İran, vatandaşlarına WhatsApp'ı cihazlarından silmeleri çağrısında bulundu

WhatsApp logosu (AP)
WhatsApp logosu (AP)
TT

İran, vatandaşlarına WhatsApp'ı cihazlarından silmeleri çağrısında bulundu

WhatsApp logosu (AP)
WhatsApp logosu (AP)

İran devlet televizyonu dün öğleden sonra, uygulamanın -belirli bir kanıt sunmadan- İsrail'e göndermek üzere kullanıcıların bilgilerini topladığını iddia ederek, ülke halkını WhatsApp'ı akıllı telefonlarından kaldırmaya çağırdı.

WhatsApp yaptığı açıklamada, “bu yanlış haberlerin, insanların umutsuzca ihtiyaç duyduğu bir zamanda hizmetlerimizi yasaklamak için bahane olabileceğinden endişe duyduğunu” belirtti. Şarku’l Avsat’ın AP’den aktardığına göre WhatsApp uçtan uca şifreleme kullanıyor, bu da aracı hizmet sağlayıcının mesajları okuyamayacağı anlamına geliyor.

"Tam konumunuzu takip etmiyoruz, size kimin mesaj gönderdiğinin kaydını tutmuyoruz ve insanların birbirlerine gönderdiği kişisel mesajları takip etmiyoruz." diye ekledi. "Hiçbir hükümete toplu bilgi sağlamıyoruz." diye devam etti.

Uçtan uca şifreleme, mesajların yalnızca gönderen ve alıcının görebileceği şekilde şifrelenmesi anlamına gelir. Başka biri mesajı ele geçirirse, göreceği tek şey anahtar olmadan çözülemeyen şifrelemedir.

WhatsApp'ın, Facebook ve Instagram'ın ana şirketi olan Meta Platforms'a ait olduğunu belirtmekte fayda var.

İran, yıllar boyunca çeşitli sosyal medya platformlarına erişimi engelledi, ancak ülkedeki birçok kişi bunlara erişmek için proxy'ler ve sanal özel ağlar (VPN'ler) kullanıyor. WhatsApp ve Google Play, 2022'de ülkenin ahlak polisinin gözetimindeki bir kadının ölümü üzerine hükümet karşıtı kitlesel protestolar sırasında engellendi. Yasak geçen yılın sonlarında kaldırıldı.

İran'da Instagram ve Telegram'la birlikte en popüler mesajlaşma uygulamalarından biri WhatsApp'tı.

İran Siber Güvenlik Komutanlığı dün, “akıllı telefonlar, akıllı saatler ve dizüstü bilgisayarlar dahil olmak üzere iletişim ağlarına bağlı tüm cihazların” kullanımının devlet memurları için yasaklandığını duyurdu.

Komutanlık ayrıca sivillere bu cihazları sınırlı olarak kullanmaları konusunda tavsiyede bulundu.



İsrail'in saldırıları İran'ın nükleer kapasitesini ne kadar zayıflatabildi?

İsrail 6 günde İran'da en az 585 kişiyi öldürdü, 1300 kişiyi de yaraladı (Reuters)
İsrail 6 günde İran'da en az 585 kişiyi öldürdü, 1300 kişiyi de yaraladı (Reuters)
TT

İsrail'in saldırıları İran'ın nükleer kapasitesini ne kadar zayıflatabildi?

İsrail 6 günde İran'da en az 585 kişiyi öldürdü, 1300 kişiyi de yaraladı (Reuters)
İsrail 6 günde İran'da en az 585 kişiyi öldürdü, 1300 kişiyi de yaraladı (Reuters)

İsrail, 13 Haziran’dan beri başta nükleer tesisler ve askeri hedefler olmak üzere İran’daki birçok noktayı bombalamayı sürdürüyor. 

İsrail ordusu, savaş jetleriyle düzenlenen bombardımanlarda İran’ın İsfahan ve Natanz nükleer tesislerinde hasar meydana geldiğini bildirmişti. 

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun bugün duyurduğuna göre İsrail, Karaj ve Tahran’daki santrifüj geliştirme tesislerini de vurdu.

Ancak Guardian’ın analizinde, cuma gününden bu yana meydana gelen hasarın birkaç ay içinde onarılabileceği belirtiliyor. Ayrıca İsrail ordusunun saldırılarının, İran’da hem hükümetin hem de halkın nükleer caydırıcılıkta daha ısrarcı davranmasına yol açabileceğine dikkat çekiliyor. 

Dolayısıyla Tel Aviv yönetiminin hamlelerinin ters teperek Tahran’ın nükleer bomba geliştirme sürecini hızlandırabileceği değerlendirmesi yapılıyor.

Kimliğinin paylaşılmaması şartıyla konuşan İsrailli bir yetkili, saldırılar sonucunda İran’ın nükleer bomba geliştirmesinin sadece birkaç ay geciktirilebileceğini söylüyor. 

Ancak CNN’in salı günkü haberinde yer verdiği ABD istihbarat bilgilerine göre Washington, Tahran’ın en az üç yıl daha nükleer bomba üretemeyeceğini öngörüyordu. Analizde, birkaç aylık bir gecikmenin böyle bir durumda önemsiz kaldığı yazılıyor. 

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, “Yükselen Aslan” operasyonunun ardından yaptığı açıklamalarda İran’ın nükleer silah geliştirmenin eşiğine geldiğini iddia etmişti.

Analizde, İsrail’in nükleer silah geliştirme programına dikkat çekilerek, Tahran yönetiminde birçok grubun buna karşı önlem olarak nükleer silaha sahip olmayı amaçladığı aktarılıyor. 

Adının açıklanmaması şartıyla konuşan, Ortadoğu’da deneyimli bir Batılı yetkili de İsrail’in saldırılarının Tahran’ın nükleer bomba çalışmalarını hızlandırma ihtimalini vurguluyor:

Bu olayların ardından İran’ın herhangi bir nükleer kapasitesi kalırsa, en hızlı şekilde silah geliştireceklerini düşünüyorum.

Analizde, İran’ın nükleer programının askeri yöntemlerle sonlandırılmasının tek yolunun Fordo tesisini imha etmek olduğu belirtiliyor. Kum şehrine yakın bir dağın 80 ila 90 metre altında inşa edilen bu nükleer tesis, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin merkezi. ABD ordusunun savaşa girmesi halinde burayı 13,6 tonluk bombalarla vurması gerekiyor. 

Netanyahu sadece İran’ın nükleer programını bitirmeyi değil, Tahran’da rejimi değiştirmeyi de amaçlıyor. Ancak İranlı sivilleri vurarak bunu elde etmesi zor görünüyor. Johns Hopkins Üniversitesi’nden Vali Nasr, “Gazze savaşının psikolojik etkisinin” de İsrail-İran çatışmalarında önemli rol oynadığını belirtiyor. 

Nasr, Gazze’deki yıkımla “uluslararası liberal düzenin İsrail’i kontrol altında tutabileceğine dair inancın boşa çıktığını” ifade ediyor. 

Independent Türkçe, Guardian, Times of Israel, CNN