Dünyada 2022'de tahmini 20 milyon yeni kanser vakası görüldü

Dünya genelinde 2022'de tahmini olarak 20 milyon yeni kanser vakasının görüldüğü ve bu sebeple aynı yıl içerisinde 9,7 milyon kişinin hayatını kaybettiği bildirildi

(AA)
(AA)
TT

Dünyada 2022'de tahmini 20 milyon yeni kanser vakası görüldü

(AA)
(AA)

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), 4 Şubat Dünya Kanser Günü nedeniyle kanserin küresel durumuna ilişkin rapor yayımladı.

Raporda, 2022'de tahminen 20 milyon yeni kanser vakasının görüldüğü ve kanser nedeniyle 9,7 milyon ölümün yaşandığı bildirildi.

Kanser teşhisi konulan ve takip eden 5 yıl içerisinde hayatta kalan tahmini kişi sayısının ise 2022'de 53,5 milyon olduğu kaydedilen raporda, "Dünya genelinde yaklaşık her 5 kişiden 1'i hayatı boyunca kansere yakalanıyor. 9 erkekten 1'i ve 12 kadından 1'i ise kanser nedeniyle ölüyor." ifadeleri yer aldı.

Dünya genelinde 2022'de akciğer, meme ve kolorektal kanserlerinin dünya genelinde en sık görüldüğü bildirilen raporda, "Toplamda 2,5 milyon akciğer kanseri vakası görüldü ve yeni vakaların yüzde 12,4'ünü oluşturdu. Böylelikle akciğer kanseri küresel olarak en sık görülen kanser türü oldu. Kadınlarda 2,3 milyon meme ve 1,9 milyon kolorektal ve 1,5 milyon prostat ve 970 bin ise mide kanseri vakası görüldü." ifadeleri kullanıldı.

Raporda, en fazla ölümün 1,8 milyon ile akciğer kanseri nedeniyle yaşandığı kaydedilirken, bunun kanserden yaşanan can kayıplarının yüzde 18,7'sini karşılık geldiği belirtildi.

Akciğer kanserinin yeniden en sık görülen kanser türü olmasının nedeninin Asya'daki yaygın tütün kullanımı olduğunun tahmin edildiği de vurgulandı.

Raporda, 2022'de kolorektal kanser nedeniyle yaşanan ölümlerin sayısı 900 bin olarak kayıtlara geçerken, bunu 760 bin ile karaciğer kanseri, 670 bin ile meme kanseri ve 660 bin ile mide kanserinin takip ettiği bildirildi.

En sık görülen ve ölümcül olan kanser türünün, kadınlarda meme kanseri, erkeklerde ise akciğer kanseri olduğu aktarıldı.

Türkiye'de 2022'de 240 bin kanser vakası görüldü

Türkiye'de, 2022'de, 240 bin 13 yeni kanser vakasının görüldüğü ve 129 bin 672 kişinin kanserden öldüğü kaydedildi.

Türkiye'de erkeklerde 132 bin 476 ve kadınlarda 107 bin 537 kanser vakası tespit edilirken, akciğer, meme ve kolorektal en fazla görülen kanser türü oldu.

Kadınlarda en fazla görülen meme, tiroid ve kolorektal, erkeklerde ise akciğer, prostat ve kolorektal kanser türü oldu.

2050'de 35 milyondan fazla yeni kanser vakası öngörülüyor

Raporda, 2050'de 35 milyondan fazla yeni kanser vakasının olacağının öngörüldüğü yer alırken, bunun, 2022'deki tahmini 20 milyon vakaya oranla yüzde 77'lik artış anlamına geldiği belirtildi.

Küresel kanser yükünün hızla arttığına değinilen raporda, tütün, alkol ve obezitenin kanser vakalarının artmasının ardındaki temel faktörler olduğu bildirildi.

Hava kirliliğinin ise kanser için "çevresel risk faktörlerinin" temel etkenlerinden biri olduğu da hatırlatıldı.

WHO'dan kanserle mücadele için "acil yatırım" çağrısı

Raporda görüşlerine yer verilen WHO Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Departmanı Direktörü Bente Mikkelsen, WHO'nun yeni küresel araştırmasının, dünya genelinde kansere yönelik büyük eşitsizliklere dikkati çektiğini belirterek özellikle düşük gelirli ülkelerdeki nüfus, kanserle ilgili temel tedaviye erişmediğinin altını çizdi.

WHO'nun herkes için kanser bakımını teşvik edecek politikaları geliştirmek, finanse etmek ve uygulamak için 75'ten fazla ülkeyle yoğun olarak çalıştığını kaydeden Mikkelsen, "Bu çalışmayı genişletmek için kanser sonuçlarındaki küresel eşitsizlikleri giderecek büyük yatırımlara acilen ihtiyaç var." ifadesini kullandı.



Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
TT

Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)

Dubai çikolatasının popülaritesi, Antep fıstığı arzında küresel bir krize yol açarak dünya çapında fıstık kıtlığını şiddetlendirdi ve fiyatların hızla yükselmesine neden oldu.

Antep fıstığı kreması, kadayıf ve sütlü çikolatanın birleşiminden oluşan Dubai çikolatası, 2021 yılında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) merkezli çikolata şirketi Fix tarafından piyasaya sürülmesinin ardından büyük ilgi gördü ve bir TikTok videosu viral oldu. Aralık 2023'te yayınlanan video 120 milyondan fazla izlendi ve fıstıklı çikolataya karşı küresel bir tutku uyandırarak birçok benzer ürünün ortaya çıkmasına neden oldu.

Kuruyemiş perakendecisi CG Hacking'den Giles Hacking, bu tutku nedeniyle Antep fıstığı fiyatlarının bir yıl önce pound (ağırlık ölçüsü birimi) başına 7,65 dolardan şu anda pound başına yaklaşık 10,30 dolara yükseldiğini söyledi. Hacking, “Şu anda Antep fıstığı piyasasında arz sıkıntısı yaşanıyor” dedi.

Şarku’l Avsat’ın Financial Times'tan aktardığı habere göre, tüketiciler o kadar heyecanlı ki, Birleşik Krallık gibi ülkelerde bazı mağazalar her müşterinin alabileceği çikolata sayısını sınırlıyor.

vfdghty
Berlin'deki bir tatlı dükkanında Dubai çikolataları hazırlanıyor. (Arşiv - AFP)

Antep fıstığının ana ihracatçısı olan ABD'de geçen yıl hayal kırıklığı yaratan hasadın ardından Antep fıstığı stokları zaten azalmaktaydı. Hacking, ABD mahsulünün normalden daha kaliteli olduğunu ve bunun da genellikle çikolata ve diğer gıdalar için malzeme olarak satılan ucuz, kabuksuz Antep fıstığı içlerinin arzını azalttığını söyledi. Hacking, “Çok fazla arz yoktu. Bu yüzden Dubai çikolatası geldiğinde ve çikolatacılar ellerine geçen tüm ürünleri satın aldıklarında, dünyanın geri kalanında bir kıtlık yaşandı” ifadelerini kullandı.

BAE'ye Antep fıstığı ihracatı

İran gümrük idaresine göre, dünyanın en büyük ikinci antepfıstığı üreticisi olan İran, Mart 2025'te sona eren altı aylık dönemde BAE'ye bir önceki 12 aya kıyasla yüzde 40 daha fazla antepfıstığı ihraç etti.

İran Antep Fıstığı Derneği yönetim kurulu üyesi Behruz Ağa, kıtlığın, küresel fıstık arzının talebi aştığı ve fiyatların düşmesine neden olduğu 2023'ten keskin bir geri dönüşü temsil ettiğini söyledi.

Yetiştiricilikte dönüşüm

Kaliforniya'da bazı çiftçiler badem fiyatlarının düşmesi nedeniyle son yıllarda bademden Antep fıstığına geçiş yaptı. Ancak bu ağaçlar eylül ayındaki bir sonraki hasada kadar üretime başlamayacak.

Diğer yandan çikolata üreticileri yeterince krema dolgulu çikolata üretemediklerini söylüyor.

Financial Times’a göre çikolata severler zaten kakao arzında yaşanan sıkıntıdan mustaripti ve bu durum 2024 yılında sert hava koşulları ve hastalıkların mahsulü etkilemesiyle fiyatların neredeyse üç katına çıkmasına neden oldu. Üreticiler, kakao kullanımını en aza indiren yeni tariflerle daha küçük barlar satmaya başladı.

Fix, başkalarının kendi markasını müşterileri yanıltmak için kullandığına dair endişelerini dile getirdi. Şirket ürünlerini BAE dışında satmıyor ve günde sadece iki saat satışa sunuyor.

İsviçreli çikolata üreticisi Laderach'ın CEO'su Johannes Laderach, “Dubai çikolatasına olan talep bizi çok şaşırttı. Birkaç ay önce piyasaya sürdük ve talep katlanarak artmaya devam ediyor” ifadelerini kullandı.