Hamas dört kadın esiri serbest bıraktı… Filistinli 200 mahkûmun serbest bırakılması bekleniyor

Hamas, İsrail ile varılan takas anlaşması çerçevesinde serbest bırakılan dört İsrailli kadın esiri bugün Gazze'de yüzlerce Filistinlinin ve onlarca Hamas ve İslami Cihad savaşçısının toplandığı bir meydanda Uluslararası Kızılhaç Komitesi'ne (ICRC) teslim etti.

İsrail medyası, dört kadın esirin, bugün gerçekleşecek olan ikinci takas kapsamında 200 Filistinli mahkûmun serbest bırakılması karşılığında teslim alındığını bildirdi.

Serbest bırakılan dört İsrailli kadın esir şunlar: Danielle Gilboa, Karina Ariyev, Liri Albag ve Naama Levy. Kaçırıldıkları 7 Ekim 2023 tarihinde askerlik görevlerini yapmakta olan kadın askerler, ICRC'ye teslim töreninde askeri üniformalarıyla göründüler ve ICRC araçlarına doğru ilerlemeden önce bir podyuma çıkıp gülümsediler.

Geçtiğimiz hafta Hamas, her İsrailli esire karşılık 30 Filistinli mahkûmun serbest bırakılmasını öngören ateşkes anlaşması kapsamında ilk üç kadın esiri serbest bıraktı.

Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları'ndan savaşçılar sabah 09:30 sularında bir minibüsle alana gelirken, onları İslami Cihad Hareketi’nin silahlı kanadı Kudüs Seriyyeleri'nden savaşçılar izledi.

Hamas ayrıca, İsrail'in bugün serbest bırakacağı 200 Filistinli mahkûmun isimlerini yayınladı ve bunlardan 70'inin Gazze Şeridi ve Batı Şeria'dan sınır dışı edileceğini duyurdu. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre serbest bırakılan mahkûmların büyük çoğunluğu müebbet ve ağır hapis cezalarına çarptırılmış isimler.

Hamas'a bağlı Esirler Medya Ofisi bugün yaptığı açıklamada, Gazze anlaşması kapsamında bugün serbest bırakılması planlanan Filistinli mahkumların listesini inceledikten sonra bazı isimlerin yanlış olduğunu tespit ettiklerini bildirdi.

Kassam Tugayları Sözcüsü Ebu Ubeyde dün yaptığı açıklamada, hareketin ateşkes anlaşması kapsamında bugün dört İsrailli kadın esiri serbest bırakacağını duyurdu.

Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) üyeleri bugün Gazze şehrindeki bir meydanda dört İsrailli kadın esiri teslim alırken bir belge imzaladı. (Reuters)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ofisi müzakereciler aracılığıyla ‘esirlerin isim listesini’ aldığını doğruladı.

Gazze Şeridi'nde tutulan İsrailli esirlerin ailelerinin oluşturduğu Esirler ve Kayıp Aileleri Forumu yaptığı açıklamada, ‘Daniel Gilboa, Karina Ariyev, Liri Albag ve Naama Levy'nin 477 günün ardından serbest bırakılmasını’ memnuniyetle karşıladıklarını belirtti. Açıklamada, “Bütün bir ulus onlar için savaştı ve ailelerinin kollarına dönmelerini sabırsızlıkla bekliyor” denildi.

Dört kadın esir, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'in güneyine düzenlediği Aksa Tufanı Operasyonu sırasında kaçırıldıklarında askerlik görevlerini yerine getiriyorlardı.

Gazze Şeridi'nde yürürlükte olan ateşkes anlaşması uyarınca takas kapsamında serbest bırakılacak Filistinli tutukluların sayısı açıklanmadı. İsrail Cezaevi Servisi (IPS) bazılarının Gazze Şeridi'ne, bazılarının da Batı Şeria'ya geri gönderileceğini duyurdu.

İsrail'den uyarı

İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adraee X platformundan yaptığı açıklamada, anlaşmanın uygulanmasının yedinci gününün sabahında Gazze Şeridi sakinlerini, esirleri geri getirme anlaşmasını uygulamak için, sürtüşme ve yanlış anlamaları önlemek üzere tüm ayrıntılara dikkat etmeleri konusunda uyardı.

Açıklamada, “Mevcut tüm talimatlar halen yürürlüktedir ve anlaşmanın bir sonraki aşamasına geçişle birlikte yeni talimatlar yayınlanana kadar da yürürlükte kalacaktır. Gazze Şeridi'nde konuşlu güçlere yaklaşmak sizi riske atar. Gazze Şeridi'nin güneyinden kuzeyine veya Netzarim Koridoru’na doğru hareket etmek, İsrail ordusunun bölgedeki faaliyetleri ışığında tehlikeli olmaya devam etmektedir” ifadeleri yer aldı.

Hamas'a yakın bir Filistinli kaynak AFP'ye yaptığı açıklamada, Kassam Tugayları ve direniş gruplarının dört kadın esiri bugün serbest bırakacağını ve ICRC'nin üzerinde anlaşmaya varılan mekanizmaya göre kesin tarih ve teslim edilecekleri yer konusunda bilgilendirileceğini söyledi.

Ateşkes anlaşması uyarınca, üç aşamalı anlaşmanın ilk aşamasının altı hafta sürmesi ve yaklaşık bin 900 Filistinli tutukluya karşılık 33 esirin serbest bırakılması planlanıyor.

Hamas geçen hafta sonunda, İsrail hapishanelerinde tutuklu bulunan 90 Filistinli karşılığında üç esiri serbest bıraktı. An itibariyle ilk aşamada serbest bırakılacak esir sayısı 26. Serbest bırakılacak İsrailli esirlerin bir listesi teslim edildi, ancak serbest bırakılmaları için herhangi bir takvim belirlenmedi.

Gazze Şeridi'nde Hamas tarafından tutulan esirlerin çizildiği bir duvar resmi (AP)

Hamas'ın 7 Ekim 2023 tarihinde İsrail topraklarında gerçekleştirdiği saldırı, İsrail tarafında çoğu sivil olmak üzere bin 210 kişinin ölümüyle sonuçlandı. Saldırı sırasında 251 kişi esir alındı. Bunlardan 91'i halen Gazze Şeridi'nde tutulmakta olup, İsrail ordusu 34'ünün ölü ya da kayıp olduğunu açıkladı.

Hamas başka esirlerinde öldürüldüğünü duyurdu. Ancak İsrail'den herhangi bir doğrulama gelmemesi ve herhangi bir kanıt sunulmaması, kalan esirlerin ailelerini belirsizlik ve endişe içinde bıraktı.

Tel Aviv'de dün akşam esirlere destek amacıyla düzenlenen gösteri sırasında, esirlerden birinin yeğeni olan Shahar Mor Zahiro, ‘diri ve ölü tüm esirlerin geri dönmesi’ çağrısında bulundu ve ilk aşamada hepsinin serbest bırakılması gerektiğini vurguladı.

“Son şansımız”

“Bu bizim son şansımız” diyen Shahar Mor Zahiro, birçok kişinin Netanyahu hükümetinin ilk aşama sona erdiğinde Gazze Şeridi'nde askerî harekâtı yeniden başlatacağından korktuğunu söyledi.

Hamas'a bağlı Sağlık Bakanlığı'na göre İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik savaşında çoğu sivil en az 47 bin 283 kişi hayatını kaybetti.

Pazar gününden bu yana birkaç olay dışında ateşkes genel olarak devam etti. Ancak Gazze Şeridi'nde yerinden edilen insanlar evlerine dönmek için can atarken, birçoğunun elinde enkazdan başka bir şey kalmadı.

AFP'ye konuşan yerinden edilmiş bir kadın, “Yıkım nedeniyle çadırlarımızı koyacak yerimiz yok” dedi.

Ateşkes bir haftadan kısa bir süre içinde binlerce tır insani yardımın bölgeye girmesine izin verdi.

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.

Hamas dört kadın esiri serbest bıraktı… Filistinli 200 mahkûmun serbest bırakılması bekleniyor