Çin merkezli yapay zeka şirketlerine ​​'komünist' ayar

Çin, üretken yapay zeka alanında üstünlük için ABD ile yarışıyor (Reuters)
Çin, üretken yapay zeka alanında üstünlük için ABD ile yarışıyor (Reuters)
TT

Çin merkezli yapay zeka şirketlerine ​​'komünist' ayar

Çin, üretken yapay zeka alanında üstünlük için ABD ile yarışıyor (Reuters)
Çin, üretken yapay zeka alanında üstünlük için ABD ile yarışıyor (Reuters)

Şarku'l Avsat'ın The Telegraph'tan aktardığı habere göre Çin'deki teknoloji şirketleri, yapay zeka işlevlerinin Komünist Partinin söylemleri ve sosyalist değerleri somutlaştırdığından emin olmak için hükümet yetkilileri tarafından test ediliyor.

ByteDance ve Alibaba gibi büyük isimlerin yanı sıra küçük girişimler de, Tiananmen Meydanı katliamı ve Çin Devlet Başkanı Şi Jinping'in yönetimi gibi siyasi açıdan hassas konularda parti çizgisine uyup uymadıkları inceleniyor.

Pekin, teknolojik olarak kendi kendine yeterliliği bir öncelik haline getirerek, üretken yapay zeka alanında üstünlük kurmak için ABD ile bir yarış halinde.

Yapay zeka, yanıtlar üretmek için geniş dil modellerine dayanıyor ve çekiciliği kısmen özgür düşünebildiği algısından kaynaklanıyor.

Ancak Çin katı sansür yasalarını sürdürüyor ve geçen yıl chatbotlara sosyalist değerlere bağlı kalma zorunluluğu getirildi; bu nedenle yetkililer yeniliği teşvik etmeye çalışırken hizmetler ciddi kısıtlamalarla karşı karşıya kalıyor.

Denetimler, hükümetin ana internet düzenleyicisi olan Çin Siber Uzay İdaresi (CAC) tarafından yürütülüyor. Denetçilerden oluşan ekipler, yapay zekayı yöneten dünyanın en zorlu düzenleyici rejimi olma yolundaki adımları uygulamak üzere ülke geneline gönderildi.

Çin'in doğusundaki Hangzhou'daki bir yapay zeka şirketinin bir çalışanı, Financial Times'a şöyle konuştu: "İlk seferde başarılı olamadık. Sebebi pek açık değildi, bu yüzden gidip akranlarımızla konuşmak zorunda kaldık... Sadece biraz tahmin etmek ve ince ayar yapmak gerekiyor. İkinci kez başardık ama tüm süreç aylar sürdü."

Onay sürecinin titizliği, uzman mühendislerin ve danışmanların büyük dil modellerini eğitmek ve izlemek, hassas anahtar kelimelerden oluşan bir veritabanı oluşturarak, sorunlu içeriği filtrelemek için hızlı yollar bulmaya sevk etti.

Şarku'l Avsat'ın Wall Street Journal'den aktardığı habere göre hükümet, şirketlerden, modellerin "güvenli" yanıtlar üretip üretmediğini test etmek için tasarlanmış 20 bin ile 70 bin arasında soru hazırlamalarını istiyor.

Şirketlerin ayrıca, modelin yanıtlamayı reddedeceği 5 bin  ila 10 bin sorudan oluşan bir veri seti de sunması gerekiyor. Bu soruların yaklaşık yarısı siyasi ideoloji ve Komünist Partiye yönelik eleştirilerle ilgili.

Yasaklı konular arasında genellikle Tiananmen Meydanı katliamı tarihi olan 4 Haziran 1989'daki olaylar ya da Şi'nin Çin'de sansürlenen popüler bir internet meme'i olan Winnie the Pooh'a benzeyip benzemediğine ilişkin sorular yer alıyor.

Sohbet platformları, bu tür soruları, kullanıcıdan farklı bir sorgu denemesini isteyerek veya isteğe nasıl cevap vereceğini henüz öğrenmediğini söyleyerek yanıt verecek şekilde tasarlanmıştır.

Bu yılın başlarında Çin Siber Akademisi, "Çin özelliklerine sahip sosyalizmi" destekleyen bir doktrin olan Şi Jinping Düşüncesi konusunda eğitilmiş bir sohbet robotunun duyurusunu yaptı.

Çinli okul öğrencileri zaten Çin devlet başkanlarının düşünceleri hakkında dersler alıyorlar.



Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
TT

Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)

Bilim insanları, gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan Betelgeuse'in yalnız olmayabileceğini öne sürdü. 

Orion Takımyıldızı'nda Dünya'dan 427 ışık yılı uzaktaki Betelgeuse, yeryüzüne en yakın kırmızı üstdev. 

Evrendeki en büyük hacme sahip bu yıldızların kütlesi, boyutuna oranla daha az oluyor. Betelgeuse de Güneş'in 700 katı büyüklüğe ve 15 katı kütleye sahip.

Dünya'dan görülebilen en parlak yıldızlar arasındaki Betelgeuse, gökbilimciler tarafından da epey detaylı bir şekilde inceleniyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre çok önemli bir şey gözden kaçmış olabilir. 

Betelgeuse gibi yıldızlar, belirli periyotlar halinde şişip iniyor. Yıldızın çekirdeğindeki gazın ısınıp yüzeye çıkması ve ardından soğuyarak geri inmesi sonucu bu döngü yaşanıyor. 

Yapılan gözlemlerde Betelgeuse'in bu türden 400 günlük döngülere girdiği ve bu nedenle parlaklığının artıp azaldığı kaydediliyor. 

Ancak gökbilimciler Betelgeuse'in 2 bin 170 gün süren daha yavaş bir döngüde de parlaklığının artıp azaldığını gözlemliyor. 

Bilim insanları, uzun ikincil periyot (long secondary period / LSP) dedikleri bu ikinci döngünün sebebini saptayamıyor. 

Henüz hakem denetiminden geçmeyen ve ön baskı sunucusu arXiv'de yayımlanan araştırmaya göre, Güneş'in yaklaşık 1,7 katı kütleye sahip bir yıldız bu uzun periyoda yol açıyor olabilir. 

2019 sonu ila 2020 başında Betelgeuse'in parlaklığında ciddi bir düşüş yaşanmıştı. Bu olayı yıldızın ömrünün sonuna geldiği ve süpernova patlaması geçireceği şeklinde yorumlayanlar olmuştu. 

Fakat daha sonra araştırmacılar, çok yüksek ihtimalle Dünya'yla Betelgeuse arasına büyük bir toz bulutu girmesinin parlaklıktaki muazzam düşüşe yol açtığı sonucuna varmıştı.

Yeni çalışmayı yürüten ekip LSP'yi açıklayabilecek farklı senaryolar üzerinden çeşitli hesaplamalar yaptı. 

Hesaplamalar, başka bir yıldızın Betelgeuse'i çevreleyen toz bulutunun içinden geçmesinin 2 bin 170 günlük döngüyü açıklayabileceğine işaret ediyor.

Ekip, yoldaş yıldızın bu döngü içinde toz bulutunu kısa süreliğine dağıtarak Betelgeuse'in parlaklığını artırdığını öne sürüyor. 

Betelgeuse'in bir yoldaşı olabileceği ihtimali daha önce de ortaya atılmıştı. Ancak yeni araştırmayı yürüten ekip 2020'deki parlaklık düşüşünden sonraki gözlemlerin bu teoriyi güçlendirdiğini savunuyor. 

Bilim insanları ayrıca yıldızın çok uzun bir süre boyunca daha süpernova patlaması geçirmeyeceğini düşünüyor.

Araştırmacılar yoldaş yıldızın Güneş'in 1,7 katı kütleye sahip olduğunu tahmin ediyor ancak bir nötron yıldızı da olabilir. 

Bazı yıldızların süpernova patlamasından sonra kendi içine çökmesiyle oluşan nötron yıldızları çok daha yoğun oluyor. 

Yeni çalışmada öne sürülen teori Betelgeuse'le ilgili önemli bir soru işaretini giderme potansiyeli taşısa da doğrulanması için gözlem verilerine ihtiyaç var. 

Independent Türkçe, Live Science, EarthSky, Evrim Ağacı, arXiv