Dünyada sigara kullanımı giderek azalırken her yıl sekiz milyondan fazla insanı öldürmeye devam ediyor

Dünya Sağlık Örgütü: Dünyada sigara kullanımı giderek azalıyor. Her yıl bir milyondan fazla insan "pasif içicilik" nedeniyle ölüyor

(Arşivler - AFP)
(Arşivler - AFP)
TT

Dünyada sigara kullanımı giderek azalırken her yıl sekiz milyondan fazla insanı öldürmeye devam ediyor

(Arşivler - AFP)
(Arşivler - AFP)

Dünya Sağlık Örgütü Salı günü yaptığı açıklamada, dünya genelinde tütün kullanan yetişkinlerin sayısının son yıllarda istikrarlı bir şekilde azaldığını ancak sektörde faaliyet gösteren şirketlerin bu gerçek karşısında teslim olmayacakları uyarısında bulundu.

Dünya Sağlık Örgütü'nün yeni raporuna göre, 2000’de her üç yetişkinden biri tütün türevleri kullanırken, 2022 yılında bu oran neredeyse her beş yetişkinden biri için geçerli.

Rapor, 2000 ve 2030 yılları arasındaki sigara içme yaygınlığı eğilimlerini inceledi. Veriler 150 ülkenin kendi topraklarında tütün tüketimini azaltmayı başardığını gösterdi

Şarku’l Avsat’ın AFP tarafından yayınlanan rapordan aktardığı bilgilere göre örgüt çoğu ülkede sigara içme oranlarındaki düşüşe rağmen, tütün kaynaklı ölümlerin önümüzdeki yıllarda da yüksek seyretmesinin beklendiği uyarısında bulundu.

İstatistikler, sigara içmenin her yıl sekiz milyondan fazla insanı öldürdüğünü ve bunların arasında pasif içiciliğe maruz kalmaları nedeniyle sigara içmeyen yaklaşık 1,3 milyon kişinin de bulunduğunu gösteriyor.

Rapor, sıkı tütün kontrolü önlemlerinin uygulanması ile sigaradan kaynaklanan ölümlerin sayısındaki azalma arasındaki sürenin yaklaşık otuz yıl olduğunu doğruluyor.

Sigara içenlerin sayısı azalmaya devam etse de, Dünya Sağlık Örgütü 2010-2025 yılları arasında tütün tüketiminin yüzde 30 oranında azaltılması hedefine ulaşılamayacağını tahmin ediyor.

Aralarında 2010 yılından bu yana tütün tüketimini yüzde 35 oranında azaltmayı başarmış olan Brezilya'nın da bulunduğu 56 ülkenin bu hedefe ulaşması bekleniyor.

Öte yandan, 2010 yılından bu yana altı ülkede tütün tüketiminde artış görüldü: Kongo, Mısır, Endonezya, Ürdün, Umman ve Moldova.

Bununla birlikte, rapor hazırlayanların tahminlerine göre dünya genelinde tütün tüketimi 2010-2025 yılları arasında dörtte bir oranında azaltılma yolunda ilerliyor.

Ancak Dünya Sağlık Örgütü, tütün sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin boş durmaya niyetleri olmadığı konusunda uyarıyor.

Dünya Sağlık Örgütü Sağlığın Geliştirilmesi Bölümü Direktörü Rüdiger Kresch yaptığı açıklamada, "Son yıllarda tütün kontrolünde kayda değer ilerlemeler kaydedildi, ancak şimdi boş boş oturmanın zamanı değil" uyarısında bulundu. Bir ülkenin tütünle savaşı kazandığına inandığı anda, sektörde faaliyet gösteren şirketlerin yeni bir cephe açtığını vurgulayan Kresch, "Tütün sektörünün sayısız hayat pahasına kâr elde etmek için ne kadar ileri gidebileceğini hayretle izliyorum" dedi.

Tütün sektörüne müdahaleyle mücadele

Dünya Sağlık Örgütü, kontrol çabalarında "tütün sektörü müdahalesi" ile mücadele çağrısında bulundu. Yeni sözde dumansız ürünlere dikkat çekerek, bu ürünlerin gençler üzerindeki başarısı göz önüne alındığında mümkün olduğunca çok veri toplanması çağrısında bulundu.

Dolayısıyla, dünya genelinde 13 ila 15 yaş arasındaki insanların yüzde 10'u bir veya daha fazla tütün türü tüketiyor. Bu da en az 12 milyonu bu yeni ürünleri kullanan olmak üzere en az 37 milyon genç tütün kullanıcısını temsil ediyor. Bu rakamlar, 70'ten fazla ülkenin herhangi bir veri sağlamadığı göz önüne alındığında, oldukça düşük olarak değerlendiriliyor.

Bu bilgi eksikliği, gençleri sigara içmekten caydırmaya yönelik halk sağlığı çabalarını baltalamaya çalışan bir sektör karşısında endişelere yol açıyor

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, farkındalık yaratma çabalarına rağmen, gençler bu ürünlere erişim kolaylığı ve bağımlılık riskleri konusunda orta derecede endişe ile bu ürünleri düzenli olarak kullanmaya başlıyor.

Bu nedenle örgüt, tütün sektörüyle mücadele etmenin ve tütün tüketimine başlanmasını önleyecek etkili politikalar geliştirmenin en güçlü yolu olduğuna inandığı için mümkün olduğunca çok veri toplanmasını teşvik ediyor.



Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
TT

Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)

Dubai çikolatasının popülaritesi, Antep fıstığı arzında küresel bir krize yol açarak dünya çapında fıstık kıtlığını şiddetlendirdi ve fiyatların hızla yükselmesine neden oldu.

Antep fıstığı kreması, kadayıf ve sütlü çikolatanın birleşiminden oluşan Dubai çikolatası, 2021 yılında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) merkezli çikolata şirketi Fix tarafından piyasaya sürülmesinin ardından büyük ilgi gördü ve bir TikTok videosu viral oldu. Aralık 2023'te yayınlanan video 120 milyondan fazla izlendi ve fıstıklı çikolataya karşı küresel bir tutku uyandırarak birçok benzer ürünün ortaya çıkmasına neden oldu.

Kuruyemiş perakendecisi CG Hacking'den Giles Hacking, bu tutku nedeniyle Antep fıstığı fiyatlarının bir yıl önce pound (ağırlık ölçüsü birimi) başına 7,65 dolardan şu anda pound başına yaklaşık 10,30 dolara yükseldiğini söyledi. Hacking, “Şu anda Antep fıstığı piyasasında arz sıkıntısı yaşanıyor” dedi.

Şarku’l Avsat’ın Financial Times'tan aktardığı habere göre, tüketiciler o kadar heyecanlı ki, Birleşik Krallık gibi ülkelerde bazı mağazalar her müşterinin alabileceği çikolata sayısını sınırlıyor.

vfdghty
Berlin'deki bir tatlı dükkanında Dubai çikolataları hazırlanıyor. (Arşiv - AFP)

Antep fıstığının ana ihracatçısı olan ABD'de geçen yıl hayal kırıklığı yaratan hasadın ardından Antep fıstığı stokları zaten azalmaktaydı. Hacking, ABD mahsulünün normalden daha kaliteli olduğunu ve bunun da genellikle çikolata ve diğer gıdalar için malzeme olarak satılan ucuz, kabuksuz Antep fıstığı içlerinin arzını azalttığını söyledi. Hacking, “Çok fazla arz yoktu. Bu yüzden Dubai çikolatası geldiğinde ve çikolatacılar ellerine geçen tüm ürünleri satın aldıklarında, dünyanın geri kalanında bir kıtlık yaşandı” ifadelerini kullandı.

BAE'ye Antep fıstığı ihracatı

İran gümrük idaresine göre, dünyanın en büyük ikinci antepfıstığı üreticisi olan İran, Mart 2025'te sona eren altı aylık dönemde BAE'ye bir önceki 12 aya kıyasla yüzde 40 daha fazla antepfıstığı ihraç etti.

İran Antep Fıstığı Derneği yönetim kurulu üyesi Behruz Ağa, kıtlığın, küresel fıstık arzının talebi aştığı ve fiyatların düşmesine neden olduğu 2023'ten keskin bir geri dönüşü temsil ettiğini söyledi.

Yetiştiricilikte dönüşüm

Kaliforniya'da bazı çiftçiler badem fiyatlarının düşmesi nedeniyle son yıllarda bademden Antep fıstığına geçiş yaptı. Ancak bu ağaçlar eylül ayındaki bir sonraki hasada kadar üretime başlamayacak.

Diğer yandan çikolata üreticileri yeterince krema dolgulu çikolata üretemediklerini söylüyor.

Financial Times’a göre çikolata severler zaten kakao arzında yaşanan sıkıntıdan mustaripti ve bu durum 2024 yılında sert hava koşulları ve hastalıkların mahsulü etkilemesiyle fiyatların neredeyse üç katına çıkmasına neden oldu. Üreticiler, kakao kullanımını en aza indiren yeni tariflerle daha küçük barlar satmaya başladı.

Fix, başkalarının kendi markasını müşterileri yanıltmak için kullandığına dair endişelerini dile getirdi. Şirket ürünlerini BAE dışında satmıyor ve günde sadece iki saat satışa sunuyor.

İsviçreli çikolata üreticisi Laderach'ın CEO'su Johannes Laderach, “Dubai çikolatasına olan talep bizi çok şaşırttı. Birkaç ay önce piyasaya sürdük ve talep katlanarak artmaya devam ediyor” ifadelerini kullandı.