Sudan’da onlarca sivilin infaz görüntüleri: Ordu olaylara karıştığını reddederken HDK'yı ‘kurgu yapmakla’ suçladı

Orgeneral Burhan’ın Sudan ordusundaki askerleriyle bir araya geldiği arşiv görüntüsü (AWP)
Orgeneral Burhan’ın Sudan ordusundaki askerleriyle bir araya geldiği arşiv görüntüsü (AWP)
TT

Sudan’da onlarca sivilin infaz görüntüleri: Ordu olaylara karıştığını reddederken HDK'yı ‘kurgu yapmakla’ suçladı

Orgeneral Burhan’ın Sudan ordusundaki askerleriyle bir araya geldiği arşiv görüntüsü (AWP)
Orgeneral Burhan’ın Sudan ordusundaki askerleriyle bir araya geldiği arşiv görüntüsü (AWP)

Sudan’da Hızlı Destek Kuvvetleri’ne (HDK) yakın internet siteleri, Sudan ordusu mensuplarının çok sayıda sivili ‘toplu infaz ettiğini’ gösterdiği ileri sürülen bir video yayınladı. Ancak Sudan ordusu olaylara herhangi bir şekilde dahli olmadığını açıklayarak HDK'yı ‘kurgu yapmakla’ suçladı. Şarku’l Avsat videoların gerçekliğini bağımsız olarak teyit edemedi.

Söz konusu videolar, ülkenin orta kesimlerinde yer alan el-Cezire eyaletinin küçük bir köyünde 50'den fazla sivilin öldürülmesinden birkaç gün ortaya çıkarken HDK, orduyu ve ordu saflarında savaşan ‘aşırılık yanlısı İslamcı milisleri’ cinayetleri işlemekle suçladı.

dcfrgthy
Sudan ordusunun özel görev birimi üyeleri (AFP)

HDK Komutanı Muhammed Hamdan Dagalu’nun (Hamideti) siyasi danışmanlarından el-Başa Tabik’in de aralarında bulunduğu HDK’nın önde gelen isimleri, Sudan ordusunun ve ‘terörist’ dedikleri el-Bera Tugayları'nın, aralarında ordunun kendi mensuplarının da bulunduğu vatandaşları etnik köken ve aidiyetlerine göre ‘kurşuna dizdiği’ iddia edilen bir video yayınladılar.

Tabik'a göre son birkaç gün içinde HDK ile hiçbir bağlantısı olmayan kişiler infaz edildi.

Buna karşın Sudan ordusu tarafından yapılan basın açıklamasında videonun ‘Dagalu’nun terörist milislerinin medya hücreleri ve onların işbirlikçileri tarafından kurgulandığı’ öne sürüldü.

Sudan ordusu sözcüsü Nebil Abdullah, yaptığı açıklamada şunları söyledi:

Bu tür uygulamalar uluslararası insancıl hukuka bağlı ordu mensupları tarafından gerçekleştirilemez. Ordunun eylemleri, Dagalu’nun terörist milislerinin sistematik ve barbarca ihlallerle savaş tarihinde eşi ve benzeri görülmemiş eylemleriyle tam bir tezat oluşturuyor.

sdcvrfgt
Omdurman'da imha edilmiş bir tank (Reuters)

X platformundaki HDK'ya yanlısı hesaplar, Omdurman şehrinde savaşın ilk aylarından kalma, ordu personelinin gözleri bağlı insanları kaçırıp kurşuna dizerek infaz ettiğini ve büyük bir çukura gömdüğünü gösteren bir videoyu yeniden paylaşmaya başladılar.

 ‘Hamideti’ lakabıyla bilinen Muhammed Hamdan Dagalu liderliğindeki HDK’ya geçtiğimiz hafta sonu Batı Kordofan eyaletinin yönetim şehri Fula’yı ele geçirdikten sonra ordu mensubu onlarca esiri öldürdüğü gerekçesiyle benzer suçlamalar yapılmıştı.

Sudan İnsan Hakları Gözlemevi, X platformundan yaptığı açıklamada ‘iğrenç bir suç’ olarak nitelediği olayı en sert ifadelerle kınadı. Gözlemevi açıklamasında “Bu iğrenç suç, savaş suçu ve insanlığa karşı suç teşkil etmektedir” ifadelerine yer verdi.

su u
HDK unsurları (AFP)

Sudan ordusunun komuta kademesini derhal failleri tutuklamaya, soruşturma başlatmaya ve adalete teslim etmeye çağıran Gözlemevi, olaya karışanların komutanları tarafından verilen emirleri yerine getirdikleri kanıtlanırsa, ilgili kuruluşlar ve kurbanların ailelerinin söz konusu komutanlar hakkında dava açmaları gerektiğinin altını çizdi.

HDK dün, Cibril İbrahim liderliğindeki Adalet ve Eşitlik Hareketi'nden (JEM) ve diğer gruplardan binlerce unsurun Üçüncü Cephe’den ayrıldığını duyurdu.

JEM, Kuzey Darfur eyaletinin yönetim şehri el-Faşir’de orduyla birlikte savaşan silahlı hareketlerin oluşturduğu ortak gücün içinde yer alıyor.

Kuzey Darfur Vali Vekili el-Hafız Buheyt Muhammed, ‘tam bir felaket durumu’ yaşandığını söyledi. Muhammed, bölge sakinlerinin çoğunun sistematik olarak gerçekleştirilen topçu bombardımanları nedeniyle açıkta, evsiz ve yiyeceksiz halde olduklarını açıkladı.

Vali Vekili, el-Faşir'in üç aydır dört bir yandan kuşatılmış olduğunu, temel malları ulaştıracak bir yol bulunamadığını, bunun da mal ve genel olarak gıda maddelerinin fiyatlarında önemli bir artışa yol açtığını belirtti.

xcdfvr
Omdurman’da yıkılmış evler ve yanmış arabalar (AWP)

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan’a Vali Vekili Muhammed, Kuzey Darfur’daki ‘HDK milislerinin’ şu an son derece zayıf halde olduklarına işaret ederek el-Faşir'e doğrudan müdahale etmesi, Mellit şehrinden geçen ana yolları açması ve ticari mal ve insani yardım taşıyan konvoyların el-Faşir'e ulaşmasını sağlaması çağrısında bulundu.

Şarku’l Avsat’a konuşan yerel kaynaklar, el-Faşir’in dün ağır topçu bombardımanlara maruz kaldığını, 6. Piyade Tümeni karargahının yakınlarındaki yerleşim bölgelerinin ve şehir merkezindeki ana pazarın hedef alındığını söylediler.

HDK'nın cumartesi günü ayrım gözetmeksizin rastgele gerçekleştirdiği topçu bombardımanı, Güney Hastanesi'nin devre dışı kalmasının ardından el-Faşhir’de faaliyet gösteren tek sağlık tesisi haline gelen ‘Suudi Hastanesi’nin eczane bölümünün tamamen hasar görmesine neden oldu.



Dibeybe: Libya'da silahlı grupların ortadan kaldırılması devam eden bir proje

Trablus'taki Şehitler Meydanı'nda ellerinde bayraklarla toplanan Libyalı göstericiler, Ulusal Birlik Hükümeti'nin istifasını talep eden sloganlar attı 16 Mayıs 2025 (AFP)
Trablus'taki Şehitler Meydanı'nda ellerinde bayraklarla toplanan Libyalı göstericiler, Ulusal Birlik Hükümeti'nin istifasını talep eden sloganlar attı 16 Mayıs 2025 (AFP)
TT

Dibeybe: Libya'da silahlı grupların ortadan kaldırılması devam eden bir proje

Trablus'taki Şehitler Meydanı'nda ellerinde bayraklarla toplanan Libyalı göstericiler, Ulusal Birlik Hükümeti'nin istifasını talep eden sloganlar attı 16 Mayıs 2025 (AFP)
Trablus'taki Şehitler Meydanı'nda ellerinde bayraklarla toplanan Libyalı göstericiler, Ulusal Birlik Hükümeti'nin istifasını talep eden sloganlar attı 16 Mayıs 2025 (AFP)

Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, cumartesi günü yaptığı açıklamada, “Milis gruplardan ve yolsuzluktan arındırılmış Libya” projesinin sürdüğünü söyledi. Bu açıklama, başkent Trablus'ta son birkaç gündür yaşanan kanlı çatışmaların ardından sağlanan ve devam eden ateşkes ile birlikte geldi.

Dibeybe televizyonda yayınlanan konuşmasında: “Yolsuzluğa veya şantaja devam eden hiç kimseyi es geçmeyeceğiz. Amacımız milislerden ve yolsuzluktan arınmış bir Libya” diye ekledi.

Dibeybe, ülkenin batısındaki uluslararası toplum tarafından tanınan hükümetin başkanı olup Trablus'ta bulunuyor.

Dibeybe’nin salı günü silahlı grupların dağıtılması emrini vermesinin ardından, Birleşmiş Milletler'e (BM) göre, Trablus'ta iki silahlı grup arasında son yılların en şiddetli çatışmaları yaşandı ve çatışmalarda en az sekiz sivil hayatını kaybetti.

Hükümet çarşamba günü ateşkes deklare etti.

Bu gelişme, pazartesi günü silahlı gruplardan birinin üst düzey komutanlarından Ginava lakaplı Abdulgani el-Kikli'nin öldürülmesinin ve komuta ettiği İstikrarı Destekleme Birimi’nin Dibeybe'nin müttefiki olan gruplar tarafından ani bir yenilgiye uğratılmasının ardından yaşandı.

İstikrarı Destekleme Birimi, 2021 yılında BM destekli bir süreç ile Dibeybe'nin başkanlığını yaptığı Ulusal Birlik Hükümeti ile birlikte iktidara gelen Başkanlık Konseyi'ne bağlıydı. İstikrarı Destekleme Birimi'nin karargâhı, nüfusu yoğun olan Ebu Selim bölgesinde bulunuyordu.

İçişleri Bakanlığı, Ebu Selim bölgesindeki el-Hadra Hastanesi’nin morgunda dokuz çürümüş ceset bulunduğunu bildirdi. Ulusal Güvenlik Servisi'nin bu cesetlerin varlığını yetkililere bildirmediğini de ekledi.

Başbakanlık Basın Ofisi, Dibeybe'nin Başbakanlık binasını koruyan güvenlik güçlerini selamladığı bir video yayınladı. Ofisten yapılan açıklamada, Dibeybe'nin daha sonra Trablus'taki durum ve “Ebu Selim'deki başarılı güvenlik operasyonu” olarak adlandırdığı gelişmeyi görüşmek üzere ileri gelenlerden oluşan heyetleri kabul ettiği belirtildi.

Ofisten yapılan açıklamada, “Başbakan, bu operasyonun devletin polis ve ordu kurumları dışındaki silahlı oluşumları ortadan kaldırma yönündeki kararlı vizyonu kapsamında olduğunu teyit etti” denildi.

Öte yandan yüzlerce kişi, Dibeybe'nin istifasını talep etmek için cumartesi günü (üst üste ikinci gün) sokaklara döküldü. Göstericiler bu hafta üç gün boyunca şiddet olaylarına sahne olan şehir merkezindeki Şehitler Meydanı'nda toplandı.

Cuma günü ise binlerce gösterici Trablus'taki Şehitler Meydanı'nda toplandı ve ardından yakındaki hükümet binasına doğru yürüdü.

Başkentte cuma günü yeniden gerginliğin yükseldiği bir an yaşandı ve göstericilerin hükümet binasına saldırmaya çalışması sonucu bir güvenlik görevlisi öldürüldü. Hükümet, güvenlik güçlerinin “bir grup göstericinin hükümet binasını hedef alan saldırı girişimini” engellediğini söyledi. Binanın hedef alınmasını “devlet kurumlarına doğrudan saldırı” olarak değerlendirdi.

Muammer Kaddafi rejiminin 2011'de devrilmesinden bu yana Libya, çatışma ve bölünmelerle boğuşuyor ve ülke iki rakip hükümet tarafından yönetiliyor. Birincisi, BM tarafından tanınan ve Abdulhamid Dibeybe başkanlığındaki Trablus'taki (batı) hükümet, ikincisi ise Temsilciler Meclisi ve Mareşal Halife Hafter tarafından desteklenen ve Usame Hammad başkanlığındaki Bingazi'deki (doğu) hükümet.

Başkentte hayatın normale döndüğünün bir işareti olarak, çok sayıda Libyalı cumartesi günü işlerine döndü, öğrenciler sınavlara girdi, akaryakıt istasyonları, mağazalar ve marketler yeniden açıldı.

Ancak siyasi durum istikrarsızlığını sürdürdü; yerel basında altı bakan ve bakan yardımcısının hükümetten istifa ettiği, bunlardan ikisinin görevlerini bıraktıklarını vurguladıkları yönünde haberler yer aldı.

Başbakanın istifasını isteyen göstericilere, Batı Trablus'taki altı belediye meclisi de destek verdi.

Temsilciler Meclisi’ne göre, Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri “yeni hükümeti kurmak üzere ulusal bir isim seçmek için” doğu merkezli Temsilciler Meclisi ile “istişarelerin” başladığını duyurdu.

Ancak Başbakan’ın, cumartesi günü Trablus'un ileri gelenleri ile bir araya gelerek, hükümetinin kendisine bağlı güvenlik güçlerini konuşlandırarak “şiddeti hızla çözmeye çalıştığını” söylediği açıklandı.

Hükümet, şiddet olaylarının patlak vermesinden sonra cumartesi günü Dibeybe’nin ilk görüntülerini yayınladı.

Şiddet olaylarından bu yana yayınlanan ilk videosunda Dibeybe, göstericilere “kaosa ve silahlı grupların yönetimine geri dönmemek” için “devletin bu yöndeki çabalarını destekleme” çağrısı yaptı.

Ayrıca memleketi Misrata'nın ileri gelenlerinden oluşan bir heyeti de kabul etti. Açıklamaya göre heyet, “silahlı grupların gücüne son vermeyi ve devlet otoritesini güçlendirmeyi” amaçlayan vizyonuna “güçlü ve sarsılmaz desteğini” ifade etti.

Öte yandan Dışişleri Bakanlığı'ndan alınan bilgiye göre, Trablus hükümetini destekleyen Türkiye, çatışma ve “güvensizlik” nedeniyle cuma günü 82 vatandaşını tahliye etti.

Her ne kadar Trablus, Hafter güçlerinin 2019'da başlattığı ve Haziran 2020'de kalıcı ateşkesle sona eren büyük çaplı askeri saldırıdan bu yana nispeten sakin kalsa da, başkentte zaman zaman rakip silahlı gruplar arasında nüfuz alanları ve hayati öneme sahip noktaların kontrolüne ilişkin çatışmalar yaşanıyor.