NASA'nın paylaşımı korku yarattı

Uzmanlar bunun daha sık yaşanacağını söylüyor

Clear Lake'teki alg patlaması sağlık ve çevreyle ilgili endişelere yol açıyor (NASA)
Clear Lake'teki alg patlaması sağlık ve çevreyle ilgili endişelere yol açıyor (NASA)
TT

NASA'nın paylaşımı korku yarattı

Clear Lake'teki alg patlaması sağlık ve çevreyle ilgili endişelere yol açıyor (NASA)
Clear Lake'teki alg patlaması sağlık ve çevreyle ilgili endişelere yol açıyor (NASA)

ABD'nin Kaliforniya eyaletinin en büyük tatlı su gölünün görüntüleri endişe yarattı. NASA'nın yayımladığı uydu görüntülerinde yemyeşil gözüken Clear Lake, alg patlamasıyla boğuşuyor. 

Alg (su yosunu) patlaması, tatlı veya tuzlu sularda alglerin sayısının hızla artmasını ifade ediyor. NASA'nın Operasyonel Arazi Görüntüleyici-2 aracıyla 15 Mayıs'ta çektiği görüntülerde gölün bu yosunlar tarafından kaplandığı görülüyor. 

Yaklaşık 180 kilometre karelik Clear Lake'teki patlamaya büyük ölçüde mavi-yeşil algler diye de bilinen siyanobakterilerin yol açtığı düşünülüyor. Bu tek hücreli organizmalar özellikle fosfor ve azot gibi besinlerin bol olduğu ortamlara gelişiyor.

Geniş bir balık popülasyonuna ev sahipliği yapan ve çeşitli kuş türlerini çeken Clear Lake, zaman zaman alg patlamalarına sahne oluyor. Öte yandan yerel gazete Press Democrat'ın aktardığı üzere göldeki mavi-yeşil alg miktarı alışılmışın üzerinde.

NASA yaptığı açıklamada gölde 130'dan fazla mavi-yeşil alg türü tespit edildiğini ve bunların üçünün insan sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini belirtti.

Sudaki bazı algler mikrosistin denen zehirli maddeler üreterek hem insanlara hem de hayvanlara zarar verebiliyor. Mikrosistin cildin tahriş olmasına, karaciğer hasarına ve hatta böbrek yetmezliğine yol açabiliyor.

Bu zehirli maddeler olmasa bile algler sudaki oksijeni tüketerek burada yaşayan canlıların nefessiz kalmasına neden olabilir. Birleşik Krallık'taki Portsmouth Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü'nden Ian Hendy şöyle diyor:

Bu süreç sudaki oksijen seviyelerini çok düşürerek balık ve omurgasızlar gibi suda yaşayan organizmalar için yaşamı çok tehlikeli hale getiriyor.

Sağlık yetkilileri, hem insanların hem de evcil hayvanların sudan uzak durması gerektiğini belirterek halkı uyardı. 

Madencilik ve tarım gibi insan faaliyetleri sudaki besin miktarını artırarak Clear Lake'teki bu türden alg patlamalarının yaşanmasına ortam hazırlıyor. NASA yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:

Yakındaki çiftliklerden, üzüm bağlarından, hatalı septik sistemlerden, çakıl madenlerinden ve terk edilmiş bir açık ocak cıva madeninden gelen akıntı, göldeki su kalitesi sorunlarına katkıda bulunuyor.

Sıcak sular da alg patlamalarına yol açtığı için son görüntülerde iklim krizinin de payı olduğu söylenebilir. Uzmanlar küresel ısınma ve endüstriyel tarım nedeniyle alg patlamalarının daha sık ve daha tehlikeli olacağı uyarısı yapıyor.

Independent Türkçe, Guardian, Newsweek, NASA



Şempanzeler bilim insanlarını şoke etti: Robotlar esneme bulaştırdı

(Reuters)
(Reuters)
TT

Şempanzeler bilim insanlarını şoke etti: Robotlar esneme bulaştırdı

(Reuters)
(Reuters)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Şempanzelerin insan yüz ifadelerini taklit eden bir android robottan esneme "kapabildiğini" öne süren yeni araştırma, bu davranışın evrimsel kökenleri hakkında daha fazla soru işareti yaratıyor.

Esnemenin dikkat değişiklikleri, vücut ısısının düzenlenmesi ve dinlenmeyle uyarılma arasındaki geçişle ilişkili olduğu biliniyor.

Bulaşıcı esnemeyse, bir hayvanın başka birinin aynı davranışı sergilediğini gördükten sonra esnediği tuhaf bir davranış.

Bu davranışın bulaşıcı yönü, empati ve taklit gibi bazı sosyal etkileşim unsurlarıyla ilişkilendiriliyor.

Bugüne kadar memelilerde ve bazı balıklarda gözlemlenen bulaşıcı esnemenin evrimsel kökenleri hâlâ bilinmiyor.

Bilim insanları bu davranışın insanlarda, şempanzelerde ve köpeklerde yavaş yavaş ortaya çıktığını, insanlarda yaklaşık 4 ve şempanzelerde 5 yaşında, köpeklerdeyse yaklaşık 7 ayda belirginleştiğini söylüyor.

Görsel kaldırıldı.
Şempanzelerin esneme ve uzanma davranışları sergiledikleri örnekler (RMJM/Aline Sardin-Damasso/Mona)


Perşembe günü hakemli dergi Nature'da yayımlanan yeni bir araştırma, şempanzelerin bir android robotun esnemesine tepki olarak hem esneme hem de uzanma davranışı sergilediğini ortaya koydu.

Bulgular, başka bir bireyin esnemesini gözlemlemenin şempanzelerde otomatik bir tepkiyi tetiklemekten ziyade, dinlenme işareti işlevi görebileceğini düşündürüyor.

Bilim insanları çalışmada yüz ifadelerini taklit edebilen bir android kafa kullanarak 10 ila 33 yaşındaki 14 yetişkin şempanzenin tepkilerini test etti.

Android kafada esneme gibi yüz ifadelerini oluşturan kas görevi gören 33 adet dönme motoru vardı ve her ifade 10 saniye sürüyordu.

Çalışmadaki şempanzeler, androidin esneme, ağzını açma ve nötr yüz ifadeleri sergilediği 15 dakikalık 4 seansa sokuldu.

Bilim insanları bu seansları kamerayla kaydetti ve her şempanzenin tepki verme derecesiyle uzanarak geçirdiği süre puanlandı.
 

Görsel kaldırıldı.Android kafa ağzını açma ve esneme davranışı sergiliyor (Aline Sardin-Damasso/Mona)


14 şempanzeden 8'inin, androidin "esneme" ifadesine tepki olarak esnediği saptandı.

Araştırmacılar şöyle yazıyor: 

Sonuçlar, yetişkin şempanzelerin bireyler arası esneme bulaşıcılığını değişen derecelerde sergilediğini gösterdi: En yüksek bulaşıcılık, android ağzını tamamen açtığında meydana geldi, ağzı kısmen açık olduğunda tepki azaldı ve androidin ağzı kapalıyken bulaşma görülmedi.

8 şempanze de esneme karşısında uzandı ve bazıları uzanmadan önce yatak malzemesi topladı.

Bilim insanları, "Şempanzeler, androidin esnemesini izlerken yatak malzemesi toplamak, yuva yapmak ve uzanmak gibi uyku haliyle ilişkili davranışlar sergiledi" diye yazıyor.

Araştırmacılara göre bulgular, cansız bir model kaynaklı bulaşıcı esnemenin ilk örneğini sunuyor gibi görünüyor.

Bilim insanları bu sonuçların, primatların bulaşıcı davranışlara yatkınlığına daha fazla ışık tuttuğunu söylese de burada tam olarak hangi biyolojik mekanizmaların rol oynadığının belirsizliğini koruduğunu ekliyor.

Araştırmacılar, gelecekteki çalışmaların robotların gerçekleştirdiği diğer eylemlerin de hayvanlar için bulaşıcı olup olmadığını ortaya çıkarmasını umuyor.


 Independent Türkçe, independent.co.uk/news