibi uyumayı öğrenmek hayatınızı kurtarabilir

"Doğadan öğrenecek çok şey var"

Ayılar 8 aya kadar kış uykusunda kalabiliyor (Unsplash)
Ayılar 8 aya kadar kış uykusunda kalabiliyor (Unsplash)
TT

Ayı gibi uyumayı öğrenmek hayatınızı kurtarabilir

Ayılar 8 aya kadar kış uykusunda kalabiliyor (Unsplash)
Ayılar 8 aya kadar kış uykusunda kalabiliyor (Unsplash)

Avrupalı bilim insanlarının araştırmasına göre ayı gibi uyumayı öğrenmek insanların hayatını kurtarabilir.

İsveç'teki Örebro Üniversitesi Hastanesi'nde çalışan kardiyolog Ole Frobert, Almanya'daki Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi'nden bilim insanlarıyla kış uykusuna yatan ayıların vücutlarındaki değişimleri inceledi. 

Araştırmacılar, kış uykusundan uyanan ayılarda HSP47 adlı bir proteinin miktarının azaldığını tespit etti. Kan pıhtılarının oluşumunda görev alan hücre parçalarının yüzeyindeki bu protein, kan hücrelerinin birbirine tutunmasını sağlıyor.  

Örneğin bir kesikten sonra kan pıhtısı oluştuğunda, HSP47 kanamanın durmasını ve iyileşme sürecinin başlamasını mümkün kılıyor. Ancak damarlar içinde pıhtılaşan kan doğal yollarla çözülmediğinde ölümcül olabiliyor. 

Araştırmacılar, omurilik zedelenmesi yaşayan hastalarda da HSP47 proteinin düşük seviyede olduğunu gözlemledi. Bu kişiler, kış uykusuna yatan ayılarda olduğu gibi çok fazla kan pıhtılaşması yaşamıyor.  

Frobert, kış uykusunun aslında bir enerji koruma ve iyileşme biçimi olduğuna, bu süreçte ayıların kalp atışlarının ciddi ölçüde yavaşladığına işaret etti. 

Kardiyolog, bu proteinin yarattığı etkiyi oluşturacak bir ilaç üzerinde çalıştıklarını belirtti. 10 yıla hazır olması beklenen yeni ürünün, piyasada kanın pıhtılaşmasını önleyen mevcut ilaçlara kıyasla daha az yan etkiye yol açması hedefleniyor. 

Araştırmada yer alan Alman akademisyen Manuela Thienel, "Doğadan gerçekten çok fazla şey öğrenebilirsiniz" dedi.

Thienel ve Frobert'in ekibi, bu çalışma için İsveç'te ayıları helikopterle takip edip inlerini bularak, hayvanları uyutup kan örnekleri aldı. Araştırmayı NASA ve Alman Havacılık ve Uzay Merkezi de fonladı. 

Independent Türkçe



Zayıflama ilaçlarının göz sağlığını tehdit ettiği bulundu

 Bir hasta diyabetik retinopati için lazer tedavisi görüyor (AFP/Arşiv)
Bir hasta diyabetik retinopati için lazer tedavisi görüyor (AFP/Arşiv)
TT

Zayıflama ilaçlarının göz sağlığını tehdit ettiği bulundu

 Bir hasta diyabetik retinopati için lazer tedavisi görüyor (AFP/Arşiv)
Bir hasta diyabetik retinopati için lazer tedavisi görüyor (AFP/Arşiv)

İki yeni çalışmada, zayıflama ilaçlarının bazı kişilerde görme kaybına yol açan ciddi göz hastalıklarına neden olabileceği öne sürüldü.

JAMA'da yayımlanan bir çalışmada, yaklaşık 1,5 milyon kişiden elde edilen veriler değerlendirilerek semaglutid veya tirzepatid gibi ilaçları kullanan diyabet hastalarında optik sinir bozuklukları riskinin arttığı tespit edildi.

Araştırma özellikle nonarteritik anterior iskemik optik nöropati (NAION) adı verilen nadir ancak ağır bir rahatsızlığa işaret ediyor. Bu hastalıkta optik sinire giden kan akışının aniden azalması veya engellenmesi sonucu "göz felci" yaşanıyor. Araştırmacılar, The Conversation'da yazdıkları makalede, hastaların bunu ancak bir gözlerinde görme kaybı yaşadıktan sonra fark ettiğini belirtiyor.

Hastalığın herhangi bir tedavisi yok.

Daha önce yapılan bir çalışmada bir hastada semaglutidin yan etkisi olarak NAION görülme olasılığının 10 binde bir olduğu belirtilmişti. Ancak son araştırmada, semaglutid veya tirzepatid kullanan 159 bin tip 2 diyabet hastasının 35'inde (yaklaşık 2 bin 500'de 1) NAION geliştiği saptandı. 

Araştırmacılar, "İki yıllık takip süresince semaglutid veya tirzepatid grubundaki 35 hastada NAION görüldü" diyor.

93 hastadaysa başka optik sinir hastalıkları vardı.

Aynı bilimsel dergide yayımlanan ve 185 bin kişiyi içeren bir başka büyük çalışma, GLP-1 RA'lar diye bilinen zayıflama ilaçlarını, retinadaki kan damarlarının hasar görmesi anlamına gelen diyabetik retinopati riskinin artmasıyla ilişkilendiriyor.

Ancak araştırmacılar her iki çalışmada da GLP-1 ilaçları kullanan katılımcılarda, diyabetik retinopati nedeniyle görme yetisini tehdit eden komplikasyonların daha az ortaya çıktığını ve diğer diyabet ilaçlarını kullananlara kıyasla, daha düşük oranda ameliyat gerektiren göz tedavisine ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.

Araştırmacılar, ilaçları kullanmanın bu tür rahatsızlıklara neden olma riskinin genel anlamda düşük olduğunu söyleseler de daha yakından takip edilme çağrısı yapıyor.

Ayrıca zayıflama ilaçlarının göz komplikasyonlarına nasıl yol açabileceğini anlamak için daha uzun vadeli çalışmalar yapılması çağrısında bulunuyorlar.

Araştırmacılar "GLP-1 RA'ların maliyeti, bu ilaçların diyabet ve komplikasyonlarının tedavisiyle ilgili maliyetleri düşürme potansiyeliyle kıyaslanmalı" diyor.

Son araştırmalar, önceden diyabetik retinopatisi olsun ya da olmasın, zayıflama ilaçları verilen tüm diyabet hastalarının potansiyel komplikasyonlar için düzenli taranması ve izlenmesi gerektiğine işaret ediyor.

Independent Türkçe