ABD vetosu ateşkesi engelledi

Suudi Arabistan, Cezayir’in önerisinin boşa çıkarılmasından dolayı duyulan üzüntüyü açıkladı.

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'a sığınan yerinden edilenler zor şartlar altında yaşıyor. (Reuters)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'a sığınan yerinden edilenler zor şartlar altında yaşıyor. (Reuters)
TT

ABD vetosu ateşkesi engelledi

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'a sığınan yerinden edilenler zor şartlar altında yaşıyor. (Reuters)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'a sığınan yerinden edilenler zor şartlar altında yaşıyor. (Reuters)

ABD Başkanı Joe Biden yönetimi, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde (BMGK) Gazze'de hemen uygulanması gereken bir ateşkes sağlamayı amaçlayan karar tasarısını veto etti. Yerine geçici bir süreliğine bile olsa ‘ateşkes’ terimini içeren alternatif bir metin sundu.

Washington dün Gazze'de ‘insani nedenlerle derhal ve kalıcı bir ateşkes’ talep eden, Cezayir'in Arap desteği ile hazırladığı karar tasarısını veto etti.  ABD, ‘mümkün olan en kısa sürede bir geçici ateşkes’ öneren ve İsrail'i, Refah'ın güneyinde büyük bir askeri operasyon gerçekleştirmesi durumunda, bölgedeki Filistinlilerin komşu ülkelere sürülmesi riski konusunda açıkça uyaran tasarıya karşı alternatif bir metin sundu.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre ABD’nin vetosu, Güvenlik Konseyi'nde bulunan Cezayir, Rusya, Çin da dâhil olmak üzere birçok ülke tarafından geniş çapta kınandı. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı, Cezayir'in Arap ülkeleri adına sunduğu karar tasarısının veto edilmesinden dolayı krallığın duyduğu üzüntüyü bildirdi ve Güvenlik Konseyi'nin uluslararası barış ve güvenliği koruma sorumluluklarını güvenilir ve çifte standartlara yer vermeden yerine getirebilmesi için daha önce hiç olmadığı kadar reforma ihtiyaç duyulduğunu vurguladı. Suudi Arabistan, Gazze Şeridi ve çevresindeki insani durumun kötüleşmesi ve uluslararası barış ve güvenliği tehdit eden askeri operasyonların tırmanışı konusunda uyarıda bulundu ve bu durumun, Filistin meselesinin barışçıl çözümüne ve ilgili uluslararası kararlara göre diyalog ve barışçıl çözüm çağrılarına hizmet etmediğini belirtti.

Diğer yandan İsrail dün Gazze Şeridi'ndeki saldırılarını genişletti ve bir süredir devam eden saldırılarına paralel olarak, Gazze'nin kuzeyindeki Zeytun Mahallesi’ne yeniden girdi.

Filistin Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nebil ebu Rudeyne, ABD’den savaşa derhal son verilmesi için müdahale etmesini talep ederken İsrail Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi, ‘savaşın yakın zamanda sona ermeyeceğini’ vurguladı.

Bu arada Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi, Gazze'de gerilimin artmaya devam etmesinin bölgesel istikrara olan etkileri konusunda uyarıda bulundu ve Gazze'de bir ateşkes üzerinde anlaşmaya varılması ve İsrail ile Hamas arasında bir esir takası anlaşmasının tamamlanması yönünde Mısır'ın aracılık çabalarının devam ettiğini söyledi.  Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Heniyye başkanlığındaki bir Hamas heyeti, Gazze'deki durum hakkında Mısır yetkilileriyle görüşmek üzere dün Kahire'ye gitti.



Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)

Filistinli yetkililere göre Gazze'de ateşkes görüşmeleri çıkmaza girdi. 

Kimliğinin açıklanmaması şartıyla BBC'ye konuşan kaynaklar, Tel Aviv yönetiminin Katar'ın başkenti Doha'daki müzakerelere, ihtilaflı konularda karar vermeye yanaşmayan bir heyet gönderdiğini savunuyor. 

Ayrıca yetkililer, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD ziyaretiyle "zaman kazanmaya" çalıştığını ve süreci tıkadığını ileri sürüyor. 

Netanyahu, 7-10 Temmuz'da gerçekleştirdiği ziyarette ABD Başkanı Donald Trump'la bir araya gelmişti. Ancak beklenen 60 günlük ateşkesin sağlandığına dair bir açıklama yapılmamıştı.

Filistinli yetkililer, İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesi ve bölgeye yardım girişleri gibi konularda uzlaşma sağlanamadığını belirtiyor. 

BBC, özellikle İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah ve Han Yunus kentlerini ayıran Morag Koridoru'nda işgali sürdürme ısrarının henüz aşılamadığını aktarıyor. İsrail ordusunun Gazze'nin 1 ila 1,5 kilometre içine giren bir alandaki "tampon bölgeleri" bırakmak istemediği ifade ediliyor.

Diğer yandan Hamas'ın tampon bölgelere ait haritaları istediği ve sözkonusu alanın söylenenden çok daha büyük olduğunun ortaya çıktığı aktarılıyor. Buna göre İsrail ordusu, bazı noktalarda Gazze'nin 3 kilometre kadar içine giren tampon bölgeler inşa etmeyi planlıyor. 

Filistinli örgütün ilk etapta bu konuda taviz vermeyi düşündüğü fakat haritaları görünce bundan vazgeçtiği ifade ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, Gazze'nin Mısır sınırındaki Refah kentinin tamamında işgalini sürdürmeyi planladığı aktarılıyor.

Kaynaklardan biri, Netanyahu yönetiminin tutumuna dair şunları söylüyor: 

Bu görüşmeleri hiçbir zaman ciddiye almadılar. Bunları zaman kazanmak ve sahte bir ilerleme görüntüsü vermek için kullandılar.

Diğer yandan New York Times'ın (NYT) analizinde, Netanyahu'nun Gazze savaşını iktidarını sürdürmek için kullandığına dikkat çekiliyor. 

Netanyahu'nun, savaşın sürmesini isteyen Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir gibi radikal sağcı koalisyon ortaklarını memnun etmek için ateşkese yanaşmadığı ifade ediliyor. 

Analizde, Netanyahu'nun Nisan 2024'te ateşkes yapmayı düşündüğü fakat yine aynı baskılar nedeniyle geri adım attığı belirtiliyor. Bazı Amerikalı yetkililerin, Netanyahu'yla İsrail halkının yüzde 50'sinin savaş yerine rehine takası anlaşmasını istediğine dair anket sonuçları paylaştığı, İsrail liderininse şöyle yanıt verdiği aktarılıyor: 

Evet ama bu yüzde 50'lik kesim benim seçmenlerimden oluşmuyor.

Başbakanın yargı reformu paketinin 2023'te büyük protestolara yol açtığı, hatta yedek askerlerin greve gittiği anımsatılıyor. Bunlara ek olarak Netanyahu hakkında yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarıyla açılan davaların sürdüğü hatırlatılıyor. 

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) de Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında Kasım 2024'te tutuklama emri çıkarmıştı. 

Analizde, Netanyahu'nun Gazze savaşını uzatarak bu davalardan kendini korumaya çalıştığı belirtiliyor. "İsrail hiç olmadığı kadar güvensiz bir konumda" denen analizde, başbakanın hamlelerinin ülke tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturduğu ifade ediliyor: 

Netanyahu, 21. yüzyılın felaketlerinden birinin mimarı ve bu felaket, İsrail'in adını muhtemelen onlarca yıl lekeleyecek.

Independent Türkçe, BBC, Times of Israel, New York Times