Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Teknolojik gelişmeler, Afrika dillerine nasıl yarayacak?

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
TT

Mali, Fransa'dan kopmak için yapay zekayı kullanıyor

Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)
Paris'e yönelik öfke, geçen sene Fransızca'nın resmi dil olmaktan çıkarılmasıyla da ifade edilmişti (AFP)

Mali bir yandan Fransa'yla ilişkileri keserken diğer yandan da eski sömürgecisinin dilinden de kurtulmaya çalışıyor. 

Cunta yönetiminin iktidarda olduğu Batı Afrika ülkesi, bölgedeki en popüler dil Bambara'yı yaygınlaştırmak için yapay zekayı kullanıyor. 

Konuyu haberleştiren Washington Post, anadillerini yazılı görmeyen pek çok öğrencinin artık dizüstü bilgisayarlarla bu olanağa sahip olduğunu bildirdi.

Amerikan gazetesi, öğrencilerin okudukları metinlerin yapay zekayla Bambara gibi yerel dillerde oluşturulduğunun altını çizdi. 

Geçen yıl Mali'deki cunta yönetimi Fransızca'yı resmi dil olmaktan çıkararak yerine Bambara'nın da aralarında olduğu 13 dili koymuştu. Ancak Fransızca okullarda ve devlet dairelerinde hâlâ konuşuluyor. 

Eğitim Bakanlığı'ndan Séni Tognine halkın artık yerel dillere rağbet ettiğini savunarak 2023'te başlatılan RobotsMali adlı girişimle yapay zeka 140'tan fazla kitabı Bambara diline çevirdiklerini söylüyor. 

RobotsMali ekibi, Küçük Prens'i yerel dillere çevirmektense yapay zekanın sıradan Malililerin hayatına ve kültürüne dair hikayeler yazmasını tercih ediyor. 

Ortaya çıkan metin elden geçirilip Google Translate'le Bambara'ya çevriliyor. Tognine gibi uzmanlar çevirideki hataları düzeltiyor. 

Ayrıca yine yapay zekayla metinlere uygun görseller üretiliyor. 

Sonrasında da ChatGPT öğrenciler için okuduğunu anlama testleri hazırlıyor. 

1960'ta Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Mali'de yaşayanların yüzde 70'i okumayı ya da yazmayı bilmiyor. 21 milyonu aşkın kişinin yaşadığı ülkede 70'ten fazla dilin konuşulduğu tahmin ediliyor. 

ChatGPT gibi yapay zeka platformları, Afrika'da konuşulan bine yakın dil için bir şans olabilir. İngilizce ve Etiyopya dillerini birbirine çevirmek üzere makine öğrenimini kullanan bir girişim başlatan Asmelash Teka Hadgu bu konu hakkında şöyle konuşuyor:

Bu projeler doğru yapılırsa eğitime erişimi demokratikleştirmek için muazzam potansiyele sahip.

Independent Türkçe, Washington Post, Africa News

 



Avrupa orduları, ABD’nin desteği olmadan Rusya’ya direnebilir mi?

NATO, şubatta kapsamı bir tatbikat düzenlemişti (AP)
NATO, şubatta kapsamı bir tatbikat düzenlemişti (AP)
TT

Avrupa orduları, ABD’nin desteği olmadan Rusya’ya direnebilir mi?

NATO, şubatta kapsamı bir tatbikat düzenlemişti (AP)
NATO, şubatta kapsamı bir tatbikat düzenlemişti (AP)

ABD Başkanı Donald Trump’ın, Ukrayna savaşını sonlandırmak için Rusya’ya yakın bir politika izlemeye başlamasıyla Avrupa’da güvenlik endişeleri artıyor. 

Wall Street Journal’ın analizinde, Avrupa’nın ABD desteği olmadan kendisini Rusya’ya karşı savunma kapasitesi incelendi. 

Avrupa ülkelerinin, ABD’nin desteği olmadan önemli hava savunma ve istihbarat paylaşım kanallarını yitirebileceğine dikkat çekiliyor. Diğer yandan Avrupa ordularının toplam gücünün devasa bir hava kuvveti, donanma ve sağlam bir ordu oluşturduğuna işaret ediliyor. 

Uzmanlar, konvansiyonel bir savaşta Rusya’nın Avrupa’ya karşı zorluk yaşayabileceği değerlendirmesini paylaşıyor. 

Londra merkezli düşünce kuruluşu Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nün verilerine göre Avrupa ülkelerinde yaklaşık 32 bin 700 zırhlı araç, 2 bin 200 kundağı motorlu obüs ve 2 bin 100 savaş jeti var. 

Rusya’daysa yaklaşık 10 bin 700 zırhlı araç, 1400 kundağı motorlu obüs ve 1100 savaş uçağı bulunuyor. 

Bunlara ek olarak Avrupa ülkelerinde toplamda yaklaşık 5 bin tank olduğu bilgisi paylaşılıyor. Rus ordusundaki tank sayısınınsa 3 bin olduğu ifade ediliyor.

Emekli ABD Hava Kuvvetleri Generali Philip Breedlove, Avrupa ordularının Rusya’yla herhangi bir sorunla başa çıkabilecek kapasitede olduğunu belirtiyor. 

Diğer yandan analizde, Avrupa ordularının drone savaşında deneyimsiz olduğuna dikkat çekiliyor. Rusya’nın insansız hava aracı (İHA) sistemlerinde “dünya lideri” olduğu, Avrupa’nınsa Ukrayna savaşını inceleyerek drone teknolojisini geliştirmeye çalıştığı yazılıyor. 

Ayrıca Avrupa ülkelerinin Ukrayna'ya bağışladığı askeri teçhizatla kendi cephaneliklerini zayıflattığı da belirtiliyor. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Avrupa Parlamentosu'nda yaptığı konuşmada “Endüstrimiz hâlâ çok küçük ve çok yavaş” demişti. 

Independent Türkçe, Wall Street Journal, Reuters