İsrail ve ABD diken üstünde: İran misillemesine karşı nasıl hazırlıklar yapılıyor?

"Saldırı birkaç gün içinde düzenlenebilir"

Haniye suikastının ardından Ürdün'de gösteri düzenleyen eylemciler, başkent Amman'daki İsrail Büyükelçiliği yakınlarında pankartlar açtı (Reuters)
Haniye suikastının ardından Ürdün'de gösteri düzenleyen eylemciler, başkent Amman'daki İsrail Büyükelçiliği yakınlarında pankartlar açtı (Reuters)
TT

İsrail ve ABD diken üstünde: İran misillemesine karşı nasıl hazırlıklar yapılıyor?

Haniye suikastının ardından Ürdün'de gösteri düzenleyen eylemciler, başkent Amman'daki İsrail Büyükelçiliği yakınlarında pankartlar açtı (Reuters)
Haniye suikastının ardından Ürdün'de gösteri düzenleyen eylemciler, başkent Amman'daki İsrail Büyükelçiliği yakınlarında pankartlar açtı (Reuters)

Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'ye düzenlenen suikastın ardından İsrail ve ABD olası misillemelere karşı hazırlık yapıyor. 

Amerikan gazetesi Wall Street Journal (WSJ), muhtemel karşı saldırıların engellenmesi için ABD'li ve Arap diplomatların yoğun çalıştığını fakat İran ve Lübnan Hizbullahı'nın bu girişimlere yanıt vermediğini savunuyor.

Kimliğinin paylaşılmamasını isteyen İranlı bir diplomat, Tahran'ın ikna edilemeyeceğini öne sürerek şunları söylüyor: 

Bu girişimlerin bir anlamı yok. İsrail tüm kırmızı çizgileri aştı. Cevabımız hızlı ve ağır olacaktır.

İsrail, İran'ın Şam'daki büyükelçilik yerleşkesinde yer alan konsolosluk binasına 1 Nisan'da hava saldırısı düzenlemişti. Saldırıda, İran Devrim Muhafızları Ordusu'ndan ikisi general rütbesinde toplam 7 kişi ölmüştü.

Olayın ardından İran misilleme yaparak İsrail'e yaklaşık 300 drone ve füze fırlatmıştı. İsrail ve müttefikleri, bunların yüzde 99'unun havada imha edildiğini bildirmişti. 

WSJ'nin analizinde, Tahran ve Lübnan Hizbullahı'nın diplomatik girişimlere olumlu yanıt vermemesi sebebiyle bu seferki muhtemel misillemenin kontrol altında tutulmasının çok daha zor olacağı değerlendirmesi paylaşılıyor. 

Pentagon'dan cuma günü yapılan açıklamada, karşı saldırılara tedbir olarak Ortadoğu'ya ek savaş jeti ve gemileri gönderileceği duyurulmuştu. 

Ayrıca WSJ, misilleme durumunda İran'ın desteklediği Yemen'deki Husilerin ve Irak'taki milislerin de saldırılara katılmasından endişelenildiğini bildiriyor. 

Tel Aviv ve Washington'ın uyarısını Tahran yönetimine ilettiğini söyleyen Arap yetkililer, Hizbullah'la İran'ın karşılığının çok sertleşip Tel Aviv ya da İsrail'in içlerine saldırı boyutuna ulaşması halinde İsrail'in onlara savaş açacağı mesajı verdiğini belirtiyor.

İranlı yetkililerse gerilimi tırmandırma riskini anladıklarını belirtirken, İran'ın dini lideri Ali Hamaney'in muhafazakarlardan baskı gördüğünü savunuyor. 

"Misilleme birkaç güne gerçekleşebilir"

Amerikan medya kuruluşu CNN'in analizindeyse İran'ın karşı saldırısının birkaç gün içinde gerçekleşebileceği ileri sürülüyor.

Adlarının açıklanmasını istemeyen ABD'li yetkililer, İran'ın misillemeye dair planlarını paylaşmadığını, Washington'ın bölgedeki durumu yakından takip ettiğini söylüyor. Yetkililer, nisandaki misillemeye kıyasla bunun daha kuvvetli ve karmaşık yapıda bir saldırı olabileceğini savunuyor. 

Washington Post'un haberindeyse İsrailli sivillerin olası saldırılara karşı yerel savunma birlikleri kurduğu aktarılıyor. 

İsrail'in kuzeyindeki bir teknoloji şirketini yöneten Yudi Bar On, kurdukları yerel savunma ekiplerine İsrail polisinin eğitim verdiğini ve silah sağladığını belirterek şunları söylüyor:  

Yaşananlardan ders çıkardık ve hazırlıklı olmak istiyoruz. Bir yıl öncesine kıyasla çok daha farklı bir durumdayız.

Heniyye suikastı

Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye, İran'ın başkenti Tahran'da kaldığı konutta 31 Temmuz'da düzenlenen saldırıda öldürülmüştü. 

İran Devrim Muhafızları Ordusu ve Hamas, suikastın ülke dışından bir füze saldırısıyla düzenlendiğini öne sürmüş ve olaydan İsrail'i sorumlu tutmuştu. 

Tel Aviv yönetimiyse saldırıyı ne üstlenmiş ne de reddetmişti. İsrail Savunma Kuvvetleri Sözcüsü Daniel Hagari, Heniyye'nin öldürüldüğü gün ordunun bölgede hava saldırısı düzenlemediğini savunmuştu. 

Diğer yandan Amerikan gazetesi New York Times'ın (NYT) perşembe günkü haberinde, suikastın Heniyye'nin kaldığı odalara yerleştirilen patlayıcılarla düzenlendiği iddia edilmişti. Ancak Hamas'ın İran'daki temsilcisi Halid el-Kaddumi, iddiaları reddederek Heniyye'nin bir füze ya da mermiyle öldürüldüğünü ileri sürmüştü.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, Washington Post, CNN, Guardian



İran'ın kötü şöhretli Evin Cezaevi’nde yıkım ve can kayıpları

Sosyal medyada paylaşılan bir fotoğrafta, İsrail'in dün düzenlediği hava saldırısının ardından Tahran'ın üzerinde yükselen duman görülüyor. (AFP)
Sosyal medyada paylaşılan bir fotoğrafta, İsrail'in dün düzenlediği hava saldırısının ardından Tahran'ın üzerinde yükselen duman görülüyor. (AFP)
TT

İran'ın kötü şöhretli Evin Cezaevi’nde yıkım ve can kayıpları

Sosyal medyada paylaşılan bir fotoğrafta, İsrail'in dün düzenlediği hava saldırısının ardından Tahran'ın üzerinde yükselen duman görülüyor. (AFP)
Sosyal medyada paylaşılan bir fotoğrafta, İsrail'in dün düzenlediği hava saldırısının ardından Tahran'ın üzerinde yükselen duman görülüyor. (AFP)

İranlı yetkililer bugün, Birleşmiş Milletler'in (BM) uluslararası insancıl hukukun ağır bir ihlali olduğunu söylediği, mahkûmların ölümüne ve yaralanmasına neden olan dünkü İsrail saldırısında kötü şöhretli Evin Cezaevi'nin ‘idari binasının bir kısmının’ yıkıldığını doğruladı. İran Yargı Erki Sözcüsü Asgar Cihangir, Evin Cezaevi'ndeki ‘idari binanın bir kısmının’ yıkıldığını, idari ve adli personelin yanı sıra bazı ziyaretçilerin de yaralandığını duyurdu. Cihangir ayrıca, şehitlerin de olduğunu bildirdi. Cihangir, ölü ve yaralı sayısına ilişkin kesin rakam vermedi ve konunun halen soruşturma aşamasında olduğunu vurguladı. Evin Cezaevi, İsrail'in Tahran'da ‘baskı organı’ olarak nitelendirdiği çeşitli merkezlere düzenlediği saldırılardaki hedeflerden biriydi.

xvfdghy
Sosyal medyada paylaşılan bir fotoğrafta, İsrail'in dün düzenlediği hava saldırısının ardından Tahran'ın üzerinde yükselen duman görülüyor. (AFP)

İranlı yetkililer bugün, İsrail saldırısı sırasında Evin Cezaevi yakınlarına düşen iki füzeyi etkisiz hale getirdi. Tasnim haber ajansı bir polis sözcüsünün şu açıklamasını aktardı: “Dün ateşlenen ve Evin Cezaevi yakınlarına düşen patlamamış iki füze etkisiz hale getirildi ve güvenli bir yere taşındı.” İran yargısı da Evin'deki tutukluları Tahran eyaletindeki diğer cezaevlerine ‘naklettiğini’ duyurdu. Yargı kaç tutuklunun nakledildiğini belirtmedi. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, İran'da üç yıldır tutuklu bulunan Fransız vatandaşları Jacques Paris ve Cecile Koehler'in ‘zarar görmediğini’ doğruladı ve İsrail saldırısını ‘kabul edilemez’ olarak nitelendirdi. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, siyasi tutukluların bulunduğu cezaevine düzenlenen hava saldırısının uluslararası insancıl hukukun ciddi bir ihlali olduğunu söyledi.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Sözcüsü Semin el-Haytan Cenevre'de gazetecilere yaptığı açıklamada, İsrail'in adını anmadan, “Evin Cezaevi askeri bir hedef değildir ve hedef alınması uluslararası insancıl hukukun ciddi bir ihlalini teşkil etmektedir” dedi. Sözcü ayrıca, İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nin cezaevinde yangın çıktığına ve belirsiz sayıda yaralı olduğuna dair raporlar aldığını belirtti.

sadfrgt
İsrail saldırıları sonucu yanan bir ambulans Tahran'da bir caddede duruyor. (Reuters)

Tahran'daki Evin Cezaevi'ne düzenlenen saldırı, İsrail'in hedeflerini askeri ve nükleer tesislerin ötesine taşıyarak, İran rejiminin temel direklerini doğrudan hedef almaya başladığının açık bir işaretiydi.

İsrail güçleri ayın 23'ünde İran'ın başkenti Tahran'daki Evin Cezaevi'nin kapısını, idari bölümleri ve yardımcı tesisleri hedef alan hassas bir hava saldırısı gerçekleştirdi. İsrail'in ‘nitelikli’ olarak nitelendirdiği saldırı, İran'ın kalbindeki hassas güvenlik ve istihbarat bölgelerine yönelik bir dizi saldırının parçasıydı.

Verilere göre bombalama sonucunda hapishanenin ana kapısında ciddi hasar meydana geldi. Söz konusu saldırıda revir ve kütüphane gibi bölümler de hasar görürken, binlerce tutuklunun kaldığı koğuşlar da kısmen zarar gördü.

sdfgthy
Sosyal medyada paylaşılan bir fotoğrafta, İsrail'in dün düzenlediği hava saldırısının ardından Tahran'ın üzerinde yükselen duman görülüyor. (AFP)

Her ne kadar toplu bir firar olayı teyit edilmemiş olsa da, özellikle İranlı yetkililerin tam sayıyı ya da kurbanların kimliğini açıklamadan mahkumlar arasında ölüm ve yaralanmalar olduğunu duyurmasının ardından, cezaevindeki kaos ve panik sahneleri parmaklıklar ardındaki kişilerin trajedisini ön plana çıkardı.

Cezaevi hakkında

Tahran'ın kuzeybatısında yer alan Evin Cezaevi, 1972 yılında Şah döneminde kurulan, ancak en karanlık ününü 1979 İslam Devrimi'nden sonra kazanan devasa, ağır tahkimatlı bir komplekstir. Bugün siyasi baskının sembolü olarak bilinen hapishanede çoğu siyasi muhalifler, gazeteciler, akademisyenler ve insan hakları aktivistleri olmak üzere 15 binden fazla mahkûmun yanı sıra diplomatik çatışmalarda pazarlık kozu olarak kullanılan çifte uyruklular da tutulmaktadır.

Uluslararası insan hakları örgütleri düzenli olarak cezaevindeki insan hakları ihlallerini belgeleyen raporlar yayınlıyor.