Araştırma: Büyükanne ve büyükbabanın yaşı ve sağlık durumu, annenin ruh sağlığını etkiliyor

Araştırma, büyükanne ve büyükbabalardan yardım alınması ile eşlerinden ayrılmış annelerin antidepresan kullanımının azalması arasında pozitif bir ilişkiyi tespit etti (Arşivler)
Araştırma, büyükanne ve büyükbabalardan yardım alınması ile eşlerinden ayrılmış annelerin antidepresan kullanımının azalması arasında pozitif bir ilişkiyi tespit etti (Arşivler)
TT

Araştırma: Büyükanne ve büyükbabanın yaşı ve sağlık durumu, annenin ruh sağlığını etkiliyor

Araştırma, büyükanne ve büyükbabalardan yardım alınması ile eşlerinden ayrılmış annelerin antidepresan kullanımının azalması arasında pozitif bir ilişkiyi tespit etti (Arşivler)
Araştırma, büyükanne ve büyükbabalardan yardım alınması ile eşlerinden ayrılmış annelerin antidepresan kullanımının azalması arasında pozitif bir ilişkiyi tespit etti (Arşivler)

ABD merkezli CNN ağının bildirdiğine göre, yeni bir araştırma, büyükanne ve büyükbabanın yaşının ve sağlığının, annenin ruh sağlığı açısından büyük önem taşıdığını ortaya çıkardı.

Finlandiya’da Helsinki Üniversitesi’nde öğretim görevlisi ve demografi araştırmacısı olan aynı zamanda söz konusu araştırmanın baş yazarı olan Dr. Niina Metsä-Simola, “Annelerin ebeveynleri 70 yaşın altındaysa, çalışıyorsa ve ciddi sağlık sorunları yoksa antidepresan alma olasılıkları daha düşük oluyor” dedi.

Population Studies dergisinde perşembe günü yayınlanan rapora göre araştırmacılar 2000 ile 2014 yılları arasında Finlandiya’da küçük yaşta çocuğu olan 488 bin anneyi takip etti. Araştırma ekibi, annenin bir partneri olup olmadığı gibi verilerin yanı sıra büyükanne ve büyükbabanın yaşı, sağlık durumu, uzaklığı ve çalışma durumu gibi verileri topladı.

Araştırmada, büyükanne ve büyükbabaların yardımına erişim ile antidepresanların daha az kullanılması arasındaki bağlantının özellikle partnerlerinden ayrılan annelerde güçlü bir şekilde görüldüğü öne sürüldü.

Doktor Niina “Büyükanne ve büyükbabalar çocuklu aileler için önemli bir destek kaynağıdır. Etraftan gelen desteğin bireyleri depresyondan koruduğu iyi bilinmektedir” ifadelerini kullandı. Ardından “Annenin yaşadığı depresyon ile çocuklar üzerindeki olumsuz çocuk arasındaki ilişki iyi bir şekilde tespit edildiği için, destek yalnızca annelerin refahı için değil, aynı zamanda artan sayıda ayrılmış annelerle yaşayan çocuk için de önemlidir” ifadelerine yer verdi.

Araştırmaya dahil olmayan araştırmacı ve perinatal psikoterapist Lynne McIntyre “Annelerin desteğe erişiminin artmasının, antidepresan alımının azalmasıyla ilişkilendirilmesi şaşırtıcı değil” dedi.

McIntyre “ABD toplumunda nesiller boyu bir arada yaşamak daha az yaygınken, çocukların aile kurarken ebeveynlerinden uzaklaşması daha yaygın olabilir. Şu anda farklı yaşıyoruz ve daha fazla kadının yüksek eğitimli ve çalışıyor ancak bu gerçekten güçlü ve sağlam sosyal desteğe olan ihtiyacımızı ortadan kaldırdığı anlamına gelmiyor” ifadelerini kullandı.

Büyükanne ve büyükbabalar annenin yanında sık sık bulunamadığında ne olur? Büyükanne ve büyükbabanın yokluğunun annenin sağlığı üzerinde olumsuz etki yarattığı durumlar bulunuyor.

Araştırma, en yüksek antidepresan kullanma oranının, ebeveynleri daha yaşlı, sağlık durumu kötü olan veya uzakta yaşayan, yani tam destek alamayan anneler arasında olduğunu gösterdi.

Araştırma, yürüyüş ve yoga gibi aktivitelerin bu gibi durumlarda annenin depresyonun tedavi olmasına yardımcı olabileceğini gösterdi.



Bonobolar, karşılarındaki insanın bir şeyi bilmediğini fark edebiliyor

25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)
25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)
TT

Bonobolar, karşılarındaki insanın bir şeyi bilmediğini fark edebiliyor

25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)
25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)

Bonoboların, kendi bildikleri bir şeyi karşılarındaki kişi bilmediğinde bunu fark ettiği bulundu. 

İnsanların, başkalarının ne düşündüğünü anlama becerisi sosyal yaşantıda kritik öneme sahip. Zihin teorisi denen bu özellik, farklı inanç ve bakış açılarına sahip kişileri fark ederek buna uygun davranmayı sağlıyor.

Diğer primatların da benzer bir beceriye sahip olup olmadığı uzun zamandır tartışılıyor. Daha önceki çalışmalarda bir yılan gören şempanzelerin, hayvanı fark etmeyen grup üyelerine haber verdiği saptanmıştı.

Ancak doğada bu beceriye işaret eden gözlemler yapılsa da bilim insanları, bugüne kadar kesin kanıtlara ulaşılamadığını söylüyor.

Johns Hopkins Üniversitesi'nden araştırmacılar bu soru işaretini gidermek adına üç bonoboyla bir deney yürüttü ve bulgularını hakemli dergi PNAS'te dün (3 Şubat) yayımladı.

Araştırma ekibinden Luke Townrow, sırayla bonoboların karşısına geçti ve aralarına bir masa üzerinde ters çevrilmiş üç bardak kondu. 

Başka bir araştırmacı bardaklardan birinin altına üzüm gibi ödüller sakladı. Ancak Townrow, ödülü nereye koyduğunu bazı testlerde görürken, bazılarında görüşü kapatıldı. Bonobolarsa yiyeceğin hangi bardağın altına yerleştirildiğini bütün testlerde gördü.

Townrow ödülün nereye saklandığını bilse de bilmese de "Hmmm... üzüm nerede?" diyerek bardaklara kısaca göz gezdirip 10 saniye bekledi. Eğer nerede olduğunu biliyorsa bu sürenin sonunda üzümü çıkarıp karşısındaki bonoboya verdi. Bu sayede hayvanın bildiklerini paylaşması amaçlandı.

Bilim insanları, Townrow'un görüşü engellenmediğinde bonoboların oturup beklediğini gözlemledi. Ancak araştırmacıyla bardaklar arasına bariyer konduğu durumlarda bonobolar ödülün saklandığı yeri işaret etti. 

Townrow, "Çılgınca dikkatimi çekmeye çalıştıkları ve durmadan bardağı işaret ettikleri oldu çünkü gerçekten harekete geçmemi istiyorlardı ancak kontrollü bir ortam olduğu için 10 saniye beklemek zorundalardı" diyor.

Makalenin yazarlarından Christopher Krupenye, bulgular hakkında şöyle diyor:

Bu, birinin kendilerinden farklı bir bakış açısına sahip olduğunu fark edince gerçekten harekete geçebileceklerini gösteriyor.

Yeni araştırmadaki hayvanlar, insanların olduğu ortamlarda yetiştirildiğinden, bulgular bütün bonobolar için geçerli olmayabilir.

Yine de uzmanlar, üç bonoboda bu becerinin tespit edilmesinin, biyolojilerinde ve büyük olasılıkla insanlarla paylaştıkları ortak atalarda da böyle bir potansiyel olduğuna işaret ettiğini söylüyor.

Çalışmada yer almayan bilim insanları bulguların "kıymetli" olduğunu ancak daha fazla hayvanla deneyler yapılması gerektiğini ifade ediyor.

Yeni çalışma ve şempanzelerin, tehlikeli yılanları grup üyelerine haber vermesi gibi bulgular, zihin teorisinin insanlara has bir özellik olmadığı düşüncesine katkı sunuyor.

Independent Türkçe, New Scientist, NPR, PNAS