Hamas Hareketi, ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un arabuluculuğunda İsrail'le Gazze Şeridi’nde ateşkes konusunda anlaştığına dair iki gündür gelen çelişkili haberlerin ardından resmi bir açıklamayla Witkoff'un Gazze Şeridi’nde ateşkes önerisini kabul ettiğini duyurdu.
Bu açıklamanın ardından sonra Witkoff da bir açıklama yaparak, Gazze'de İsrail ile Hamas arasında olası bir ateşkes konusunda ‘çok iyi izlenimler’ edindiğini doğruladı ve yakında yeni bir öneride bulunulmasını beklediğini belirtti.
İki tutum arasındaki fark ne?
Hamas'a yakın kaynaklar geçtiğimiz pazartesi günü, ‘iki aşamada 10 canlı rehinenin serbest bırakılması karşılığında 70 günlük ateşkes ve İsrail'in Gazze Şeridi'nden kısmen çekilmesini’ öngören bir ateşkes önerisini kabul ettiklerini bildirdi.
Ancak ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi, Hamas’a atfedilen bu açıklamaları hiç vakit kaybetmeden yalanladı. ABD merkezli haber sitesi Axios'a konuşan Witkoff, önerilen ve İsrail'in kabul edeceği anlaşmanın, geçici bir ateşkes ve rehinelerden hayatta olmayanların yarısıyla halen hayatta olanların yarısının geri dönmesini garanti eden ve kalıcı bir ateşkese giden yolu bulmak için esaslı müzakerelerin önünü açan bir esir takası anlaşması olduğunu söyledi.
Yeni gelişmeler Hamas tarafından çarşamba günü yapılan bir açıklamayla duyuruldu. Açıklamada, Witkoff ile kalıcı bir ateşkes ve İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden tamamen çekilmesini öngören ‘genel bir çerçeve’ üzerinde anlaşmaya varıldığı belirtildi.
Hamas açıklamasında, anlaşmanın ‘insani yardım akışını ve anlaşma ilan edilir edilmez Gazze Şeridi'nin işlerini yönetecek profesyonel bir komitenin kurulmasını öngördüğünü’ de belirtti.
Açıklamada, anlaşmanın mutabık kalınan sayıda Filistinli tutuklunun serbest bırakılması karşılığında 10 İsrailli rehinenin ve ölenlerin cesetlerinin teslim edilmesini de içerdiği, anlaşmanın arabulucular tarafından garanti altına alınacağı ve Hamas’ın bu çerçeveye nihai yanıt verilmesini beklediği vurgulandı.
Yeni bir anlaşma mı?
Gazze Şeridi dışındaki Hamas yönetiminden resmî bir kaynak, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Hamas tarafından yayınlanan resmî açıklama, (son birkaç gün içinde) müzakere kanalları üzerinden resmî olarak aldığı bilgilere verdiği yanıtı ifade ediyor. Müzakereler için tek bir kanaldan bahsediyoruz. İsraillilerin aşırı sağcı kesiminin iç kamuoyuna yaptıkları yayınlarla hiçbir ilgimiz yok.”
Kaynak, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Hamas liderliği, ABD ile doğrudan ilişkileri olan bazı taraflarla (Başkan Donald Trump yönetimine yakın olan Filistin asıllı Amerikalı akademisyen Bishara Bahbah ve diğer isimler kastediliyor) temaslarda bulundu ve Witkoff'un önerisi temelinde, Hamas’ın kabul ettiği yeni bir öneri sunuldu.”
Kaynak, bu anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte esasen doğrudan müzakerelere dayalı kısmi bir ateşkesin sağlanması ve savaşın tamamen sona erdirilmesi temelinde ikinci bir aşamaya geçilmesi için genel bir çerçeve ortaya konulduğunu söyledi.
Şu an hangi noktalarda anlaşmazlık yaşanıyor?
Kaynaklar, İsrailli rehinelerin iki aşamada serbest bırakılması konusunda mutabık kalınan bazı detaylar olduğunu, ancak rehinelerin yarısının ilk gün, diğer yarısının da son gün serbest bırakılıp bırakılmaması ya da bu adımın başarılı olmasını sağlamak için serbest bırakılacakların gün sayılarının azaltılıp azaltılmayacağı konusunda anlaşmazlık olduğunu belirttiler. Fakat kaynaklara göre asıl mesele, İsrail'in Hamas ile ABD yönetimi arasındaki görüşmelerin arabulucuları tarafından önerilenleri onaylaması ya da reddetmesinde yatıyor.
Witkoff'un önerisi başta neleri içeriyordu?
Witkoff'un önerisi başta, İsrailli rehinelerin yarısının ilk gün, cesetlerin yarısının da daha sonraki bir tarihte teslim edilmesini, 60 günlük bir ateşkes sağlanmasını ve çatışmaların durdurulacağına dair hiçbir garanti verilmemesini öngörüyordu.
Kaynaklar, Hamas'a sunulan çerçeve anlaşmanın kalıcı bir ateşkes ve İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden kademeli olarak çekilmesi temelinde acil müzakerelerin başlamasını garanti ettiğini ve Hamas’ın da bunu kabul ettiğini söyledi.
Öneride 60 ila 70 günlük geçici bir ateşkesten bahsediliyordu, ancak Hamas bu sürenin 90 güne uzatılmasını talep etti.
Witkoff neden yalanladı?
Witkoff'un daha önce ABD basınına yaptığı açıklamalarda, Hamas ile yeni bir anlaşmaya varıldığına dair haberleri neden reddettiğiyle ilgili olarak kaynaklar, Witkoff'un son iki gün içinde ‘İsrailli rehinelerin ailelerini olası bir anlaşmaya yakın olabilecekleri konusunda bilgilendiren’ açıklamalarına atıfla “Hamas, kendisine resmi kanallar aracılığıyla sunulanlarla ilgileniyor. Hamasın tutumları çoğu zaman açıklanandan farklı oluyor ve perde arkasında olup bitenler de bunu yansıtıyor” ifadelerini kullandılar.
Mevcut temasların başarıya ulaşmasını İsrail'in tutumuna bağlayan kaynaklar, Hamas'ın bazı aracılar vasıtasıyla kendisine sunulan genel çerçeveye göre ilerlemeye itirazı olmadığını vurguladılar.
Filistinli bir kadın, Cuma günü Gazze Şehri'ne düzenlenen İsrail hava saldırısının ardından çığlık atıyor (Reuters)