İtalyan kasabasındaki kazılar, Roma'nın çöküş dönemine dair bilinenlere meydan okuyor

Interamna Lirenas tiyatrosunun kalıntıları (Alessandro Launaro)
Interamna Lirenas tiyatrosunun kalıntıları (Alessandro Launaro)
TT

İtalyan kasabasındaki kazılar, Roma'nın çöküş dönemine dair bilinenlere meydan okuyor

Interamna Lirenas tiyatrosunun kalıntıları (Alessandro Launaro)
Interamna Lirenas tiyatrosunun kalıntıları (Alessandro Launaro)

İtalya'nın iç kesimindeki bir kentte yapılan kazılar, bölgenin Roma döneminde "geri kalmış bir kasaba" olduğu inancını yıkarak 3. yüzyıla kadar gelişen bir merkez olduğunu ortaya çıkardı.

Roman Urbanism in Italy'de yakın zamanda yayımlanan 10 yıllık araştırma, antik imparatorluğun çöküşünün zaman çizelgesini yeniden yazıyor.

Arkeologlar Interamna Lirenas kentinin çeşitli bölgelerinde bugüne kadar, aralarında çatılı bir tiyatro, nehir limanı, pazar yerleri ve depoların da bulunduğu çok sayıda antik bina ve yapıyı ortaya çıkardı. Bunların çoğu, daha önce düşünülenden yüzlerce yıl daha uzun süre ayakta kalmış ve gelişmiş gibi görünüyor.

Bulgular, kentin geri kalmış bir Antik Roma bölgesi olduğu yönündeki önceki düşünceleri altüst ediyor ve yaklaşık bin yıl boyunca karşılaştığı zorluklara uyum sağlayarak gelişen bir kasaba olduğunu gösteriyor.

Bilim insanları, kentin büyüklüğünün daha önce düşünüldüğü gibi MÖ 2. yüzyılın sonlarında veya 1. yüzyılın başlarında zirveye ulaşmadığını, MS 3. yüzyılın sonlarına kadar düşüşle mücadele etmeyi başardığını söylüyor.

Kentin cumhuriyet döneminin ortalarından imparatorluk döneminin başlarına kadar istikrarlı bir şekilde büyüdüğüne dair "net kanıtlar" olduğunu ve "MS 3. yüzyılın sonlarına kadar ne daralma ne gerileme belirtisi görüldüğünü" belirtiyorlar.

Cambridge Üniversitesi'nden arkeolog Alessandro Launaro, "900 yıl boyunca önüne çıkan her zorluğa uyum sağlamış, gelişmiş bir kasaba bulduk" diyerek bulguların geniş çaplı etkileri olduğunu ekliyor.

Kasabanın son arkeolojik kazılarda keşfedilen en çarpıcı özelliklerinden biri, Roma döneminde "yoğun bir yerleşime" ev sahipliği yaptığının kanıtıydı.

Kazılar sırasında ortaya çıkan bir yazı, kentin MÖ 46'da Jül Sezar tarafından ziyaret edilmiş olabileceğini de gösteriyor.

Artık araştırmacıların elinde, kentin yapılaşmış alanının "çok çeşitli" özel ve kamu binalarıyla "dolu olduğuna" dair kanıtlar var.

Şehirde ortaya çıkarılan yaklaşık 45 metreye 26 metre boyutlarındaki çatılı bir antik tiyatronun 1500 ziyaretçiyi ağırlayabilecek kadar büyük olabileceğini söylüyorlar.

Kentin yaşamı boyunca tiyatronun tümüyle kullanıldığı tespit edildi.

Ayrıca birkaç avlu binası ve "çok daha büyük oranda" konut birimi ortaya çıkaran araştırmacılar, bunun "daha yüksek nüfus yoğunluğuna ve genel olarak daha da büyük bir nüfusa" işaret ettiğini belirtiyor.

Son kanıtlar Interamna'nın nehir bağlantısı aracılığıyla yakındaki pazarlara doğrudan bir bağlantı görevi gördüğüne işaret ederken, buradaki limanın faaliyetlerinin MÖ 1. yüzyıl ila MS 4. yüzyılda zirve yaptığı düşünülüyor.

Dr. Launaro şöyle diyor: 

Interamna muhtemelen birçok kişiye çeşitli fırsatlar sunuyordu, bu da nüfus seviyelerini ve uzun süre boyunca yoğun bir şekilde yerleşilmesini açıklayabilir.

Bilim insanları artık genel olarak kentin Roma İtalyası düşüşe geçtiği dönemden sonra da kullanılmaya ve bakım görmeye devam ettiğine inanıyor.

Independent Türkçe



İsrail-Filistin çatışmasını anlatan dizi yeni sezonuyla dönüyor

Fauda'nın başrolünde eski ajan Doron Kavillio'yu canlandıran Lior Raz (sağda), geçen yıl Gladyatör 2'de (Gladiator II) oynadı (Netflix)
Fauda'nın başrolünde eski ajan Doron Kavillio'yu canlandıran Lior Raz (sağda), geçen yıl Gladyatör 2'de (Gladiator II) oynadı (Netflix)
TT

İsrail-Filistin çatışmasını anlatan dizi yeni sezonuyla dönüyor

Fauda'nın başrolünde eski ajan Doron Kavillio'yu canlandıran Lior Raz (sağda), geçen yıl Gladyatör 2'de (Gladiator II) oynadı (Netflix)
Fauda'nın başrolünde eski ajan Doron Kavillio'yu canlandıran Lior Raz (sağda), geçen yıl Gladyatör 2'de (Gladiator II) oynadı (Netflix)

İsrailli gizli operasyon ekibinin hikayesini konu alan popüler aksiyon dizisi Fauda, 5. sezonuyla ekranlara geri dönüyor. Çekimlerin nisan sonunda başlaması planlanıyor.

Halihazırda ön prodüksiyon aşamasında olan 5. sezon, ekibin özel bir göreve atılmasını konu alacak.

Detaylar gizli tutuluyor

Oyuncu Lior Raz ve gazeteci Avi Issacharoff tarafından yaratılan dizi, İsrail televizyonunun son yıllardaki en iddialı yapımlarında görev almış önemli isimleri bir araya getiriyor. 

Senaryoyu, Türkiye'de Apple TV+'ta ekranlara gelen gerilim dizisi Tehran'la tanınan Omri Shenhar kaleme alırken, yönetmen koltuğundaysa Hostages'ı çeken Omri Givon oturuyor. Oyuncu kadrosu ve hikaye detayları şimdilik gizli tutuluyor.

Arapçada "kaos" anlamına gelen Fauda'nın 5. sezonunun, 2026'nın başlarında İsrail'de yayın yapan Yes TV'de prömiyer yapması, ardından ise Netflix'te dünya genelinde izleyiciyle buluşması bekleniyor. Dizi, Yes TV ve L. Benasuly Productions tarafından üretilirken, uluslararası dağıtımı Yes Studios tarafından üstleniliyor.

"10 yılda küresel fenomene dönüştü"

Yes Studios'un genel müdürü Sharon Levi, yaptığı açıklamada şunları söyledi:

Şubat 2015'te Fauda, Yes TV'de prömiyer yaptı ve geçen 10 yılda küresel bir fenomene dönüştü. Bu yıldönümünü kutlamanın en iyi yolu, Fauda'yı bir sezon daha dünyanın dört bir yanındaki sadık hayranlarıyla buluşturmak.

Gerçek olaylardan ilham alınarak yazılan dizi, modern Ortadoğu'yu ve İsrail-Filistin çatışmasının karmaşıklığını gözler önüne sermeyi amaçlıyor.

Senaryo baştan yazıldı

Dizinin 5. sezonunun geliştirilmesi, 7 Ekim Hamas saldırısı ve ardından başlayan Gazze savaşı nedeniyle ertelenmişti. 

Fauda ekibi de bu trajik olaylardan doğrudan etkilendi. Yapım ekibinin önemli isimlerinden Matan Meir, Gazze'nin kuzeyinde hayatını kaybetmişti. 

Oyunculardan Idan Amedi ise bir patlamada ağır yaralanmıştı. Dizide Amedi'nin görev yaptığı birlik Batı Şeria ve Gazze'de operasyonlar gerçekleştiriyordu. 

İsrailli aktör yaralanmasından kısa süre önce Gazze'de bir röportaj vermiş ve "biraz yorgun ama iyi olduğunu" söylemişti. Amedi çatışma bölgesinde verdiği röportajda, "Herkesin güvenliği için çok çalışıyoruz. Sizi gerçekten seviyoruz" ifadelerini kullanmıştı.

Bu gelişmeler nedeniyle 5. sezon senaryosunun yeniden yazıldığı bildirildi.

Gerçekçi anlatımı ve etkileyici oyunculuklarıyla övgü toplayan Fauda, pek çok ödülün de sahibi olmuştu.

Independent Türkçe, Hollywood Reporter, Variety