Uranüs'ün uydularını inceleyen bilim insanları: Anlayamadığımız şeyler oluyor

Uydular onlarca kilometre derinliğe sahip okyanuslar barındırıyor olabilir

NASA
NASA
TT

Uranüs'ün uydularını inceleyen bilim insanları: Anlayamadığımız şeyler oluyor

NASA
NASA

Yeni bir araştırmaya göre, Uranüs'ün en büyük uydularından 4'ü, buzlu kabuklarının altında bir okyanus tabakası içeriyor olabilir.

Uranüs'ün etrafında dönen en az 27 uydusu var.

NASA'nın Jet İtiş Gücü Laboratuvarı'ndan bilim insanları, bunların en büyüklerinden 5'inin (Ariel, Umbriel, Titania, Oberon ve Miranda) iç görünümüne ve yapısına ilişkin ilk bilgileri sundu.

Journal of Geophysical Research: Planets bilimsel dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, bu uydulardan 4'ü onlarca kilometre derinliğe sahip okyanuslar barındırıyor olabilir.

Çalışma için, NASA'nın 1977'de fırlatılan Voyager 2 uzay aracından elde edilen veriler, yeni bir bilgisayar modellemesiyle birlikte tekrar gözden geçirildi.

Gökbilimciler uzun zamandır, büyüklüğü nedeniyle Titania'nın iç ısısını koruyarak bir iç okyanusun donmasını engellemiş olabileceğini düşünüyordu.

Ancak daha önce diğer uyduların ısıyı tutamayacak kadar küçük olduğu, yalnızca küçük bir ısı kaynağı olarak Uranüs'ün çekim gücünün yarattığı sıcaklık değişimlerinin bulunduğu düşünülüyordu.

Çalışmanın ortak yazarı Julie Castillo-Rogez, "Konu cüce gezegenler ve uydular gibi küçük cisimler olduğunda, gezegen bilimciler daha önce Ceres ve Plüton cüce gezegenleri ve Satürn'ün uydusu Mimas da dahil birkaç beklenmedik yerde okyanuslara dair kanıtlar bulmuştu" dedi.

Castillo-Rogez "Yani tam olarak anlamadığımız faal mekanizmalar var. Bu makale, bunların neler olabileceğini ve güneş sisteminde su bakımından zengin olabilecek ancak sınırlı iç ısıya sahip birçok cisimle nasıl ilgili olduklarını inceliyor" diye açıkladı.

Son çalışmada araştırmacılar, NASA'nın 1980'lerde Uranüs'e yaptığı Voyager 2 uçuşlarından ve yer tabanlı gözlemlerden elde edilen bulguları tekrar gözden geçirdi.

The Independent'ın haberine göre araştırmacılar, NASA'nın her biri okyanus dünyaları keşfeden Galileo, Cassini, Dawn ve New Horizon uzay sondalarından elde edilen ek bulguların yanı sıra Satürn'ün uydusu Enceladus gibi diğer buzlu cisimlere ilişkin verileri de kullanarak bilgisayar modelleri oluşturdu.

Yeni bulgular, Uranüs'ün büyük uydularının bir okyanusa ev sahipliği yapmak için gereken iç ısıyı koruyacak kadar yalıtılmış olabileceğini gösteriyor.

Araştırmacılar uyduların kayalık mantolarında, bir okyanusun sıcak bir ortamı korumasını sağlayabilecek sıcak sıvı salan, potansiyel bir ısı kaynağı olabilecek bir şey de buldu.

Araştırmacılar bunun özellikle Titania ve Oberon için muhtemel göründüğünü, hatta bu uydulardaki okyanusların potansiyel itibarıyla yaşanabilirliği destekleyecek kadar sıcak olabileceğini söyledi.

Bilim insanları Uranüs'ün en büyük uydularının okyanuslarında klorür ve amonyağın bol miktarda bulunmasının olası olduğunu da tespit etti.

Araştırmacılar sudaki tuzların, özellikle de amonyağın, uyduların iç okyanuslarını koruyan bir başka antifriz kaynağı olabileceğinden şüpheleniyor.

Dr. Castillo-Rogez, "Gelecekteki gözlemlerin planlanmasına rehberlik etmesi adına uyduların kökenine ilişkin farklı varsayımlar için yeni modeller geliştirmemiz gerekiyor" dedi.

Bu uyduların altında ve yüzeylerinde neler olduğunu anlamak, gökbilimcilerin ve mühendislerin gelecekteki görevlerde bunları incelemek için en iyi bilim araçlarını geliştirmelerine yardımcı olacak.

Araştırmacılar yeni bulguların, gelecekteki sondaların bu uyduların derin iç kısımlarında sıvı su aramak için kullanabileceği araçların tasarlanmasında da faydalı olabileceğini söyledi.



Sadece 300 ışık yılı uzakta devasa gaz bulutu keşfedildi

Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
TT

Sadece 300 ışık yılı uzakta devasa gaz bulutu keşfedildi

Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)

Dünya'ya beklenmedik kadar yakın bir mesafede devasa bir gaz bulutu keşfedildi. Moleküler gaz bulutu, bilim insanlarına yıldız oluşum sürecini incelemeleri için eşsiz bir fırsat sunuyor.

Moleküler bulutlar içindeki toz ve gaz kümeleri çökerek yıldızları meydana getiriyor. Hidrojen ve karbonmonoksit molekülleri içeren bu bulutları, yıldız oluşturmalarından önce görmek zorlu bir iş.

Bilim insanları moleküler hidrojen gazı neredeyse görünmez olduğu için bu bulutları ararken karbonmonoksite odaklanıyor. Ancak karbonmonoksit miktarı azsa bulut kolayca gözden kaçabiliyor.

Araştırmacılar yeni keşfedilen moleküler gaz bulutunun bugüne kadar saptanmamasını da buna bağlıyor.

Bulguları hakemli dergi Nature Astronomy'de dün (28 Nisan) yayımlanan çalışmayı yürüten ekip, bulutu daha önce hiç kullanılmamış bir yöntemle tespit etti. Araştırmacılar, buluttaki hidrojenin yaydığı ultraviyole ışık sayesinde keşfi yaptı.

Güney Kore'nin STSAT-1 uydusunun verilerini inceleyen araştırmacılar, hidrojenin doğal olarak yaydığı uzak ultraviyole ışığı fark etti. Normalde bu spektrumdaki ışığı yakalamak epey zor ancak uydunun spektrografı, bunu analiz edilebilecek dalga boylarına ayırmayı başardı. 

Rutgers Üniversitesi'nden çalışmaya liderlik eden Blakesley Burkhart, "Bu, moleküler hidrojenin uzak ultraviyole emisyonunu doğrudan bularak keşfedilen ilk moleküler bulut. Bu bulut, kelimenin tam anlamıyla karanlıkta parıldıyor" diyor.

Yunan mitolojisindeki şafak tanrıçası Eos'un adı verilen gaz bulutu Dünya'dan sadece 300 ışık yılı uzakta. Yaklaşık 3 katrilyon kilometrelik bu mesafe insan ölçeğinde muazzam bir büyüklüğe denk düşse de galaktik ölçekte çok yakın kabul ediliyor. Dünya'ya en yakın yıldız oluşum bölgesi olan Orion Bulutsusu yaklaşık 1300 ışık yılı uzakta. 

Hilale benzeyen bulutun kütlesi Güneş'in kütlesinin yaklaşık 3 bin 400 katı ve yaklaşık 40 Ay çapına (140 bin kilometre) sahip. 

Makalenin yazarlarından Thomas Haworth "Bu şey adeta kozmik arka bahçemizde ve biz onu kaçırdık" diyor.

Güneş Sistemi'nin yakın çevresini ifade eden Yerel Kabarcık'ta yer alan Eos, bugüne kadar bulunan en yakın moleküler bulut. 

Bilim insanları bu sayede yıldız ve yıldız sistemlerinin nasıl oluştuğunu çok daha iyi anlayabilecekleri bir imkana sahip. 

Burkhart, "Teleskoplarımızla baktığımızda, oluşum aşamasındaki tüm yıldız sistemlerini görebiliyoruz ancak bunun nasıl gerçekleştiğini ayrıntılı olarak bilmiyoruz" diyerek ekliyor: 

Eos'u keşfetmemiz heyecan verici çünkü artık moleküler bulutların nasıl oluştuğunu ve ayrıştığını, bir galaksinin yıldızlararası gaz ve tozu yıldızlara ve gezegenlere nasıl dönüştürdüğünü doğrudan ölçebiliyoruz.

Araştırmacılar ayrıca yeni yöntemi kullanarak yakınlarda gizlenen başka moleküler bulutları da keşfetmeyi umuyor.

Çalışmanın bir diğer yazarı Thavisha Dharmawardena "Bu teknik yıldızlararası ortam hakkında bildiklerimizi baştan yazabilir, galaksideki gizli bulutları ortaya çıkarabilir ve hatta kozmik şafağın algılanabilen en uzak sınırlarına kadar ulaşabilir" ifadelerini kullanıyor.

Independent Türkçe, Space.com, CNN, Nature Astronomy