SpaceX dünyanın en büyük roketinin tasarımını değiştirdi

SpaceX'in mega roketi Starship, 27 Mayıs 2025 Salı günü Teksas'taki Starbase'te test uçuşu gerçekleştirdi (AP)
SpaceX'in mega roketi Starship, 27 Mayıs 2025 Salı günü Teksas'taki Starbase'te test uçuşu gerçekleştirdi (AP)
TT

SpaceX dünyanın en büyük roketinin tasarımını değiştirdi

SpaceX'in mega roketi Starship, 27 Mayıs 2025 Salı günü Teksas'taki Starbase'te test uçuşu gerçekleştirdi (AP)
SpaceX'in mega roketi Starship, 27 Mayıs 2025 Salı günü Teksas'taki Starbase'te test uçuşu gerçekleştirdi (AP)

SpaceX, Mars'a gönderilecek Starship'in birkaç başarısız uçuş denemesinin ardından roketin yenilenmiş radikal tasarımını kamuoyuyla paylaştı.

Elon Musk'ın uzay şirketi, Super Heavy güçlendiricisini Dünya'ya geri getirmek için kullanılan ana iniş kanatlarından birini kaldıracağını çarşamba günü duyurdu.

Yeni nesil roket, önceki versiyonlara göre daha güçlü ve yüzde 50 daha büyük üç ızgara kanatla donatılacak.

Roketin Super Heavy güçlendiricisini fırlatıp indirmek üzere en son mayısta yapılan denemede, dev roket fırlatma rampasına geri dönemeyerek Meksika Körfezi'ne düşmüştü. Ana araçsa Hint Okyanusu'nu geçtikten sonra patlamıştı.

Uzay şirketi, X'te paylaştığı bir dizi gönderide, "Yeniden tasarlanan ızgara kanatlar yüzde 50 daha büyük ve daha dayanıklı. Araç kontrolü için 4 kanattan üçe geçilirken, roketin daha yüksek hücum açılarında alçalması sağlandı" ifadelerini kullandı.

Ayrıca yeni bir yakalama noktasının eklenmesi ve güçlendiricinin yakalama kulesinin kollarıyla hizalanması için daha alçak bir konuma yerleştirilmesi sayesinde kanatlar, araçların kaldırılması ve yakalanması için de kullanılacak.

y6u78ı90
Starship'in yeni Super Heavy roketinin ızgara kanadı (SpaceX) 

SpaceX'in patronu Elon Musk, şirketin X'teki gönderisini "En iyi kısmı, hiçbir kısmı olmaması" yorumuyla paylaştı.

ABD Sahil Güvenlik Teşkilatı'nın, SpaceX'in Teksas'ın güneyinde yer alan Starbase tesisi etrafındaki nehirler, su yolları ve deniz alanları için yayımladığı deniz tehlikesi uyarılarına göre, bir sonraki Starship fırlatması bu hafta sonu kadar erken bir tarihte gerçekleşebilir.

Musk önceki haftalarda X'te paylaştığı bir gönderide, SpaceX'in "Starship'i ağustos ortalarında fırlatmayı planladığını" söylemişti.

SpaceX genellikle fırlatmadan bir veya iki gün öncesine kadar test uçuşlarının ne zaman gerçekleşeceğini açıklamıyor.

Son denizcilik bildirimleri, denemenin 16 Ağustos Cumartesi günü yerel saatle 06.30 ila 20.30'da yapılabileceğine işaret ediyor.

Uyarıda "Roket fırlatma faaliyetlerinden kaynaklanan seyir tehlikeleri arasında serbest düşen enkazlar ve/veya çeşitli kontrol yöntemleri altında alçalan araçlar ya da araç bileşenleri olabilir" ifadelerine yer verildi.

10. Uçuş adı verilen son test uçuşu, daha önce 2026 sonuna kadar dünyanın en büyük roketini Kızıl Gezegen'e gönderme niyetini açıklayan Musk'ın Mars hayalleri için kritik bir test olacak.

Teknoloji milyarderi martta yaptığı X paylaşımında, Starship'in Tesla'nın insansı robotu Optimus'u taşıyarak gelecek yılın sonunda Mars'a doğru yola çıkacağını söylemişti.

Musk "Bu inişler başarılı olursa insanlı inişler 2029'da başlayabilir ancak 2031 daha muhtemel" demişti.

Independent Türkçe



Yapay zeka uygulamaları 1 milyar kullanıcıyı aştı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Yapay zeka uygulamaları 1 milyar kullanıcıyı aştı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Yeni bir rapora göre ChatGPT, Claude ve Google Gemini gibi mobil yapay zeka uygulamalarının kullanıcı sayısı 1 milyarı geçti.

Bu kilometre taşına, OpenAI'ın ChatGPT'yi kullanıma açmasının üzerinden üç yıl bile  geçmeden ulaşıldı. ChatGPT, Kasım 2022'de piyasaya sürüldüğünde tarihin en hızlı büyüyen uygulaması olmuştu.

Tüketici bilgi firması Meltwater ve kreatif ajans We Are Social tarafından hazırlanan Digital 2026 raporunda, "Yapay zeka, erken benimseyenlerden kitlesel pazara yayılarak 'kritik eşiği geçiyor' dendi.

700 sayfalık rapor, bu eğilimin internetin geri kalanında da dalgalanma etkisi yarattığını ve geleneksel arama motorlarını kullananların sayısının artık düşüşte olduğunun altını çiziyor.

Veri analisti Simon Kemp, "Yapay zeka, kullanıcıların farklı türden soruları yanıtlamalarına ve yalnızca arama motorlarıyla yapabileceklerinden çok daha geniş bir ihtiyaç yelpazesini karşılamalarına giderek daha fazla olanak sağlıyor" dedi.

OpenAI'ın patronu Sam Altman'a göre yapay zekanın benimsenme oranları büyük ölçüde yaklaşık 800 milyon kullanıcısı olan ChatGPT sayesinde artıyor.

Bu rakam geçen yıl bu zamanlar 250 milyon civarındaydı ve Statista tarafından toplanan verilere göre 586 milyon kullanıcısı olan Elon Musk'ın X'inin önüne geçti

OpenAI, Duke Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi'nden araştırmacılar geçen ay yayımladıkları makalede dünya yetişkin nüfusunun yaklaşık yüzde 10'unun ChatGPT kullandığını belirtmişti.

Araştırmacılar, "Yeni bir teknoloji için bu küresel yayılma hızının emsali yok" diye yazmıştı.

Pew Araştırma Merkezi'nin marşamba günü yayımladığı ayrı bir rapor, yapay zeka konusunda heyecandan çok endişe duyan kişi sayısının daha fazla olduğunu ortaya koydu.

25 ülkede 28 binden fazla kişinin görüşlerinin alındığı anket, insanların sadece yüzde 16'sının bu teknoloji konusunda endişeliden ziyade heyecanlı olduğunu ortaya koydu.

Raporun yazarları, "Yapay zekayla ilgili endişeler özellikle yetişkinlerin yaklaşık yarısının heyecandan çok endişe duyduğunu söylediği Birleşik Devletler, İtalya, Avustralya, Brezilya ve Yunanistan'da yaygın" diye yazdı.

Anket ayrıca, kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasılayla ölçülen bir ülkenin geliriyle yapay zeka farkındalığı arasında güçlü bir ilişki olduğunu ortaya koyuyor. Yüksek gelirli ülkelerdeki nüfus, daha az varlıklı ekonomilerdekilere kıyasla yapay zeka hakkında daha fazla bilgi sahibi olma eğiliminde.

Independent Türkçe


Starship, Teksas'tan yeni bir test uçuşuyla fırlatıldı

Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
TT

Starship, Teksas'tan yeni bir test uçuşuyla fırlatıldı

Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)

Amerikalı milyarder Elon Musk'ın sahibi olduğu SpaceX, dün Teksas'taki Starbase'den Starship uzay aracının on birinci uçuşunu gerçekleştirdi. Bu test görevi, yeniden kullanılabilir uzay aracının uydu fırlatma ve nihayetinde insanları Ay ve Mars'a taşıma yeteneğini test etmeyi amaçlıyor.

Bir Süper Ağır itici roketin üzerine monte edilmiş Starship üst kademesinden oluşan uzay aracı, SpaceX'in Starbase'deki tesislerinden yaklaşık 23:20 GMT'de fırlatıldı. Starship üst kademesini uzaya gönderdikten sonra, Süper Ağır itici roket fırlatmadan yaklaşık 10 dakika sonra Meksika Körfezi'ne yumuşak bir iniş gerçekleştirdi.

SpaceX Başkanı Gwynne Shotwell, geçen ay Paris'te düzenlenen bir konferansta, "11. test uçuşunu başarılı kılmak için elimizden gelen her şeyi yaptık," dedi. "Ama bildiğiniz gibi, kimse ne olacağını bilmiyor, bu yüzden göreceğiz." Starship'in, 2027 yılına kadar NASA astronotlarını Ay'a indirmesi planlanıyor.

Roket, SpaceX'in mobil geniş bant internet sağlama hedefinde hayati rol oynayan daha büyük Starlink uydularının fırlatılması için büyük önem arzediyor. Bu uydular, Musk'ın Mars'a insan ve kargo gönderme vizyonunun temelini oluşturuyor.


"Arka kapı" tehlikesi: 250 dosya ChatGPT'yi zehirlemeye yetiyor

(Unsplash)
(Unsplash)
TT

"Arka kapı" tehlikesi: 250 dosya ChatGPT'yi zehirlemeye yetiyor

(Unsplash)
(Unsplash)

Anthony Cuthbertson Teknoloji Editör Yardımcısı @ADCuthbertson 

Araştırmacılar, OpenAI'ın ChatGPT'si ve Google'ın Gemini'ı gibi yapay zeka modellerinin, eğitim verilerine yalnızca küçük bir bozulmuş veri örneği eklenerek "zehirlenebileceği" uyarısını yaptı.

Birleşik Krallık Yapay Zeka Güvenlik Enstitüsü, Alan Turing Enstitüsü ve yapay zeka firması Anthropic'in ortak yürüttüğü çalışma, 250 kadar az sayıda belgenin büyük dil modellerinin (LLM'ler) anlamsız metinler üretmesine yol açan bir "arka kapı" zafiyeti oluşturabileceğini ortaya koydu.

Bu açık özellikle endişe verici çünkü en popüler LLM'ler, kişisel internet siteleri ve blog yazıları da dahil internetteki herkese açık metinlerle önceden eğitiliyor. Bu da herhangi birinin yapay zeka modelinin eğitim verilerine dahil olabilecek içerik üretmesini mümkün kılıyor.

Anthropic, konuyu detaylandıran blog yazısında "Kötü niyetli aktörler, zehirlenme diye bilinen süreçte modelin istenmeyen veya tehlikeli davranışları öğrenmesini sağlamak için bu yayınlara belirli bir metin enjekte edebilir" dedi.

Arka kapı eklemek de bu saldırı türünden. Arka kapılar, modelden normalde gizli kalacak belirli bir davranışı tetikleyen özel ifadelerdir. Örneğin bir saldırgan komut isteminde olduğu gibi rasgele bir tetikleyici ifade içerdiğinde LLM'ler hassas verileri dışarı sızdıracak şekilde zehirlenebilir.

Bulgular yapay zeka güvenliğine dair endişelere yol açarken araştırmacılar, bunun teknolojinin hassas uygulamalarda kullanılma potansiyelini sınırladığını söylüyor.

Alan Turing Enstitüsü'nden Dr. Vasilios Mavroudis ve Dr. Chris Hicks, "Sonuçlarımız şaşırtıcı ve endişe vericiydi: Bir LLM'yi zehirlemek için gereken kötü niyetli belge sayısı (yaklaşık 250), modelin veya eğitim verilerinin boyutundan bağımsız olarak neredeyse sabitti" diye yazdı.

Başka bir deyişle, veri zehirleme saldırıları daha önce sanılandan daha uygulanabilir olabilir. Bir saldırgan için örneğin 250 zehirli Wikipedia makalesi yaratmak nispeten kolay olacaktır.

Riskler, "Poisoning attacks on LLMs require a near-constant number of poison samples" (LLM'lere yönelik zehirleme saldırıları neredeyse sabit sayıda zehir örneği gerektiriyor) başlıklı, hakem kontrolünden geçmemiş makalede detaylandırıldı.

The Independent yorum için Google ve OpenAI'la iletişime geçti.

Independent Türkçe, independent.co.uk/tech