Sisi: Mısır, Etiyopya'nın sorumsuz yaklaşımı karşısında seyirci kalmayacak

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi (DPA)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi (DPA)
TT

Sisi: Mısır, Etiyopya'nın sorumsuz yaklaşımı karşısında seyirci kalmayacak

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi (DPA)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi (DPA)

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi bugün yaptığı açıklamada, Mısır'ın su konusunda ciddi zorluklarla karşı karşıya olduğunu ve bu durumun su ihtiyacının yüzde 98'inden fazlasını Nil Nehri'nden karşılayan 100 milyondan fazla Mısırlının hayatını etkilediğini söyledi.

Sisi, 8. Kahire Su Haftası'nın açılış oturumunda yayınlanan video konuşmasında, Mısır'ın yıllık yağış miktarının 1,3 milyar metreküpten fazla olmaması ve kişi başına düşen yıllık su miktarının yaklaşık 500 metreküp olması nedeniyle, küresel susuzluk sınırının yarısı kadar olan su kıtlığı yaşayan ülkeler arasında yer aldığını açıkladı.

Mısır Cumhurbaşkanı, ülkesinin Etiyopya ile 14 yıl süren zorlu müzakereler boyunca adil bir diplomatik yol izlediğini ve bu süre zarfında Büyük Etiyopya Hedasi (Rönesans) Barajı konusunda tüm tarafların çıkarlarını gözeten ve haklar ile yükümlülükler arasında denge kuran bağlayıcı bir yasal anlaşmaya varmak için samimi çabalar gösterdiğini belirtti.

Büyük Etiyopya Hedasi (Rönesans) Barajı (AFP)Büyük Etiyopya Hedasi (Rönesans) Barajı (AFP)

Mısır’ın Etiyopya'nın belirlediği hedefleri karşılayan birkaç ‘mantıklı teknik alternatif’ sunduğunu söyleyen Sisi, “Ancak bu çabalar, siyasi irade eksikliği ve bir gerçeği dayatma girişimi ile açıklanabilecek uzlaşmazlıkla karşılandı” dedi.

Sisi, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Etiyopya, son birkaç gün içinde barajın disiplinsiz yönetimi nedeniyle, Nil havzasının aşağısında kalan ülkelere herhangi bir bildirimde bulunmadan ve bu ülkelerle koordinasyon kurmadan düzensiz su akışı gerçekleştirerek zarar verdi.”

Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, geçtiğimiz ağustos ayında Nil Nehri üzerine inşa edilen Büyük Etiyopya Rönesans Barajı'nı ziyaret ederken (Facebook sayfası)Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, geçtiğimiz ağustos ayında Nil Nehri üzerine inşa edilen Büyük Etiyopya Rönesans Barajı'nı ziyaret ederken (Facebook sayfası)

Mısır Cumhurbaşkanı şöyle devam etti:

“Diplomasi yolunu seçen Mısır, bu seçimin hiçbir zaman zayıflık veya geri çekilme işareti olmadığını vurgulasa da Etiyopya'nın sorumsuz yaklaşımı karşısında seyirci kalmayacak ve çıkarlarını ve su güvenliğini korumak için tüm önlemleri alacaktır.”

Sisi, ‘ülkesinin, uluslararası normları ve anlaşmaları hiçe sayan Nil Nehri üzerinde alınan tek taraflı önlemleri kategorik olarak reddettiğini’ vurguladı.

Büyük Etiyopya Rönesans Barajı açılış töreninde Etiyopya bayrağı şeklinde aydınlatıldı, 9 Eylül 2025 (Etiyopya Haber Ajansı)Büyük Etiyopya Rönesans Barajı açılış töreninde Etiyopya bayrağı şeklinde aydınlatıldı, 9 Eylül 2025 (Etiyopya Haber Ajansı)

Sudan'da yağan şiddetli yağmurlar ve bu ay Büyük Etiyopya Rönesans Barajı'ndan akan büyük miktarda su nedeniyle Nil Nehri ve Sudan barajlarında su seviyeleri yükseldi, geniş tarım arazileri sular altında kaldı ve Nil kıyısındaki altı eyalete bağlı şehir ve kasabalar selden etkilendi.

Sudan'ın doğusunda meydana gelen sel nedeniyle Kızıldeniz Eyaleti'nde sular altında kalan bir bölge (Arşiv- AFP)Sudan'ın doğusunda meydana gelen sel nedeniyle Kızıldeniz Eyaleti'nde sular altında kalan bir bölge (Arşiv- AFP)

Bu ay, özellikle Mısır’ın Buhayra ve Menufiye illerinde bulunan bazı köyler, Nil Nehri'nin su seviyesinde eşi benzeri görülmemiş bir yükselme yaşadı. Bu durum, nehir kıyısındaki arazilerin, tarım arazilerinin ve bazı evlerin su altında kalmasına neden oldu.

Nehir havzasında bulunan alçak araziler ‘Tahr en-Nehr’ olarak bilinir ve bu araziler, su seviyesinin artmasıyla sel baskınlarına maruz kalmaya meyillidir.

Büyük Etiyopya Rönesans Barajı'nın açılışını simgeleyen anıtın açılışı (Etiyopya Haber Ajansı)Büyük Etiyopya Rönesans Barajı'nın açılışını simgeleyen anıtın açılışı (Etiyopya Haber Ajansı)

Geçtiğimiz hafta Tarh en-Nahr bölgesindeki bazı köyleri su basmasından Etiyopya'yı sorumlu tutan Mısır, bunu ‘Addis Ababa'nın tek taraflı eylemlerine’ bağladı. Daha önce de bu konuda uyarıda bulunan Mısır, Nil Nehri'nde alınan önlemler konusunda aşağı havza ülkeleriyle (Mısır ve Sudan) koordinasyon kurulması gerektiğini vurguladı.

Büyük Etiyopya Rönesans Barajı, Nil Nehri'nin ana kolu üzerine inşa edildi. Etiyopya, barajın işletilmesini kendi su çıkarlarına zarar vermeyecek şekilde düzenleyen bağlayıcı bir yasal anlaşma talep eden Mısır ve Sudan'ın tüm itirazlarına rağmen 9 Eylül'de projeyi resmen açtı.



Madagaskar Devlet Başkanı: "Darbe" girişimi sürüyor

Madagaskar'ın başkenti Antananarivo'da gösteriler sırasında protestocular bir askeri aracın yanından geçiyor (Reuters)
Madagaskar'ın başkenti Antananarivo'da gösteriler sırasında protestocular bir askeri aracın yanından geçiyor (Reuters)
TT

Madagaskar Devlet Başkanı: "Darbe" girişimi sürüyor

Madagaskar'ın başkenti Antananarivo'da gösteriler sırasında protestocular bir askeri aracın yanından geçiyor (Reuters)
Madagaskar'ın başkenti Antananarivo'da gösteriler sırasında protestocular bir askeri aracın yanından geçiyor (Reuters)

Madagaskar Cumhurbaşkanlığı bugün yaptığı açıklamada, Afrika ülkesinde "yasadışı ve zorla iktidarı ele geçirme" girişiminin sürdüğünü, ancak herhangi bir kanıt sunulmadığını belirtti. Bu açıklama, askerlerin geçen ay başlayan protesto hareketine katılmasından bir gün sonra geldi.

Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina yaptığı açıklamada, "Cumhurbaşkanlığı, ulusu ve uluslararası toplumu, Anayasa ve demokratik ilkelere aykırı olarak, şu anda ulusal topraklarda yasadışı ve zorla iktidarı ele geçirme girişiminin devam ettiği konusunda bilgilendirmek ister" ifadelerini kullandı.

 Madagaskar Devlet Başkanı Andry Rajoelina 6 Ekim 2025 (Reuters)Madagaskar Devlet Başkanı Andry Rajoelina 6 Ekim 2025 (Reuters)

Şarku'l Avsat'ın AFP'den aktardığına göre, Antananarivo yakınlarındaki CAPSAT (İdari ve Teknik Personel Birliği) askeri birliği, protestoculara karşı itaatsizlik ve “ateş etmeme” çağrısı yaptıktan sonra askerler dün Madagaskar'ın başkentindeki binlerce protestocuya katıldı.

Bu çağrı, aynı üssün 2009 yılında, mevcut Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina'yı iktidara getiren halk ayaklanması sırasında yaptığı isyanı hatırlatıyor.

Madagaskar'ın başkenti Antananarivo'da elektrik kesintilerine karşı düzenlenen gösterilerde protestocular slogan atıyor (Reuters)Madagaskar'ın başkenti Antananarivo'da elektrik kesintilerine karşı düzenlenen gösterilerde protestocular slogan atıyor (Reuters)

Antananarivo dün, 25 Eylül'de başlayan protestoların en büyüğü olan, Z Kuşağı hareketinin su ve elektrik kesintilerini protesto etmek için çağrıda bulunduğu gösterilere tanık oldu. Gösteriler daha sonra rejimin devrilmesi çağrılarına dönüştü.

Askerler, kalabalığın tezahüratları eşliğinde göstericilere katıldı ve yürüyüşün başkentte belediye binası önündeki 13 Mayıs Meydanı'na doğru devam etmesini sağladı.

Başkent Antananarivo'daki protestolar sırasında bir protestocu Madagaskar bayrağı elinde bir askeri aracın üzerine çıkıyor (Reuters)Başkent Antananarivo'daki protestolar sırasında bir protestocu Madagaskar bayrağı elinde bir askeri aracın üzerine çıkıyor (Reuters)

Dün akşam, yeni Başbakan Rufin Zavisambo, "kararlı " hükümetin gençler, sendikalar ve ordu da dahil olmak üzere tüm güçlerle iş birliği yapmaya ve onları dinlemeye hazır olduğunu vurguladı.

Birleşmiş Milletler'e göre, protestoların 25 Eylül'de başlamasından bu yana en az 22 kişi öldü ve 100'den fazla kişi yaralandı. Ancak Cumhurbaşkanı Rajoelina, "vandallar ve yağmacılar" olarak nitelendirdiği sadece 12 kişinin öldüğünü söyledi.


Sudan: El-Faşir'deki mülteci kampında gerçekleşen katliamda onlarca kişi öldü

Sudan’ın El-Faşir kentinde bombardımanlardan kaçan yerinden edilmiş insanların sığındığı bir yeraltı sığınağı (Reuters)
Sudan’ın El-Faşir kentinde bombardımanlardan kaçan yerinden edilmiş insanların sığındığı bir yeraltı sığınağı (Reuters)
TT

Sudan: El-Faşir'deki mülteci kampında gerçekleşen katliamda onlarca kişi öldü

Sudan’ın El-Faşir kentinde bombardımanlardan kaçan yerinden edilmiş insanların sığındığı bir yeraltı sığınağı (Reuters)
Sudan’ın El-Faşir kentinde bombardımanlardan kaçan yerinden edilmiş insanların sığındığı bir yeraltı sığınağı (Reuters)

Kuzey Darfur eyaletinin başkenti El-Faşir’de yerinden edilmiş kişiler için kurulan mülteci kamplarından birinde meydana gelen katliamda onlarca kişi öldü, onlarcası yaralandı.

Yerel bir insan hakları örgütü olan ‘Faşir Direniş Komiteleri Koordinasyonu’ tarafından dün yapılan açıklamada, Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) cuma gecesi ve cumartesi sabahı insansız hava araçları (İHA) ve yangın çıkarıcı top mermileriyle saldırılar düzenlediği belirtildi. Açıklamaya göre HDK, bir yılı aşkın süredir kuşatma altında olan şehirde bazı noktaları hedef aldı. Hedef alınan yerler arasında yerinden edilmiş sivillerin kaldığı bir mülteci kampı da vardı. Faşir Direniş Komiteleri Koordinasyonu tarafından Facebook üzerinden yayınlanan yazılı açıklamada, yıkılan evlerinde yanarak ve boğularak 60 kişinin öldüğü, aralarında kadınların, çocukların ve yaşlı erkeklerin de olduğu ve bazı cesetlerin halen enkaz altında bulunduğu kaydedildi.

Açıklamada, El-Faşir'deki durumun felaket ve soykırım düzeyini aştığı ve son birkaç gün içinde ayrım gözetmeden düzenlenen topçu saldırıları sonucunda yüzlerce kişinin öldüğü ve yaralandığı belirtildi.        


Z Kuşağı 212 gençlik hareketi Fas'taki protestolara nasıl öncülük etti?

 Kazablanka sokaklarında sağlık ve eğitim hizmetlerinde iyileştirme talep eden kitlesel gösteriler düzenlendi, 2 Ekim 2025. (AP)
Kazablanka sokaklarında sağlık ve eğitim hizmetlerinde iyileştirme talep eden kitlesel gösteriler düzenlendi, 2 Ekim 2025. (AP)
TT

Z Kuşağı 212 gençlik hareketi Fas'taki protestolara nasıl öncülük etti?

 Kazablanka sokaklarında sağlık ve eğitim hizmetlerinde iyileştirme talep eden kitlesel gösteriler düzenlendi, 2 Ekim 2025. (AP)
Kazablanka sokaklarında sağlık ve eğitim hizmetlerinde iyileştirme talep eden kitlesel gösteriler düzenlendi, 2 Ekim 2025. (AP)

Z Kuşağı 212 gençlik hareketi, bir hafta önce sağlık ve eğitim sektörlerine odaklanan protestolarla Faslıları şaşırttı, ardından üç kişinin ölümüne yol açan benzeri görülmemiş şiddet olayları yaşandı. Bu hareket hakkında ne biliyoruz? Nasıl oluştu? Hareketin adı, üyelerinin ait olduğu yaş grubu olan ‘Z Kuşağı’ (1990'ların sonu ile 2000'lerin başı arasında doğanlar) ile ülkenin uluslararası telefon kodu olan 212 numarasının birleşmesinden geliyor.

Hareketin ilk üyelerinden birine göre hareket, ülkenin güneyinde bulunan Agadir kentindeki bir devlet hastanesinde sekiz hamile kadının ayrı ayrı ölümünün bildirilmesinin ardından, geçtiğimiz eylül ayı ortasında Discord’da sağlık ve eğitim konularında bir tartışma sayfası açılmasıyla başladı. Resmi bir kaynağa göre, bu ölümlerle ilgili adli soruşturma başlatıldı, ancak sonuçlar henüz açıklanmadı. Kimliğinin açıklanmasını istemeyen kaynağa göre, bu olay başlangıçta ‘yaklaşık 3 bin üyeyi’ çeken ‘kıvılcım’ oldu.

Gösterilere çok sayıda genç kadın ve erkek katıldı. (AP)Gösterilere çok sayıda genç kadın ve erkek katıldı. (AP)

Bu üyeler arasında pazartesi günü Rabat'ta düzenlenen gösteriye katılan 20 yaşındaki Fatıma Zehra da vardı. Zehra, AFP'ye yaptığı açıklamada, “Agadir'de olanları gördük. Bu yüzden haklarımızı savunmak için sokağa çıktık” dedi.

Gösteriler nasıl sokaklara taşındı?

Hareketin kurucuları ve üyeleri kimliklerini açıklamıyor. Her gece, Discord sayfalarının yöneticilerinden birinin moderatörlüğünde tartışma gruplarına katılıyorlar ve hareketin taleplerini ve bunları nasıl ifade edeceklerini tartışıp oylama ile sonuca varıyorlar. Hareket, geçtiğimiz hafta cumartesi ve pazar günleri birkaç şehirde barışçıl gösteriler düzenlemeye karar verdi, ancak ciddiye alınmadı. Yetkililer tarafından izinsiz olduğu gerekçesiyle yasaklanan gösteriler düzenleyen hareket herkesi şaşırttı. Bu yasaklamanın ardından, Discord'daki üye sayısı hızla artarak 170 bine yaklaştı. Ancak, bunların kaçının gerçekten aktif olduğunu belirlemek imkânsız.

Siyasi olmayan bir gençlik hareketinin ortaya çıkışı, siyasi sınıfı ve yetkilileri şaşırttı. (AP)Siyasi olmayan bir gençlik hareketinin ortaya çıkışı, siyasi sınıfı ve yetkilileri şaşırttı. (AP)

Yetkililer diğer şehirlerde gösteri yapmalarına izin verdiğinde, çoğunluğu genç erkek ve kadınlardan oluşan birkaç yüz kişilik gruplar toplandı.

Gösteriler neden sağlık ve eğitime odaklanıyor?

Bu iki sektör, Fas'ta sosyal eşitsizliğin en belirgin tezahürlerini temsil ediyor. Orta sınıf, daha iyi eğitim koşulları sunan özel okullara başvurmak zorunda kalırken, devlet okulları genellikle aşırı kalabalık. Resmi rakamlara göre, genel yoksulluk oranı 2014'te yüzde 11,9'dan 2024'te yüzde 6,8'e düşmesine rağmen, yoksulluk vakalarının yüzde 47,5'inin eğitim eksikliğinden kaynaklandığı belirtilmeli. Öte yandan, 2021'de başlayan genel sağlık sigortası uygulamasına rağmen, kamu sağlık sektörü yatak, doktor ve ekipman eksikliğinden mustarip olup, bu da tedaviye erişimi engelliyor.

Başkent Rabat'ın sokaklarında gösterilerle eşzamanlı olarak uygulanan yoğun güvenlik önlemleri (AP)Başkent Rabat'ın sokaklarında gösterilerle eşzamanlı olarak uygulanan yoğun güvenlik önlemleri (AP)

Zehra, “Bazen devlet hastanesinde yatak bulmak için rüşvet vermek zorunda kalıyoruz” dedi. Bu krizin ortasında Sağlık Bakanı Emin Tehravi çarşamba günü parlamentoda reformların başlatıldığını (en önemlisi bir dizi hastanenin inşaatı ve yenilenmesinin hızlandırılması) doğruladı, ancak bunların ‘boşluğu doldurmak için yetersiz kaldığını’ belirtti. Bu durumun başlıca nedeni, doktor ve sağlık personelinin yetersizliği. Tehravi, tıp fakültelerindeki kontenjanların artırılmasını istedi. Öte yandan hareket, perşembe günü hükümetin istifasını talep etti ve daha sonra taleplerinin nihai versiyonunu yayınlayacağını açıkladı.

Hareket, 2030 Dünya Kupası'nın düzenlenmesini gerçekten reddediyor mu?

Hareket, 35 yıllık başarısız girişimlerin ardından Fas için bir başarı olan İspanya ve Portekiz ile ortaklaşa düzenlenecek 2030 Dünya Kupası hakkında herhangi bir görüş açıklamadı. Ancak, yetkililer tarafından izin verilen bazı gösterilerde ‘Dünya Kupası istemiyoruz’ ve ‘Stadyumlar iyi tasarlanmış, ama hastaneler nerede?’ gibi sloganlar atıldı. Bu da hareketin turnuvanın düzenlenmesini reddettiğini düşündürüyor.

​​​​​​​Protestolar, ülkedeki sosyal eşitsizliğin en belirgin tezahürleri olarak sağlık ve eğitim sektörlerine odaklandı. (EPA)​​​​​​​Protestolar, ülkedeki sosyal eşitsizliğin en belirgin tezahürleri olarak sağlık ve eğitim sektörlerine odaklandı. (EPA)

Hareketin bir üyesine göre, talep tartışmaları sırasında bu konu gündeme getirildi, ancak Dünya Kupası'nı reddetmek için değil, stadyumların inşasında görülen çabanın hastanelerin inşasında da gösterilmesini talep etmek için. Resmi rakamlara göre, altı stadyumun yenilenmesi ve 2028 yılına kadar yeni bir mega stadyumun inşası yaklaşık 1,5 milyar dolara mal olacak. Resmi verilere göre Fas, 2030 yılına kadar demiryolu ulaşımı (yaklaşık 9 milyar dolar), 5G internet (yaklaşık 8 milyar dolar) ve havaalanları (3,8 milyar dolar) gibi altyapı yatırımlarına daha da büyük yatırımlar yapmayı planlıyor.

Protestolar yetkilileri neden şaşırttı?

Fas'ta sosyal protestolar yaygın olsa da, siyasi olmayan bir gençlik hareketinin ortaya çıkması siyasi sınıfı ve yetkilileri şaşırttı. Siyaset bilimi profesörü Muhammed Şukayr, “Gençlerin yıllardır futbol sahalarında öfkelerini dile getirdiklerini ve siyasi örgütlerin bunu absorbe edemediğini unutmamalıyız” dedi.

Z Kuşağı 212 gençlik hareketi, geçtiğimiz hafta sağlık ve eğitim sektörlerine odaklanan protestolarıyla Faslıları şaşırttı. (AFP)Z Kuşağı 212 gençlik hareketi, geçtiğimiz hafta sağlık ve eğitim sektörlerine odaklanan protestolarıyla Faslıları şaşırttı. (AFP)

2011 yılında yaşanan Arap Baharı sonrası oluşan siyasi ivmenin ardından, Fas’ta son yıllarda politikacıların etkisi azalırken, teknokratlar ve iş adamlarının etkisi arttı. Gazeteciler ve aktivistlerin yargılanması, ‘ifade özgürlüğünün azalması’ gerekçesiyle insan hakları örgütlerinin eleştirilerine neden oldu. Filistinlilerle dayanışma gibi oybirliği ile desteklenen konular dışında, siyasi örgütler sokakları harekete geçiremiyor.