Diyabet ilacı, Parkinson'a umut oldu

Araştırmacılar motor semptomların ilerlemesini yavaşlatmayı başardı

Dünya çapında 10 milyondan fazla kişi Parkinson hastalığından muzdarip (Pexels)
Dünya çapında 10 milyondan fazla kişi Parkinson hastalığından muzdarip (Pexels)
TT

Diyabet ilacı, Parkinson'a umut oldu

Dünya çapında 10 milyondan fazla kişi Parkinson hastalığından muzdarip (Pexels)
Dünya çapında 10 milyondan fazla kişi Parkinson hastalığından muzdarip (Pexels)

Diyabet tedavisinde kullanılan bir ilacın Parkinson hastalığının ilerlemesini yavaşlatabileceği tespit edildi.

Beyindeki sinir hücrelerinin hasara uğradığı ve zaman içinde öldüğü Parkinson hastalığı, vücüdun çeşitli yerlerinde titreme, yavaş hareket etme, kas sertliği gibi motor semptomlara yol açıyor. Hafızayı da etkileyen bu hastalığın daha ağır vakalarında demans görülebiliyor. Bu rahatsızlığın henüz bir tedavisi yok ancak semptomlar kontrol altına alınabiliyor.

Yeni yapılan bir çalışmada da araştırmacılar, tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan GLP-1R agonistleri sınıfındaki lyxumia adlı ilacı kullanarak motor semptomların ilerlemesini yavaşlatmayı başardı. 

New England Journal of Medicine adlı bilimsel dergide yayımlanan araştırmada yakın zamanda Parkinson teşhisi alan 156 kişi rasgele bir şekilde iki eşit gruba ayrıldı. 12 ay boyunca izlenen iki grup Parkinson ilaçlarını almaya devam ederken bir gruba lyxumia, diğer gruba da plasebo verildi.

Bir yılın sonunda lyxumia verilen hastaların motor semptomlarında esasen ilerleme olmadığı, diğer gruptaysa az ama klinik açıdan önem arz ettiği düşünülen bir ilerleme görüldüğü kaydedildi. 

İki grup arasındaki bu fark deneme süresi sona erdikten ve diğer Parkinson ilaçları kesildikten iki ay sonra da devam etti. Araştırmayı yürüten Fransız ekip bunun, lyxumia'nın sadece semptomları azaltmakla kalmadığını, beyni nöron kaybına karşı koruduğunu da gösterdiğini söylüyor.

Öte yandan lyxumia verilen grubun yaklaşık yarısının mide bulantısı yaşadığı ve yüzde 13'ünün kustuğu kaydedildi.

Çalışmanın ortak yazarlarından, Bordeaux Üniversitesi Hastanesi'nden Prof. Wassilios Meissner şöyle diyor:

Tüm yorumlamalar ve mevcut aşamada uygulanabilirliğe karşı temkinli olmalıyız fakat bu, gerçekten de eksenatid denemesi dışında hiç görmediğimiz çok ama çok net ve güçlü bir sinyal.

Daha küçük bir grupla yapılan 2017 tarihli bir araştırmada tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan eksenatid adlı ilacın, orta derecedeki Parkinson hastalarının motor semptomlarını iyileştirdiği bulunmuştu. 

Yeni çalışmayı yürüten araştırmacılar, lyxumia'nın gerçekten hastalığın ilerlemesini yavaşlatıp yavaşlatmadığı ve faydaların zaman içinde devam edip etmediği gibi soruları cevaplamak adına daha fazla çalışma yapılması gerektiğini de belirtiyor. 

Araştırmada yer almayan ve Sheffield Üniversitesi'nde hücresel nörobilim ve metabolizma alanında öğretim görevlisi olan Heather Mortiboys ise bulguların "umut verici" olduğunu söylüyor: 

Bu çalışma, bu ilaç sınıfının (GLP-1R agonistleri) Parkinson açısından gerçek bir potansiyele sahip olduğunu gösteren tüm mevcut sonuçların önemini artırıyor.

Independent Türkçe, Guardian, Financial Times, New England Journal of Medicine



Avatar'ın yönetmeni Matt Damon'ı yalanladı

James Cameron, Matt Damon'ın Avatar serisine neredeyse dahil olmasıyla ilgili hikayeyi abarttığını söyledi (Reuters/AP)
James Cameron, Matt Damon'ın Avatar serisine neredeyse dahil olmasıyla ilgili hikayeyi abarttığını söyledi (Reuters/AP)
TT

Avatar'ın yönetmeni Matt Damon'ı yalanladı

James Cameron, Matt Damon'ın Avatar serisine neredeyse dahil olmasıyla ilgili hikayeyi abarttığını söyledi (Reuters/AP)
James Cameron, Matt Damon'ın Avatar serisine neredeyse dahil olmasıyla ilgili hikayeyi abarttığını söyledi (Reuters/AP)

James Cameron, Matt Damon'ın Avatar'da başrol oynamayı reddederek çeyrek milyar dolardan fazla bir ödemeden mahrum kalmasıyla ilgili hikayesinin ardındaki gerçeği açıkladı.

Damon, yıllardır basın turlarında ve röportajlarda aynı pişmanlık dolu hikayeyi tekrarladı: Cameron, 2009'un hit filminde Jake Sully rolü için oyuncuyla temasa geçmiş, yapımın hasılatının da yüzde 10'unu teklif etmişti.

Damon, o sırada Bourne serisinin bir filmini çektiği için işi reddettiğini öne sürüyordu. Gişe canavarı film dünya çapında 2,92 milyar dolar hasılat elde etti; yani Damon'ın söyledikleri doğruysa, filmi reddederek belki de yüzlerce milyon doları elinden kaçırmış oldu.

Ancak The Hollywood Reporter'a konuşan Cameron, durumu epey farklı hatırlıyor.

Perşembe günü yayımlanan bir makalede yönetmen, yayın kuruluşuna "Ona rol hiç teklif edilmedi" dedi. Telefon görüşmesinde "Senaryoyu ona gönderip göndermediğimi hatırlamıyorum. Sanırım göndermedim?" diyen Oscar ödüllü yönetmen, Damon'ın filmi çok istediğini ancak Son Ültimatom (The Bourne Ultimatum) ve Yeşil Bölge (The Green Zone) nedeniyle programı çakıştığı için teklifi reddetmek zorunda kaldığını söylediğini de ekledi.

Cameron, "Ama ona hiç teklif yapılmadı" dedi. Yönetmen "Hiçbir anlaşma olmadı. Karakter hakkında hiç konuşmadık. O seviyeye hiç gelmedik. Sadece müsaitlik sorunu vardı" diye konuştu. Rolü alan Sam Worthington, serinin iki devam filminde de oynadı.

Titanik'in (Titanic) yaratıcısı, Damon'a gişe hasılatının yüzde 10'unu teklif ettiği iddiasını "abarttığını" söyleyerek ekledi: 

Ve eğer Avatar'ı yapması için gereken şeyin bu olduğunu düşünüyorsa, o iş olmazdı. Bana güvenin.

Damon, The Independent'ın yorum talebine henüz yanıt vermedi.

Oscar ödüllü oyuncu, Pandora'ya giden son treni kaçırma hikayesini ilk kez 2019'da verdiği bir röportajda şöyle anlatmıştı: 

Herhangi bir oyuncudan daha fazla parayı masada bıraktım.

O zamanlar GQ'ya yaptığı açıklamada "Jim Cameron bana Avatar'ı teklif etti. Ve bu teklifi yaptığında, 'Dinle şimdi. Kimseye ihtiyacım yok. Bunun için ünlü bir oyuncuya ihtiyacım yok. Eğer bunu kabul etmezsen, tanınmayan bir oyuncu bulup rolü ona vereceğim çünkü filmin sana gerçekten ihtiyacı yok. Ama rolü kabul edersen, sana yüzde 10 vereceğim...' dedi" diye konuşmuştu. Sözünü tamamlamamıştı ancak muhabir filmin hasılatının onda birini kastettiğini doğrulamıştı.

Hikaye yıllardır ortalıkta dolaşırken Cameron nihayet 2022'de Avatar: Suyun Yolu'nun (Avatar: The Way of Water) basın turu sırasında buna yanıt vererek esprili bir şekilde "Bunu kafasına çok takıyor. Ve gerçekten de 'Matt, sen dünyanın en büyük film yıldızlarından birisin, bunu aş artık' diye düşünüyorum" demişti.

Independent Türkçe


NASA'dan çarpıcı kozmik harita: Evrenin sırları açığa çıkıyor

NASA'nın SPHEREx teleskobu, tüm gökyüzünü 102 kızılötesi renkte haritalandırarak evrenin farklı özelliklerini ortaya çıkardı. Bu panoramik görüntüde mavi yıldızlar ve hidrojen gazı, yeşil ve beyaz yıldızlar ve kırmızı kozmik toz görülüyor (NASA/JPL/Caltech)
NASA'nın SPHEREx teleskobu, tüm gökyüzünü 102 kızılötesi renkte haritalandırarak evrenin farklı özelliklerini ortaya çıkardı. Bu panoramik görüntüde mavi yıldızlar ve hidrojen gazı, yeşil ve beyaz yıldızlar ve kırmızı kozmik toz görülüyor (NASA/JPL/Caltech)
TT

NASA'dan çarpıcı kozmik harita: Evrenin sırları açığa çıkıyor

NASA'nın SPHEREx teleskobu, tüm gökyüzünü 102 kızılötesi renkte haritalandırarak evrenin farklı özelliklerini ortaya çıkardı. Bu panoramik görüntüde mavi yıldızlar ve hidrojen gazı, yeşil ve beyaz yıldızlar ve kırmızı kozmik toz görülüyor (NASA/JPL/Caltech)
NASA'nın SPHEREx teleskobu, tüm gökyüzünü 102 kızılötesi renkte haritalandırarak evrenin farklı özelliklerini ortaya çıkardı. Bu panoramik görüntüde mavi yıldızlar ve hidrojen gazı, yeşil ve beyaz yıldızlar ve kırmızı kozmik toz görülüyor (NASA/JPL/Caltech)

NASA, yeni yayımladığı çarpıcı kozmos haritasının, evrenin uzun süredir merak edilen bazı gizemlerini çözmeye katkı sağlayabileceğini açıkladı.

Ajansın SPHEREx uzay teleskobuyla çekilen ve tüm gökyüzünü kapsayan ilk haritası, aletin gözünden gökyüzünün üç boyutlu görünümünü oluştururken kozmik tozları pembe-kırmızıyla, hidrojen gazlarını elektrik mavisiyle, yıldızlarıysa beyaz, mavi ve yeşillerle gösteriyor.

Panoramik görüntü, insan gözüyle görülemeyen kızılötesi ışık dalga boylarını tespit etme yeteneği sayesinde bunları ve düzinelerce başka rengi yakalıyor.

Renkler sayesinde gökbilimciler, teleskopla yüz milyonlarca galaksi arasındaki mesafeyi ölçebilirken, haritanın üç boyutlu görünümü de resimde yakalanan galaksilerin evrende nasıl dağıldığını hesaplıyor. "Kırmızıya kayma" diye bilinen bir olgu nedeniyle, ışığın uzaması veya daralması sonucu daha uzaktaki galaksiler kırmızı, daha yakın olanlarsa mavi görünüyor.

Bilim insanları, teleskobun martta alçak Dünya yörüngesine fırlatılmasından bu yana topladığı verileri kullanarak galaksilerin, evrenin yaklaşık 14 milyar yıllık tarihi boyunca nasıl değiştiğini inceleyecek ve muhtemelen Samanyolu Galaksisi'nde yaşam için gerekli temel bileşenlerin nasıl oluştuğu hakkında daha fazla bilgi edinecek.

NASA yaptığı açıklamada, "İnsan gözüyle görülemeyen bu 102 kızılötesi ışık dalga boyu kozmosta yaygındır ve tüm gökyüzünü bu şekilde gözlemlemek, bilim insanlarının büyük soruları yanıtlamasını sağlayacak" ifadelerini kullanıyor.

Bu sorular arasında, Büyük Patlama'yı takiben saniyenin milyarda birinin trilyonda birinin trilyonda birinde meydana gelen çarpıcı bir olayın, evrenimizdeki yüz milyonlarca galaksinin üç boyutlu dağılımını nasıl etkilediği de var.

James Webb Uzay Teleskobu da kızılötesi ışığı görebilse de SPHEREx'in kapsadığı alan binlerce kat daha fazla.

Görsel kaldırıldı.
SPHEREx görüntüsü, öncelikle yıldızlar ve galaksiler tarafından yayılan kızılötesi renklerden bir seçkiyi gösteriyor (NASA/JPL/Caltech)

Bugüne kadar hiçbir görev, tüm gökyüzünü SPHEREx kadar çok renkte haritalamadı.

"Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionization and Ices Explorer" (Evren Tarihi, Yeniden İyonlaşma Dönemi ve Buzların Kaşifi Spektrofotometresi) diye de bilinen SPHEREx teleskobu, halihazırda Dünya'nın yaklaşık 645 km yukarısında yörüngede yer alıyor.

Günde yaklaşık 14,5 kez Dünya'nın etrafında dönüyor, gökyüzünün bir dairesel şeridi boyunca yaklaşık 3 bin 600 görüntü alıyor ve tüm gökyüzünü 360 derece yakalamak için sürekli yön değiştiriyor.

Görsel kaldırıldı.
NASA'nın SPHEREx teleskobunun uzayda yörüngedeki dönüşü, sanatçının konsept çiziminde görülüyor (NASA/JPL/Caltech)

İki yıllık görevi boyunca üç kez daha tüm gökyüzünü tarayarak 450 milyondan fazla galaksi ve Samanyolu'ndaki 100 milyondan fazla yıldız hakkında veri toplayacak.

NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı Direktörü Dave Gallagher, "SPHEREx, büyük bilimsel sonuçlar veren orta ölçekli bir astrofizik görevi" diyor. 

Cesur fikirleri nasıl gerçeğe dönüştürdüğümüzün ve bunu yaparken muazzam bir keşif potansiyelinin kilidini nasıl açtığımızın olağanüstü bir örneği.

Independent Türkçe


Uzmanlar İskandinav diyetinin faydalarını saymakla bitiremedi

Bilim insanları, İskandinav diyetinin kalp ve karaciğer sağlığını iyileştirmede en etkili beslenme biçimi olduğunu buldu (Unsplash)
Bilim insanları, İskandinav diyetinin kalp ve karaciğer sağlığını iyileştirmede en etkili beslenme biçimi olduğunu buldu (Unsplash)
TT

Uzmanlar İskandinav diyetinin faydalarını saymakla bitiremedi

Bilim insanları, İskandinav diyetinin kalp ve karaciğer sağlığını iyileştirmede en etkili beslenme biçimi olduğunu buldu (Unsplash)
Bilim insanları, İskandinav diyetinin kalp ve karaciğer sağlığını iyileştirmede en etkili beslenme biçimi olduğunu buldu (Unsplash)

Yağ ve lif bakımından zengin Akdeniz diyetinin sağlığa yararları iyi bilinse de yeni bir araştırma, mutfak ilhamı için daha kuzeye bakmanın da aynı derecede fayda sağlayabileceğini öne sürüyor.

Uzmanlara göre balık, sebze, orman meyveleri ve tam tahıllarla dolu bir İskandinav diyeti sadece kalp sağlığını iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda tip 2 diyabetin zararlı etkilerini de azaltabilir.

Bulguları hakemli dergi Nature Communications'ta yayımlanan çalışmada İsveçli bilim insanları, İskandinav diyetinin 100'den fazla kişinin sağlığı üzerindeki etkisini izledi. Bu menünün, katılımcıların karaciğerindeki yağ miktarını azaltmaya katkı sunduğunu buldular.

Uzmanlara göre bulgular, bu beslenme biçiminin talkolle değil, kolesterol seviyeleri ve obeziteyle bağlantılı bir karaciğer hastalığı olan metabolik disfonksiyon ilişkili steatotik karaciğer hastalığını (MASLD) ve tip 2 diyabeti yönetmenin etkili bir yolu olabileceğini gösteriyor.

Ekip ayrıca dikkat çekici bir şekilde, bu diyetin MASLD hastası katılımcıların yarısından fazlasının hastalığının gerilemeye başlamasını sağladığını tespit ederken, bazı hastalar prediyabetin düzelmeye başladığını bildirdi.

Akdeniz diyetinden farklı olarak İskandinav diyeti, doymuş yağ oranı düşük proteinlere, kompleks karbonhidratlara ve sağlıklı yağlara odaklanıyor.

Akdeniz diyeti zeytinyağı açısından zenginken, İskandinav diyeti kalp sağlığını destekleyen tekli doymamış yağlar bakımından zengin kanola ve kolza yağı kullanımını teşvik ediyor.

The Independent'a konuşan kayıtlı beslenme terapisti Helen Perks, İskandinav diyetinin sürdürülebilir proteinlere ve yerelde yetiştirilen ürünlere ağırlık vermesiyle diğerlerinden ayrıldığını söylüyor.

Perks "İskandinav diyeti sadece yağlı balık, orman meyveleri, kök sebzeler, fermente süt ürünleri ve tam tahıllar gibi mevsimlik, antiinflamatuvar gıdalar açısından zengin olmakla kalmıyor, aynı zamanda tedavi amacıyla kişiselleştirilmiş beslenmede gördüğümüz birçok ilkeyi de yansıtıyor" diyor.

Yüksek lif, omega-3 yağ asitleri, polifenoller ve kalp damar sağlığını, metabolik dengeyi, bağırsak fonksiyonunu ve bilişsel iyiliği destekleyen temel mikro besinleri doğal olarak içeriyor. Öne çıkan özelliğiyse yerelde yetiştirilen ürünlere, düşük glisemik yüke sahip yemeklere ve sürdürülebilir proteinlere odaklanması. Tüm bunlar kan şekerinin daha iyi düzenlenmesine, iltihaplanmanın azalmasına ve mikrobiyota çeşitliliğinin artmasına katkı sağlar.

Önceki bir araştırma, işlenmiş gıdaları daha çok içeren bir beslenme biçimine kıyasla geleneksel İskandinav diyetinin hızlı kilo vermeye daha çok yardım ettiğini göstermişti.

Kopenhag Üniversitesi'nden bilim insanlarının yürüttüğü çalışmada orman meyveleri, kuruyemişler, tahıllar ve balık gibi geleneksel Danimarka yemekleri tüketen katılımcılar, standart bir Batılılaşmış Danimarka diyetine bağlı kalanlara göre üç kat daha fazla kilo vermişti.

Independent Türkçe