Oxford: Haberden kaçan okuyucuların sayısı arttı, TikTok X'i geçti

Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü, 2024 Dijital Haber Raporu'nu yayımladı. Rapora göre dünyada haber okumayan, dinlemeyen ve izlemeyenlerin sayısı artıyor.

Fotoğraf: Unplash
Fotoğraf: Unplash
TT

Oxford: Haberden kaçan okuyucuların sayısı arttı, TikTok X'i geçti

Fotoğraf: Unplash
Fotoğraf: Unplash

BBC Türkçe'de yer alan habere göre; dünyada her 10 kişiden yaklaşık dördü (yüzde 39) bazen ya da sık sık aktif şekilde haberlerden uzak durduklarını söyledi. Bu oran 2017'de yüzde 29'du.

Raporun yazarları, Ukrayna ve Orta Doğu'daki savaşların, insanların haber takip etmemek istemesine katkıda bulunmuş olabileceğini söylüyor.

Raporun yazarları, Ukrayna ve Orta Doğu'daki savaşların, insanların haber takip etmemek istemesine katkıda bulunmuş olabileceğini söylüyor.

Raporda vurgulanan bir diğer nokta da, haberden kaçınma düzeyinin rekor derecede yüksek seviyeye ulaşması. 

Bu yılki rapor için YouGov araştırma şirketi 47 ülkede 94 bin 943 yetişkinle görüştü.

Görüşmeler, dünya çapında milyarlarca kişinin ulusal ve bölgesel seçimler için sandık başına gittiği bir dönemde yapıldı.

Rapor için yapılan araştırmada, ABD dahil birkaç ülkede seçimlerin haberlere ilgiyi artırdığı ancak genel eğilimin aşağı yönlü olmaya devam ettiği tespit edildi.

Dünya çapında yapılan araştırmaya katılanların yüzde 46'sı, haber takibiyle çok ya da aşırı derecede ilgili olduklarını söyledi.

2017'de bu oran yüzde 63'tü.

Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü'nün 2024 Dijital Haber Raporu'na göre, kadınların ve gençlerin, etraftaki haber yoğunluğundan dolayı kendilerini yorgun hissetme olasılıkları daha fazla.

Rapor için yapılan araştırma, haberlere güvenin yüzde 40 oranında sabit kaldığını, ancak koronavirüs pandemisinin en yüksek olduğu döneme kıyasla bu oranın yüzde 4 oranında azaldığını gösterdi.

TikTok, Twitter'ı geçti

Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü'nün 2024 Dijital Haber Raporu'nda, son 10 yılda TV ve yazılı basın gibi geleneksel haber kaynaklarının izleyici kitlesinin keskin şekilde düştüğü, gençlerin haberleri internet veya sosyal medya aracılığıyla almayı tercih ettiği belirtildi.

Haber takibi için en önemli sosyal medya platformu, uzun süredir düşüşte olmasına rağmen hala Facebook.

YouTube ve WhatsApp birçokları için önemli haber kaynakları olmaya devam ediyor. TikTok da yükselişte ve ilk kez X'i (eski adıyla Twitter) geride bıraktı. 18-24 yaş arasındakilerin yüzde 23'ü, haber takibi için TikTok'u kullanıyor.

Video paylaşım uygulaması YouTube'u haber takibi için kullananların oranı yüzde 13. X için ise bu oran yüzde 10.

Türkiye'de durum ne?

Türkiye'de haberler daha çok online takip ediliyor. Haber kaynağı olarak internet sitelerinin kullanım oranı yüzde 70.

Podcast iyi eğitimlilere hitap ediyor

Raporda belirtilen bir diğer nokta da, yayıncılar için haber podcastinin parlak bir nokta olduğu.

Ancak podcast hala genelde öncelikle iyi eğitimli izleyicilerin ilgisini çeken "azınlık etkinliği" olarak nitelendiriliyor.

Raporda, yapay zekanın özellikle siyaset veya savaş gibi ciddi konularda habercilikte nasıl kullanılabileceği konusunda kamuoyunda yaygın şüphe olduğu da vurgulanıyor ve şu tespite yer veriliyor.

"Yapay zekanın deşifre ve çeviri gibi perde arkası görevlerde, gazetecilerin yerine geçmek yerine desteklenmesinde kullanılması daha fazla rahatlık sağlıyor."

Televizyon yüzde 56, sosyal medya yüzde 45, yazılı basın ise yüzde 19 ile son sırada yer alıyor.

Türkiye'de en popüler haber siteleri ve haber için kullanım oranları, sırasıyla Youtube (Yüzde 38), Instagram (Yüzde 38) Whatsapp (Yüzde 29), Facebook (Yüzde 27), X (Yüzde 22), Tiktok (Yüzde 10).

BBC Türkçe



Katil balinaların beklenmedik avı ilk kez görüntülendi

Dişi lider katil balina "Dakota" avlanırken yunusu havaya fırlatıyor (Maikol Barrera)
Dişi lider katil balina "Dakota" avlanırken yunusu havaya fırlatıyor (Maikol Barrera)
TT

Katil balinaların beklenmedik avı ilk kez görüntülendi

Dişi lider katil balina "Dakota" avlanırken yunusu havaya fırlatıyor (Maikol Barrera)
Dişi lider katil balina "Dakota" avlanırken yunusu havaya fırlatıyor (Maikol Barrera)

Şile açıklarında ilk kez yunuslarla beslenen bir katil balina sürüsünün saptanmasıyla, Güney Yarımküre'deki katil balinaların yeni keşfedilen avlanma becerileri aydınlatıldı.

Geçmişte katil balinaların, denizaslanlarını yakalamak için yerel balıkçı teknelerinin hareketlerinden ustaca faydalandığı belgelenmişti. An itibarıyla drone görüntüleri, katil balinaların başarılı bir şekilde gölgeli yunus avlayarak, yiyecekleri sürü içinde paylaştığını gösterdi.

Frontiers in Marine Science isimli akademik dergide yayımlanan araştırmada detaylandırılan keşif, katil balinaların beslenme alışkanlıklarına yeni bir ışık tutuyor. Bu keşifle Güney Yarımküre'deki popülasyonlarının daha iyi korunması sağlanabilir.

Bu araştırma, Şili kıyılarındaki katil balinaların beslenmesinde, yunuslar gibi diğer deniz memelilerinin giderek daha fazla yer tutabileceğini ileri sürüyor.

Zeki süper yırtıcılar olan katil balinalar, çeşitli beslenme şekillerine ve eşsiz davranışlara sahip. Geçmişteki araştırmalar, bazı katil balina popülasyonlarının musurgilleri taciz ettiğini ve öldürdüğünü ama yemediğini ortaya çıkarmıştı.

Son araştırmalar, dünyanın farklı bölgelerinde katil balinaların teknelere çarptığı tuhaf davranışı açıklamaya çalışmıştı.

Bilim insanları geçen sene, Güney Afrika açıklarındaki bir katil balinayı, kendisi de vahşi bir süper yırtıcı olarak kabul edilen büyük beyaz köpekbalığını avlayıp canlı canlı yerken görüntülemişti.

Hatta katil balinaların, mavi balinaları avlayıp öldürdüğü bile görülmüştü.

Katil balina popülasyonlarında davranışların, tercih edilen yiyeceklerin, seslerin ve genlerin çeşitlilik göstermesi sebebiyle, onlara yönelik koruma yöntemleri geliştirilebilmesi için her sürünün anlaşılması önem taşıyor.

Örneğin Güney Yarımküre'de "A Tipi" ve "B1 Tipi" gibi popülasyonlar, deniz memelilerine odaklanırken diğerleri balıkları tercih ediyor.

Araştırmacılar, en yeni çalışmada Güneydoğu Pasifik kıyısındaki Humboldt Akıntısı'ndaki bir katil balina popülasyonunu inceledi.

zxcv
Şili'nin kuzeyinde, katil balina görülen iki konumu gösteren harita (Ana García Cegarra et al., Frontiers in Marine Science)

Kendi araştırmalarından verileri değerlendirmenin yanı sıra balina izleme ve balıkçı teknesi gezileri sırasında katil balinaları takip eden amatör bilim insanlarının verilerinden de faydalandılar.

Araştırmacılar, verilerle popülasyonun bilinen üyelerinin kataloğunda çapraz karşılaştırma yapmak üzere fotoğraf ve videolar da kullandı.

Drone fotoğrafları ve videolarla birleştirilen veriler, bilim insanlarının bölgedeki katil balina varlığının haritasını çıkarmasına yardımcı oldu.

xcvfdbg
Katil balinalar, sürü içinde gölgeli yunusun etini paylaşıyor (Luis Aguilar, CETALAB)

Araştırmacılar, bir dizi videoda Menacho katil balina sürüsünün, daha önce bölgedeki hiçbir orka sürüsünün avlamayı başaramadığı bir tür olan gölgeli yunusları yakaladığına dair kanıt buldu.

Görüntülerde sürünün dişi lideri Dakota, gölgeli bir yunusu havaya atıyor.

Bilim insanları "Yiyecek dağıtımı, ilk önce dişi liderden genç erkeğe, ardından yalnız yetişkin erkeğe ve en sonda da yemeği kendisine ait olduğu varsayılan yavrularla da paylaşan yetişkin dişiye yapıldı" diye yazdı.

Katil balinalar arasında yiyecek paylaşımı, geçmişte türün pek çok popülasyonunda belgelenmiş bir davranış.

xcfbg
Dişi lider Dakota, yunusu genç erkekle paylaşıyor (Ana García Cegarra et al., Frontiers in Marine Science)

Bilim insanları, bazı gruplardaki dişi katil balinaların sık sık üyelerle et paylaşırken ve ilişkileri daha yakın olanların daha erken yemesine izin verirken görüntülendiğini söyledi.

Araştırmanın ortak yazarlarından García Cegarra, "Yeni doğan yavruları gözlemlememiz önemli çünkü bu ürediklerini gösteriyor ancak yavruların hayatta kalma oranlarını bilmiyoruz" dedi.

Yurttaş bilimi sayesinde katil balinaların varlığını Şili'nin kuzeyindeki kıyılarda binlerce kilometre boyunca takip edebiliyoruz ancak orka gözlemlerinin çoğu şans eseri gerçekleşiyor.

Independent Türkçe