İnkaların gizli tünel ağı bulundu

Her yıl milyonlarca turist, dünyanın 7 harikasından biri olan Machu Picchu'ya seyahat etmeden önce Cusco'da konaklıyor (AFP)
Her yıl milyonlarca turist, dünyanın 7 harikasından biri olan Machu Picchu'ya seyahat etmeden önce Cusco'da konaklıyor (AFP)
TT

İnkaların gizli tünel ağı bulundu

Her yıl milyonlarca turist, dünyanın 7 harikasından biri olan Machu Picchu'ya seyahat etmeden önce Cusco'da konaklıyor (AFP)
Her yıl milyonlarca turist, dünyanın 7 harikasından biri olan Machu Picchu'ya seyahat etmeden önce Cusco'da konaklıyor (AFP)

Yüzyıllar süren spekülasyonların ardından Peru'daki arkeologlar, İnkalar tarafından inşa edildiği düşünülen bir yeraltı tünel ağının varlığını doğruladı.

Bu çığır açan keşifte, Machu Picchu yakınlarındaki tarihi Cusco kentinin altında 1,5 kilometreden fazla sokak ağı bulundu.

Peru Arkeologlar Birliği'ne göre, Quechua dilinde labirent anlamına gelen "chincana", kentin Güneş Tapınağı'nı kadim Sacsayhuaman kalesine bağlıyor.

Arkeologlar Jorge Calero ve Mildred Fernandez düzenledikleri basın toplantısında tünellerin üç kolunun daha tespit edildiğini ve bunların her birinin kentin farklı bölgelerine açıldığını söyledi. Chincana tünelinin en derin noktasının yaklaşık 2,5 metre derinlikte olduğu söyleniyor.

16. ve 18. yüzyıllar arasında yazılmış tarihi kayıtlarda bahsedilmesinin ardından tünellerin aranmasına başlandı.

İspanyol bir rahibin 1594'te yazdığı anlatıda, ana tünelin tapınaktan başlayıp Cusco Katedrali'nin arkasındaki piskoposun evinin altından geçerek Sacsahuaman kalesinde son bulduğu belirtiliyor.

Tünellerin yerini belirlemek için ses testi ve radar kullanan araştırmacılar, muhtemelen taştan inşa edilmiş ve oyma kirişlerle çatılmış duvarların, sokakların 1,4 ila 2,5 metre altında olduğunu ortaya çıkardı.

Palomino şunları söyledi:

Şimdi Chincana'ya girebilmek için kilit noktalarda kazı yapmamız gerekiyor, belki mart ya da nisanda.

UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Cusco, İnka İmparatorluğu'nun tarihi başkentiydi. Her yıl milyonlarca turist ziyaret ediyor ve birçoğu dünyanın 7 harikasından biri olan Machu Picchu'ya yolculuklarına başlamadan önce bu şehirde konaklıyor.

İnka yönetimi altında Cusco, farklı dini ve idari işlevlere sahip karmaşık bir kent merkezi haline gelmişti.

Mimari ve kültürel mirasıyla ünlü Cusco'nun etrafı tarım, zanaat ve sanayi üretimi için sınırları net bir şekilde belirlenmiş alanlarla çevriliydi.

İspanyollar 16. yüzyılda şehri fethettiğinde, İnka imparatorluk şehri Cusco'nun kentsel yapısı korunmuş ve İnka şehrinin üzerine tapınaklar, manastırlar ve malikaneler inşa edilmişti.

Tünellerin son keşfi, İnka medeniyetinin gelişmiş doğasını vurguluyor çünkü tüneller muhtemelen şehir genelinde bir iletişim sistemi işlevi görmüştü.

Independent Türkçe



Zayıflama iğnesi araştırması: Hangi hastalıklar azaldı, hangileri arttı?

Ozempic ve Wegovy gibi ilaçların 175 hastalıkla ilişkisi incelendi (Reuters)
Ozempic ve Wegovy gibi ilaçların 175 hastalıkla ilişkisi incelendi (Reuters)
TT

Zayıflama iğnesi araştırması: Hangi hastalıklar azaldı, hangileri arttı?

Ozempic ve Wegovy gibi ilaçların 175 hastalıkla ilişkisi incelendi (Reuters)
Ozempic ve Wegovy gibi ilaçların 175 hastalıkla ilişkisi incelendi (Reuters)

Pek çok ünlüye bir anda kilo verdirerek dikkat çeken zayıflama iğnelerinin etkileri daha detaylı araştırılıyor.

Ozempic ve Wegovy adlarıyla pazarlanan semaglutid, Glukagon Benzeri Peptid-1 (GLP-1) hormonunu taklit ediyor.

GLP-1, vücutta doğal olarak üretilen ve kan şekerini düzenleyip tokluk hissi veren bir hormon. 

Nature Medicine adlı bilimsel dergide yayımlanan yeni bir makalede sonuçları açıklanan araştırmada ABD'de tip 2 diyabetten muzdarip 2,4 milyon kişinin verileri incelendi. Bunların 216 bini 2017-2013'te GLP-1 ilaçlarından birini kullanmıştı. 

Bu ilaçların 42 sağlık sorununu yaşama ihtimalini azalttığı ancak 19'unda da riski artırdığı bulundu.

Kalp damar hastalıkları, pıhtılaşma, madde kullanım bozukluğu, psikotik rahatsızlıklar, bakteriyel hastalıklar ve zatürre gibi sorunlarda azalma görüldü.

Mide bulantısı, kusma, gastrit, divertikülit ve karın ağrısı gibi gastrointestinal hastalıklardaysa artış kaydedildi. 

İlaçları kullananlarda düşük tansiyon, bayılma ve artrit ihtimalinin de yükseldiği bildirildi.

ABD Gazi İşleri Bakanlığı'ndan alınan veriler bu araştırmada kullanıldı. Gözleme dayalı çalışmada hiç kimsenin tedavisine ya da davranışına karışılmadı. 

Ancak hastalık ihtimallerindeki artış ve düşüş, yalnızca GLP-1 ilaçlarının kullanımından kaynaklanmıyor olabilir.

Örneğin GLP-1 ilaçlarını kullananlar kendi sağlıklarını düzeltme için daha hevesli ve imkan sahibi olabilir.

Diğer koşulların daha sıkı kontrol altına alındığı bilimsel çalışmalarla ihtimaller daraltılabilir. 

Makalenin yazarları, çoğu yaşlı ve beyaz erkeklerden alınan verilerin toplumun diğer kesimlerini doğrudan yansıtamayabileceğini vurguluyor. 

ABD Gazi İşleri Bakanlığı'nın finanse ettiği araştırmayı gerçekleştiren bilim insanlarından ikisi, maaş almadan Pfizer'a danışmanlık yapıyor. Pfizer henüz Ozempic ya da Wegovy gibi bir ilaç satmasa da konuyla ilgili hazırlıklarını sürdürüyor. 

Makaleyi haberleştiren The Consersation, başka bir çıkar çatışması ihtimali görmediğini bildiriyor. 

Independent Türkçe, The Conversation, The Washington Post