Eski Şin Bet Direktörü Ayalon: "İsrail, İkinci İntifada lideri Bergusi'yi serbest bırakmalı"

"Mervan Bergusi, iki devletli çözüme yönelik müzakerelere liderlik edebilir"

Birleşmiş Milletler verilerine göre, yaklaşık 2 milyon nüfusa sahip Gazze Şeridi'nde İsrail saldırıları nedeniyle 1,9 milyona yakın kişi yerinden edildi (Reuters)
Birleşmiş Milletler verilerine göre, yaklaşık 2 milyon nüfusa sahip Gazze Şeridi'nde İsrail saldırıları nedeniyle 1,9 milyona yakın kişi yerinden edildi (Reuters)
TT

Eski Şin Bet Direktörü Ayalon: "İsrail, İkinci İntifada lideri Bergusi'yi serbest bırakmalı"

Birleşmiş Milletler verilerine göre, yaklaşık 2 milyon nüfusa sahip Gazze Şeridi'nde İsrail saldırıları nedeniyle 1,9 milyona yakın kişi yerinden edildi (Reuters)
Birleşmiş Milletler verilerine göre, yaklaşık 2 milyon nüfusa sahip Gazze Şeridi'nde İsrail saldırıları nedeniyle 1,9 milyona yakın kişi yerinden edildi (Reuters)

İsrail'in iç istihbarat servisi Şin Bet'in eski direktörü Ami Ayalon, Tel Aviv yönetiminin hapisteki İkinci İntifada lideri Mervan Bergusi'yi serbest bırakması gerektiğini söyledi.

Ayalon, Birleşik Krallık'ın önde gelen gazetelerinden Guardian'da dün yayımlanan söyleşisinde, Filistinliler kendi devletlerini kurana kadar İsrail'in güvende olmayacağını belirtti.

Eski istihbaratçı, Tel Aviv yönetiminin bağımsız Filistin devletinin kurulmasına yönelik müzakereleri yönetmesi için Bergusi'yi serbest bırakması gerektiğini savundu. 

Ayalon, Hamas'ı tamamen yok etmenin askeri açıdan mümkün olmadığını ve Gazze'ye düzenlenen operasyonların Hamas üyelerine desteği artırma riski taşıdığını belirterek şöyle devam etti:

Biz İsrailliler ancak Filistinliler umut sahibi olduğunda güvenliğe kavuşacağız. Denklem budur. Askeri terimlerle ifade etmek gerekirse, kaybedecek bir şeyi olmadığına inanan bir kişi ya da grubu caydıramazsınız.

Bergusi, hapisten Filistin halkına "üçüncü İntifada" çağrısı da yapmıştı (Reuters) 
Bergusi, hapisten Filistin halkına "üçüncü İntifada" çağrısı da yapmıştı (Reuters)

Ayalon, Hamas'ın 7 Ekim'deki saldırılarının ardından İsrail ordusunun misillemesini haklı bulduğunu belirtirken, İsrail kamuoyunda tüm Filistinlilerin Hamas üyesi ya da destekçisi olarak görüldüğüne dikkat çekti. 

Bir dönem İsrail Donanması'nın komutanlığını da yapan Ayalon, "Filistin halkı fikrini kabul edemiyoruz çünkü bunun İsrail devleti fikrinin önünde büyük engel oluşturduğunu düşünüyoruz" dedi. 

Bu bakış açısının değişmesi gerektiğini ifade eden 78 yaşındaki eski istihbaratçı, Bergusi'nin serbest bırakılmasının iki devletli çözümle ilgili yapıcı müzakerelerin başlamasını sağlayacağını belirterek şunları söyledi: 

Filistinlilerin yaptıkları son anketlere bakın. Filistinlilerin, İsrail'in yanında kurulacak bir devlete sahip olmasını sağlayacak tek lider o. Bunun ilk sebebi iki devletli çözüme inanması, ikincisiyse bizim hapishanelerimizde yatarak meşruiyetini kazanmış olması.

İşgal altındaki Filistin topraklarında, 28 Eylül 2000 - 8 Şubat 2005'te yaşanan ve İkinci İntifada diye anılan ayaklanmada, 4 bin 412 Filistinli öldürülmüş, 48 bin 322 kişi de yaralanmıştı. Çatışmalarda İsrail tarafındaysa 1069 kişi öldürülmüş, 4 bin 500 kişi de yaralanmıştı.

Ayaklanmaları örgütleyen kişiler arasında yer alan Bergusi, 5 Nisan 2002'de Batı Şeria'daki Ramallah'ta İsrail ordusu tarafından yakalanmış, daha sonra 5 defa müebbet hapse mahkum edilmişti.

Bergusi, Batı Şeria'yı yöneten Filistin Ulusal Yönetimi'nde milletvekili olarak görev yaptığı gibi, partinin silahlı kanadı Tanzim'e de liderlik etmişti. İsrail ve Hamas arasındaki rehine takaslarında Bergusi'nin serbest bırakılması da gündeme gelmiş fakat İsrail buna yanaşmamıştı. 

Independent Türkçe



Suriyeli Yahudiler Şam'daki Faranj Sinagogu’nda ibadet ediyor

Eski Şam'ın Yahudi Mahallesi'ndeki el- Faranj Sinagogu’nda ibadet eden bir Yahudi, 29 Nisan 2025. (AFP)
Eski Şam'ın Yahudi Mahallesi'ndeki el- Faranj Sinagogu’nda ibadet eden bir Yahudi, 29 Nisan 2025. (AFP)
TT

Suriyeli Yahudiler Şam'daki Faranj Sinagogu’nda ibadet ediyor

Eski Şam'ın Yahudi Mahallesi'ndeki el- Faranj Sinagogu’nda ibadet eden bir Yahudi, 29 Nisan 2025. (AFP)
Eski Şam'ın Yahudi Mahallesi'ndeki el- Faranj Sinagogu’nda ibadet eden bir Yahudi, 29 Nisan 2025. (AFP)

AFP fotoğrafçısı, ABD'de yaşayan Suriyeli Yahudilerden oluşan bir heyetin bugün Şam'ın eski şehrindeki el- Faranj Sinagogu’nda (Frenk sinagogu) ibadet ettiğini ve bunun Beşşar Esed rejiminin devrilmesinden bu yana Suriye'nin başkentine yapılan bir dizi ziyaretin parçası olduğunu söyledi.

Ziyaret, Suriye'deki Yahudi topluluğunun lideri Bahur Chamntoub’un geçen hafta ortasında kimliği belirsiz saldırganların Yahudi mezarlığına girerek Yahudi mistisizminin sembolü olan Haham Hayyim Vital'in mezarını tahrip ettiklerini açıklamasının ardından gerçekleşti.

Görsel kaldırıldı.Eski Şam'ın Yahudi Mahallesi'ndeki el- Faranj Sinagogu’nda Tevrat'ın el yazmasını taşıyan bir haham, 29 Nisan 2025. (AFP)

Ziyaret heyetinde, Suriye'yi terk eden son haham olan ve 1990'ların başında ülkeyi terk eden binlerce Suriyeli Yahudi arasında yer alan Yusuf Hamra'nın oğlu Haham Henry Hamra da yer aldı. Yusuf Hamra, ayrılışından bu yana ilk kez geçtiğimiz şubat ayında oğluyla birlikte Şam'ı ziyaret etmişti.

Henry Hamra, Suriye'deki 20'den fazla sinagogdan biri olan el- Faranj Sinagogu’nda, aralarında Brooklyn'deki Suriye Yahudi cemaatinden Victor Kemil'in de bulunduğu heyet üyelerinin huzurunda sabah ibadetini yönetti.

Görsel kaldırıldı.Eski Şam'ın Yahudi Mahallesi'ndeki el- Faranj Sinagogu’nda ibadet eden Yahudi erkekler, 29 Nisan 2025. (AFP)

Kemil AFP'ye yaptığı açıklamada, ziyaretin ‘yakında Suriye'yi ziyaret edecek daha büyük bir heyetin hazırlıklarının’ parçası olduğunu söyledi.

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre Kemil, “Sinagogu ve buradaki toplumu en azından ziyaretçi kabul etmeye hazırlamak istiyoruz. Umuyoruz ki, ülkedeki durum iyileşir ve geri dönmeyi ya da turizm için gelmeyi daha fazla düşünmeye başlarlar. Biz gururlu Suriyeli Yahudileriz ve çocuklarımız da bizim ne kadar gururlu olduğumuzu biliyorlar. Bu mirası ve bu tarihi kesinlikle sevecekler” ifadelerini kullandı.

Kemil, heyetin dün Şam'da, Şam'daki Yahudi mezarlığında gömülü olan Haham Vital'in ölüm yıldönümünü andığını söyledi.

Anma töreni, geçen hafta kimliği belirsiz saldırganların mezarlıkta Vital'in mezarının bulunduğu bölüme girmelerinin ardından gerçekleşti.

Görsel kaldırıldı.ABD'de yaşayan Suriyeli Yahudilerden oluşan bir heyet, Eski Şam'daki el- Faranj Sinagogu'nda ibadet ediyor. (AFP)

Suriye'deki Yahudi topluluğunun lideri Bahur Chamntoub cuma günü Facebook'ta yaptığı paylaşımda, kimliği belirsiz kişilerin ‘tarihi eser aramak için Haham Vital’in mezarının yanındaki alanı kazdıklarını’ belirtti. Chamntoub, “Bölgeden sorumlu yetkilileri bilgilendirdik. Onlar da vandalizmin gerçekleştiği yeri incelediler ve olayın sorumlularını bulacaklarına dair söz verdiler” dedi.

İslam Ülkeleri Hahamlar İttifakı adına geçtiğimiz pazar günü Chamntoub tarafından yayınlanan açıklamada, “Haham Hayyim Vital'in mezarına yapılan saygısızlık karşısında derin bir şok ve üzüntü duyuyoruz” denildi. Açıklamada ayrıca, ‘Suriye hükümeti, Yahudi kutsal mekanlarını, sinagoglarını ve mezarlıklarını acilen emniyete almaya” çağrıldı.

AFP'ye konuşan Kemil, “Olayın amacını bilmiyoruz ve amacın hahamın kemiklerine dokunmak, taşımak ya da saygısızlık etmek olup olmadığını öğrenmeye çalışıyoruz. Bu hiçbir şeyi değiştirmeyecek. Haham bizim için çok önemli ve gömülü olduğu yer bizim için sonsuza kadar önemli kalacak” ifadelerini kullandı.

Suriye’deki çatışma yıllarında, Şam’ın Cobar mahallesinde bulunan ve dünyanın dört bir yanından gelen Yahudiler için kutsal bir yer olan eski bir sinagog yağmalanmış ve ağır hasar görmüştü.

Suriye'deki varlıkları milattan önceki yüzyıllara kadar uzanan Yahudiler, Esed ailesinin yönetimi sırasında dinlerinin gereklerini yerine getirme özgürlüğüne sahipti. Ancak Esed rejimi 1992 yılına kadar hareketlerini kısıtladı ve seyahat etmelerini engelledi. Seyahat etmelerine izin verildikten sonra sayıları yaklaşık 5 binden şu anda Şam'da ikamet eden 7 yaşlı kişiye düştü.

Görsel kaldırıldı.Eski Şam'ın Yahudi Mahallesi'ndeki el- Faranj Sinagogu’nda Tevrat'ın el yazmasını taşıyan bir Yahudi, 29 Nisan 2025.

Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera liderliğindeki yeni yetkililer, Suriye'nin geleceğinin inşasına ve güvenliğinin sağlanmasına tüm toplulukları dahil etme sözü verirken, azınlıklar arasında zaman zaman yaşanan ihlaller nedeniyle kaygılar yaşanıyor.

Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan eş-Şeybani, New York'a yaptığı bir ziyaret kapsamında, New York'taki Suriyeli Yahudi toplumundan bir heyetle görüştü. Şarku’l Avsat’ın Suriye resmi haber ajansı SANA’dan aktardığına göre Şeybani, görüşmede ‘iletişim ve anlayış köprülerinin güçlendirilmesinin önemini’ ele aldı.