El-Faşir'de çatışmalar yeniden başladı... İnsani durumda rekor düzeyde kötüleşme

Hızlı Destek Kuvvetleri Sudan'ın orta kesimindeki El Cezire eyaleti kasabalarına saldırdı

Sudan'ın başkenti Hartum'da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) milislerini gösteren bir arşiv fotoğrafı, 18 Haziran 2019. (Reuters)
Sudan'ın başkenti Hartum'da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) milislerini gösteren bir arşiv fotoğrafı, 18 Haziran 2019. (Reuters)
TT

El-Faşir'de çatışmalar yeniden başladı... İnsani durumda rekor düzeyde kötüleşme

Sudan'ın başkenti Hartum'da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) milislerini gösteren bir arşiv fotoğrafı, 18 Haziran 2019. (Reuters)
Sudan'ın başkenti Hartum'da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) milislerini gösteren bir arşiv fotoğrafı, 18 Haziran 2019. (Reuters)

Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'de ve üç merkezi eyaletin (El Cezire, Beyaz Nil ve Sennar) sınırlarındaki bazı kasabalarda sivil kayıpların yaşandığı haberleriyle birlikte çatışmalar yeniden başladı.

El-Faşir Direniş Komiteleri Koordinasyonu, “HDK'nin dün (Çarşamba) öğleden sonra Sudan ordusunun askeri komutanlığı (6. Piyade Tümeni) yakınındaki yerleşim mahallelerini ağır toplarla bombaladığını ve mermilerin büyük pazara isabet ettiğini” duyurdu. Aktivistler hedef alınan bölgelerden duman bulutlarının yükseldiğini bildirdi.

Söz konusu çatışmalardan birkaç saat önce, Sudan ordusu saflarında savaşan Silahlı Hareketler Ortak Gücü’nden bir dizi askeri komutan, kent sakinlerine kentteki durumun sakin olduğuna dair güvence vermek için ana pazarın girişinde bir video yayınlamıştı.

ahyjuık8
Darfur Bölgesi Başkanı ve Sudan Kurtuluş Hareketi lideri Minni Arko Minavi (AFP)

Darfur Bölgesi Başkanı Minni Arko Minavi, salı gecesi ABD'nin Sudan Özel Temsilcisi Tom Perriello'dan bir telefon aldığını ve ‘genel olarak Sudan'daki, özel olarak da Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki durumu görüştüklerini’ söyledi.

Minavi X platformunda yaptığı paylaşımda, “HDK milislerinin yaptıkları ve bunun feci insani etkileri hakkında ABD Özel Temsilcisi’ne bilgi verdim” ifadesini kullandı.

Minavi, ABD Özel Temsilcisi’nin ‘derin üzüntüsünü’ dile getirdiğini ve savaşın durdurulması çağrısında bulunduğunu belirtti.

Darfur Bölgesi Başkanı, HDK'ye karşı savaşta Sudan ordusuyla müttefik olan en önde gelen Darfurlu silahlı grup Sudan Kurtuluş Ordusu'nun başında bulunuyor.

Süleyman Sandal liderliğindeki Adalet ve Eşitlik Hareketi ise savaşan taraflar arasında devam eden çatışmaların can ve mal kaybına yol açtığını ve vatandaşların el-Faşir'den komşu şehir ve köylere göç dalgaları halinde kaçtığını söyledi.

Açıklamada, “Şehirdeki insani durum, en temel sağlık ve ilk yardım ihtiyaçlarının eksikliğiyle felaket bir aşamaya ulaştı” denildi. Çatışmalar konusunda tarafsız olan hareket, savaşan taraflara ‘ayrım gözetmeksizin bombardıman ve nüfusun yoğun olduğu bölgelere kasıtlı hava saldırıları düzenleyerek sivillerin hayatını tehlikeye atmayarak uluslararası insancıl hukuka saygı göstermeleri’ çağrısında bulundu.

Hareket, uluslararası topluma, Afrika Birliği'ne (AfB) ve Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi'ne (IGAD) ‘çatışmanın taraflarını bağlayıcı bir takvime göre savaşı sona erdirecek kapsamlı bir girişim’ sunmaları çağrısında bulundu.

cdfvg
Çatışmalar sonucu el-Faşir'deki bir pazar yanıyor. (AFP)

Darfur bölgesindeki Ülke İçinde Yerinden Edilmiş Kişiler ve Mülteciler için Kamplar Genel Koordinasyonu, son derece karmaşık insani ve zor koşullardan mustarip 27 bin ülke içinde yerinden edilmiş kişinin Cebel Marra'ya vardığını duyurdu.

Koordinasyon Sözcüsü Adem Rical, “Çatışmanın tarafları, korkunç insan hakları ihlallerine tanık olan bölgedeki vatandaşları aç bırakmak için gıda ve ilacı bir silah olarak kullanıyor” dedi.

El Cezire eyaletindeki çatışmalar

Görgü tanıkları, HDK'nin dün Sudan ordusunun askeri garnizonunun bulunduğu el-Menakil kentine yaklaşık 40 kilometre uzaklıktaki Vad en-Nura kasabasına ağır ve hafif silahlarla saldırı düzenlediğini bildirdi.

HDK, Sudan ordusunun ülkenin merkezindeki El Cezire eyaletini geri almak için çeşitli eksenlerden başlattığı askeri operasyonlardaki önemli düşüşün ardından, yeni eyaletlere saldırmanın yolunu açmak için stratejik bölgelerdeki mevzilerini güçlendirmeye devam ediyor.

dfrghy
Sudan'ın Omdurman kentinde bir dükkanın önünde tahrip olmuş bir araba (AFP)

Görgü tanıklarına göre, HDK savaşçıları ile kırsal kasabalardaki halk direnişi arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. El Cezire eyaletinin başkentindeki yerel komiteler ‘HDK'nin dün sabahtan beri Vad en-Nura'yı kuşattığını ve saldırmak için yoğun ateş açtığını’ bildirdi.

Son günlerde HDK platformları, El Cezire ve Beyaz Nil eyaletlerindeki bölgelerde güçlerinin büyük bir seferberlik içinde olduğunu duyurdu.



İsrail’in Gazze Şeridi'ndeki ihlallerine ilişkin gizli ABD raporu

Gazze şehrinin kuzeyindeki es-Saftavi bölgesinde yıkılmış evlerin arasından yürüyen Filistinliler (DPA)
Gazze şehrinin kuzeyindeki es-Saftavi bölgesinde yıkılmış evlerin arasından yürüyen Filistinliler (DPA)
TT

İsrail’in Gazze Şeridi'ndeki ihlallerine ilişkin gizli ABD raporu

Gazze şehrinin kuzeyindeki es-Saftavi bölgesinde yıkılmış evlerin arasından yürüyen Filistinliler (DPA)
Gazze şehrinin kuzeyindeki es-Saftavi bölgesinde yıkılmış evlerin arasından yürüyen Filistinliler (DPA)

ABD Dışişleri Bakanlığı Teftiş Kurulu tarafından hazırlanan gizli bir rapor, İsrail askeri birliklerinin Gazze Şeridi'nde yüzlerce kez ABD insan hakları yasalarını ihlal ettiğini ortaya çıkardı. Bu, Trump yönetiminin Filistinlilerin Gazze Şeridi'nde maruz kaldıkları muameleyi ilk kez kabul ettiği bir gelişme oldu.

Washington Post gazetesi, İsrail'in eylemlerinin Leahy Yasası'nın kapsamına girdiğini bildirdi. Bu yasa, adını eski Demokrat senatör Patrick Leahy’den alan tarihi bir düzenlemedir ve ABD’den finansman alan yabancı askeri birliklerin, yargısız infaz, işkence veya diğer ağır insan hakları ihlalleri gibi eylemler gerçekleştirmeleri durumunda yaptırımlara tabi tutulmasını öngörür.

Gazete, isimlerinin yayımlanmasını istemeyen ABD’li yetkililere dayanarak, genel müfettişin raporunun sonuçlarının, İsrail’in eylemlerinden sorumlu tutulup tutulamayacağı konusunda şüpheler yarattığını aktardı. Bu şüphelerin nedeni, olayların birikmiş olması ve inceleme sürecinin, İsrail ordusunun çıkarlarını gözeten doğası; ayrıca sürecin ‘birkaç yıl’ sürebileceği ihtimali.

Teftiş Kurulu’nun internet sitesi üzerinden yapılan açıklamada şu ifade yer aldı: “Bu rapor, kamuya açık olmayan gizli bilgiler içermektedir.”

Rapor, İsrail ile Hamas’ın ateşkes ve İsrailli rehinelerin Filistinli mahkûmlar karşılığında serbest bırakılması konusunda anlaşmaya varmasından birkaç gün önce tamamlandı. Raporda, yaklaşık 70 bin Filistinlinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan iki yıllık savaş ele alınıyor.

Leahy Yasası’nın uygulanabilirliğine ilişkin bir sınama niteliği taşıyan değerlendirmede, Şubat 2024’te yardım kamyonlarının çevresinde toplanan 100’den fazla Filistinlinin öldürülmesi ve Nisan 2024’te İsrail’in düzenlediği bir saldırıda World Central Kitchen (WCK) yardım kuruluşundan yedi çalışanın hayatını kaybetmesi olaylarına dikkat çekildi. Ancak her iki saldırıda da ABD silahlarının kullanılıp kullanılmadığına dair ‘kesin bir sonuca’ varılamadığı açıklandı.

On milyarlarca dolar

ABD, İsrail'e her yıl en az 3,8 milyar dolarlık yardım sağlıyor; son yıllarda on milyarlarca dolar daha fazla yardım sağlayarak, İsrail'i dünyadaki en büyük ABD askeri yardımı alıcısı haline getirdi.

Rapor, Amerikan yardımı alan yabancı ordular tarafından işlenen insan hakları ihlallerinin incelenmesine ilişkin özel protokolün, üst düzey Amerikalı yetkilileri içerdiğini ve diğer ülkeler için yapılan incelemelere kıyasla daha uzun bir süreç öngördüğünü belirtiyor. Ayrıca, ardı ardına gelen Cumhuriyetçi ve Demokrat yönetimler tarafından özel olarak tasarlanan bürokratik bir mekanizmanın, insan hakları ihlalleriyle ilgili benzer iddialarla karşı karşıya kalan diğer ülkelere kıyasla İsrail’e avantaj sağladığına dikkat çekiyor.

Washington Post, eski Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Josh Paul’un şu sözlerini aktardı: “Normal inceleme sürecinde, bir yetkilinin itirazı yardımı durdurmak için yeterliyken, İsrail söz konusu olduğunda bir çalışma grubunun ‘ciddi bir insan hakları ihlali olup olmadığı konusunda fikir birliğine varması’ gerekiyor.”

Çalışma grubu, Kudüs'teki ABD Büyükelçiliği ve Dışişleri Bakanlığı Yakın Doğu İşleri Bürosu temsilcilerinden oluşuyor. Daha sonra İsrail hükümetine danışılıyor ve herhangi bir önlem alınıp alınmadığı soruluyor. Grup, bir birimin ağır insan hakları ihlali gerçekleştirdiğini tespit ederse, bu birimin ABD yardımlarına ‘uygunsuz’ olarak değerlendirilmesini önerebilir. Dışişleri Bakanı daha sonra uygunsuzluk kararını onaylamalıdır.

Biden yönetimi, 2022'de Batı Şeria'daki bir kontrol noktasında gözaltına alınan 78 yaşındaki ABD vatandaşı Ömer Esad'ın öldürülmesine karışan birim de dahil olmak üzere, ciddi insan hakları ihlalleriyle suçlanan İsrail birimlerine yardımı durdurmayı reddetmesi nedeniyle eleştirildi.

Trump yönetimi de İsrail ordusuna karşı benzer bir müdahale etmeme yaklaşımı benimsemişti, ancak önceki yönetimin ‘insan haklarını ABD dış politikasının merkezine koyma’ şeklindeki klişe ifadelerini tekrarlamamıştı.

Teftiş Kurulu şu anda Birleşmiş Milletler (BM) ve diğer yardım kuruluşu çalışanlarından, Hamas ve diğer silahlı gruplar tarafından yardımların çalınmasıyla ilgili ihlallerin kanıtlarını topluyor.


İsrail'in gece boyu Gazze'ye düzenlediği saldırılar kırılgan ateşkesi sınıyor

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'tan yükselen dumanlar, 30 Ekim 2025 (Reuters)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'tan yükselen dumanlar, 30 Ekim 2025 (Reuters)
TT

İsrail'in gece boyu Gazze'ye düzenlediği saldırılar kırılgan ateşkesi sınıyor

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'tan yükselen dumanlar, 30 Ekim 2025 (Reuters)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'tan yükselen dumanlar, 30 Ekim 2025 (Reuters)

Filistin resmi haber ajansı WAFA, İsrail ordusunun dün akşam Gazze Şeridi'ne üst üste üçüncü gün saldırı düzenleyerek iki kişiyi öldürdüğünü ve bu saldırının kırılgan ateşkes anlaşmasını yeni bir sınava tabi tuttuğunu bildirdi.

Şarku’l Avsat’ın WAFA’dan aktardığına göre, bir Filistinli İsrail hava saldırıları sonucu yaşamını yitirdi, bir diğeri ise İsrail güçleri tarafından vurularak öldürüldü.

sdfrgt
İsrail saldırısının ardından Gazze'den yükselen dumanlar, 29 Ekim 2025 (Reuters)

WAFA, üçüncü bir Filistinlinin ise önceki bir İsrail saldırısında aldığı yaralar nedeniyle hayatını kaybettiğini duyurdu.

Hamas'ın silahsızlandırılması ve İsrail'in Gazze Şeridi'nden çekilme takvimi gibi çetrefilli sorunları çözemeyen ABD'nin arabuluculuğunda sağlanan ateşkes, üç hafta önce yürürlüğe girmesinden bu yana ara sıra çıkan çatışmalarla sınandı.

cd
Gazze Şeridi'nin orta kesiminde bulunan Nuseyrat'taki yerel bir pazardan alışveriş yapan Filistinliler, 28 Ekim 2025 (Reuters)

Geçtiğimiz salı ve çarşamba günü İsrail, askerlerinden birinin öldürülmesine, Gazze Şeridi’ndeki sağlık yetkililerinin 104 kişinin hayatını kaybettiğini söylediği bombardımanlarla yanıt verdi.


İsrail'e ait bir İHA Lübnan'ın güneyindeki Bint Cubeyl ilçesine bağlı Kounine kasabasına saldırı düzenledi

Güney Lübnan'ın Cezine ilçesine bağlı el-Mahmudiye köyüne düzenlenen İsrail hava saldırısının ardından dumanlar yükseliyor... 30 Ekim 2025 (EPA)
Güney Lübnan'ın Cezine ilçesine bağlı el-Mahmudiye köyüne düzenlenen İsrail hava saldırısının ardından dumanlar yükseliyor... 30 Ekim 2025 (EPA)
TT

İsrail'e ait bir İHA Lübnan'ın güneyindeki Bint Cubeyl ilçesine bağlı Kounine kasabasına saldırı düzenledi

Güney Lübnan'ın Cezine ilçesine bağlı el-Mahmudiye köyüne düzenlenen İsrail hava saldırısının ardından dumanlar yükseliyor... 30 Ekim 2025 (EPA)
Güney Lübnan'ın Cezine ilçesine bağlı el-Mahmudiye köyüne düzenlenen İsrail hava saldırısının ardından dumanlar yükseliyor... 30 Ekim 2025 (EPA)

Lübnan Ulusal Haber Ajansı, İsrail İHA’sının Kunine'de bir motosikletli kişiyi hedef aldığını bildirdi.

Lübnan Sağlık Acil Durum Operasyon Merkezi, "İsrail'in bugün Bint Cubeyl bölgesindeki Kunine kasabasına düzenlediği düşman saldırısında bir şehit ve bir kişinin de yaralandığı" açıklamasını yaptı.

Gazze'de savaşın patlak vermesinin ertesi günü Hizbullah, Gazze Şeridi ve müttefiki Hamas için bir "destek cephesi" açıldığını duyurdu. Yaklaşık bir yıl süren sınır ötesi bombardımanın ardından, İsrail ile çatışma Eylül 2024'te açık bir savaşa dönüştü. Bu çatışma sırasında Hizbullah, cephaneliğinde ve askeri altyapısında önemli hasarlar gördü ve başta eski Genel Sekreteri Hasan Nasrallah ve halefi Haşim Safiyuddin olmak üzere birçok liderini kaybetti.

ABD ve Fransa'nın arabuluculuğunda 27 Kasım'dan beri yürürlükte olan ateşkes anlaşması, Hizbullah'ın Litani Nehri'nin güneyindeki bölgeden (İsrail sınırına yaklaşık 30 kilometre uzaklıkta) çekilmesini, oradaki askeri altyapısını kaldırmasını ve Lübnan'daki silah taşıma yetkisini resmi güvenlik güçleriyle sınırlamasını öngörüyor.

Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden bu yana devam eden hava saldırılarına ilave olarak İsrail, anlaşma şartlarına aykırı bir şekilde, Güney Lübnan'daki birkaç yüksek mevkide güçlerini bulunduruyor. Beyrut, uluslararası toplumu, İsrail'e yükümlülüklerini yerine getirmesi için baskı yapmaya çağırıyor.