Üç soruda Çin'in karanlık donanması: Deniz milisleri

Deniz milislerinin, Çin donanması ve sahil güvenlik ekiplerine bağlı çalıştığı düşünülüyor (Reuters)
Deniz milislerinin, Çin donanması ve sahil güvenlik ekiplerine bağlı çalıştığı düşünülüyor (Reuters)
TT

Üç soruda Çin'in karanlık donanması: Deniz milisleri

Deniz milislerinin, Çin donanması ve sahil güvenlik ekiplerine bağlı çalıştığı düşünülüyor (Reuters)
Deniz milislerinin, Çin donanması ve sahil güvenlik ekiplerine bağlı çalıştığı düşünülüyor (Reuters)

Birleşik Krallık'ın önde gelen gazetelerinden Guardian, Çin'in varlığını "nadiren kabul ettiği" deniz milisilerini inceledi.

Gazete, Pekin'in Güney Çin Denizi'ndeki olaylara müdahale amacıyla kullandığı deniz milisleri "Çin donanmasının karanlık bir birimi" diye niteledi.

1 - Deniz milisleri nedir?

Haberde, milislerin iki ana gruptan oluştuğu yazıldı. Birinci grup, yabancı gemilere müdahale amacıyla inşa edilmiş olan fakat balıkçı teknesi görünümü verilen 100 tekneden meydana geliyor.

Spratly Destek Balıkçı Gemileri (SBFV) diye anılan diğer grupsa Çin'in Hainan ve Guangdong eyaletlerindeki limanlarda faaliyet gösteren ve ihtiyaca göre operasyonlara dahil edilen daha büyük bir filodan oluşuyor.

Bu grupta ilkine kıyasla askeri düzeyde ekipmana sahip güçlü tekneler yer alıyor.

Haberde, her iki filodaki mürettebatın da sivil balıkçılar ve denizcilerin yanı sıra Pekin'in özel bir eğitim programıyla görevlendirdiği eski ordu personelinden oluştuğu savunuldu.

2 - Nasıl fonlanıyor?

Deniz milisleri, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in göreve başladığı 2012'den bu yana daha profesyonel ve donanımlı hale geldi.

ABD merkezli düşünce kuruluşu Asya Denizcilik Şeffaflık Girişimi'nin (AMTI) paylaştığı bilgilere göre milisler çeşitli devlet sübvansiyonlarıyla finanse ediliyor. Bazı personele devlete ait şirketlerden tam zamanlı maaş bağlanıyor. 

Ayrıca SBFV mürettebatına milis görevlerine katılmaları için yakıt harcamalarında indirim imkanı sunulduğu da savunuluyor.

AMTI'ın 2021'de yayımladığı raporda, "milislerin Çin hükümeti tarafından örgütlendiği, finanse edildiği ve yönetildiği konusunda artık hiçbir soru işareti kalmadığı" ileri sürülmüştü. 

Haberde, Pekin'in milislerin Güney Çin Denizi'ndeki operasyonlarda kullanıldığını nadiren kabul ettiğine dikkat çekildi. 

3 - Milisler nasıl faaliyet gösteriyor?

Milisler, Sarı Deniz'in yanı sıra Endonezya, Vietnam ve Malezya'nın münhasır ekonomik bölgeleri de dahil geniş bir alanda yapılan operasyonlarda kullanılıyor. 

Ancak Pekin, son dönemde milisleri özellikle Filipinler'le gerginliğin tırmandığı Güney Çin Denizi'ndeki görevlere gönderiyor. 

Su toplarına sahip bu tekneler, operasyonlarda bölgeden uzaklaştırılması gereken gemilere tazyikli suyla müdahale edebiliyor. 

Ayrıca milisler, ihtilaflı bölgelerdeki kayalıkları ve adaları abluka altına aldığı gibi, bölgede istenmeyen gemilere çarparak onları uzaklaştırıyor.

Filipinli protestocular, ihtilaflı Scarborough Sığı'na doğru mayısta yola çıktığında Pekin müdahale için donanma ve sahil güvenlik ekiplerine ek olarak deniz milislerini de göndermişti. 

ABD yönetimi, Pekin'in operasyonlarda deniz milislerini kullanmasını eleştirerek, bunların uluslararası yasaları ihlal ettiğini bildirmişti.

Independent Türkçe, Guardian, Military Review



Teksas'taki kürtaj yasağı, bebek ölümlerinin yüzde 13 artmasına yol açtı

Haziran 2022'de kürtajın anayasal hak kapsamından çıkarılmasının ardından ABD Yüksek Mahkemesi önünde protestolar düzenlenmişti (Reuters)
Haziran 2022'de kürtajın anayasal hak kapsamından çıkarılmasının ardından ABD Yüksek Mahkemesi önünde protestolar düzenlenmişti (Reuters)
TT

Teksas'taki kürtaj yasağı, bebek ölümlerinin yüzde 13 artmasına yol açtı

Haziran 2022'de kürtajın anayasal hak kapsamından çıkarılmasının ardından ABD Yüksek Mahkemesi önünde protestolar düzenlenmişti (Reuters)
Haziran 2022'de kürtajın anayasal hak kapsamından çıkarılmasının ardından ABD Yüksek Mahkemesi önünde protestolar düzenlenmişti (Reuters)

ABD'nin Teksas eyaletindeki kürtaj yasağının ardından, bir yaşına ulaşmadan ölen bebeklerin sayısının neredeyse yüzde 13 arttığı saptandı. 

Teksas'ta 1 Eylül 2021'de yürürlüğe giren yasa, fetüsün kalp atışı duyulduktan sonra kürtaj yapılmasını yasaklıyor. Bu evrede pek çok kişi hamile olduğunu bile öğrenmemiş olurken, yasa tecavüz veya ensest ilişki sonucu hamile kalan kişileri de kapsıyor. 

Eyalette sadece "tıbbı acil durumlarda" kürtaja izin veriliyor fakat doktorlar bunun da işlevsel olmadığını söylüyor. Kürtaj yasağının olduğu diğer eyaletler gibi Teksas da acil durumlarda bu işleme izin veriyor. 

Fakat doktorlar yasalarda tercih edilen ifadelerin, bu seçeneğin kullanılmasını zorlaştırdığını ve harekete geçmek yerine, hastaların müdahale edebilecekleri kadar kötüleşmesini beklemek zorunda kaldıklarını aktarıyor.

JAMA Pediatrics adlı hakemli dergide pazartesi günü yayımlanan araştırmayı yürüten ekip, Teksas'taki kürtaj yasağının bebek ölümleri üzerindeki etkisini saptadı. 

Araştırmacılar Teksas ve 28 eyaletteki Ocak 2018 ila Şubat 2022'deki ölüm belgelerini analiz etti. İstatistiksel bir modelle, 6 haftalık kürtaj yasağının yürürlüğe girmemesi halinde meydana gelecek ölüm sayısı hesaplanarak bu, gerçek ölüm sayısıyla karşılaştırıldı. 

Teksas'ta yasa yürürlüğe girdikten sonraki ilk doğumların denk geldiği Mart-Aralık 2022 döneminde bir yaşına ulaşmadan ölen bebek sayısının 216 arttığı kaydedildi. Araştırmacılar bunun beklenene göre yüzde 12,7'lik bir artış anlamına geldiğini belirtiyor. 

Bilim insanları bu dönemde doğuştan gelen hastalıklar nedeniyle hayatını kaybeden bebek sayısının eyalette yüzde 22,9; ABD genelindeyse yüzde 3,1 arttığını tespit etti. 

Teksas'ta 2021'de yürürlüğe giren yasadan önce, fetüsle ilgili tıbbi bir sorun tespit edilmesi halinde gebeliğin 20. haftasına kadar kürtaj yaptırmak mümkündü.

ABD Yüksek Mahkemesi, Haziran 2022'de Dobbs-Jackson Kadın Sağlığı Örgütü davasında verdiği kararla ülke genelinde kürtajı anayasal bir hak olmaktan çıkarmış ve kürtaj yasağıyla ilgili kararı eyaletlere bırakmıştı.

Bu kararın ardından pek çok eyalet kürtajı tamamen veya büyük ölçüde yasaklarken, bu yasağın kaldırılmasına karşı mücadeleler sürüyor. 

Yeni araştırmanın başyazarlarından Dr. Alison Gemmill "Kürtaj yasasını eyaletlere iade eden Haziran 2022 Dobbs Yüksek Mahkeme kararı ve ardından birçok eyalette üreme haklarının geri alınması düşünüldüğünde, çalışmamız özellikle önem arz ediyor" diyor:

Bu bulgular kısıtlayıcı kürtaj politikalarının, bebek sağlığı ve buna bağlı olarak ailelerin yaşadığı travma ve tıbbi maliyetler açısından önemli ve istenmeyen sonuçlara yol açabileceğini gösteriyor.

Yeni araştırma, kürtaj yasaklarının bebek ölümlerinin artmasıyla ilişkisini gösteren diğer çalışmaları destekliyor.

Independent Türkçe, Guardian, IFL Science, JAMA Pediatrics, New York Times