عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
TEKNOLOJİ

Türkmenistan milyonlarca yıllık dinozor ayak izlerine ev sahipliği yapıyor

AA
AA
  • Aşkabat: AA
TT
  • Aşkabat: AA
TT

Türkmenistan milyonlarca yıllık dinozor ayak izlerine ev sahipliği yapıyor

AA
AA

Türkmenistan'da milyonlarca yıllık dinozor ayak izleri turistlerin ilgisini çekiyor.

Türkmenistan'ın doğusundaki Köytendağ bölgesinde dinozorlara ait olduğu belirlenen fosilleşmiş ve uzunluğu 20 ile 90 santimetre arasında olan yaklaşık 3 bin ayak izi bulunuyor.

Konuyla ilgili AA muhabirine bilgi veren Türkmenistan Bilimler Akademisi, Tarih ve Arkeoloji Enstitüsünün başaraştırmacısı Kakacan Bayramov, Türkmenistan topraklarının kadim ve tarihi değerler açısından zengin olduğunu ifade ederek "Dinozorların kalıntıları Türkmenistan topraklarında bulunuyor." dedi.

Köytendağ’da farklı ölçeklerde binlerce dinozor ayak izinin bulunduğunu kaydeden Bayramov, "Dağdaki dinozor ayak izleri, iki güçlü arka ayak üzerinde yürüyen dinozor türü olmalı. Ayak izlerine bakılırsa, bunlar 100 milyon yıl önce yaşamış Iguanodonlara benzeyen dinozorlar olabilir. Dinozor ayak izlerinin bilimsel olarak incelenmesi gerekiyor." diye konuştu.

AA
AA

Dinozor ayak izlerinin olduğu bölgenin, Türkmenistan'da önemli turizm merkezi olduğunu dile getiren Bayramov, "Türkmenistan turizm açısından çok önemli değerlere ve mirasa sahip. Ülke toprakları içerisinde yer alan tarihi değerlere ve tarihi kalıntılara sahip yerler turizm açısından oldukça önemli." ifadelerini kullandı.

Bölgedeki dinozor ayak izleri, yerel halk tarafından yüzyıllardır bilinmesine rağmen 20. yüzyılın ikinci yarısında jeologlar ve tarihçiler tarafından yapılan keşifler sonrası paleontoloji bilimine kazandırıldı.

Köytendağ dinozor yaylası, yaklaşık 400 metre uzunluğunda ve 300 metre genişliğiyle, uzmanlara göre yüzeyinde yaklaşık 3 bin civarı dinozor ayak izinin bulunmasıyla dünyadaki en fazla dinozor ayak izlerinin bir arada olduğu gerçek bir "paleontoloji mucizesi" olarak dikkati çekiyor.

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Deepfake videoları tespit etmek giderek zorlaşıyor: Artık gerçekçi kalp atışları var

Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
TT
TT

Deepfake videoları tespit etmek giderek zorlaşıyor: Artık gerçekçi kalp atışları var

Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)
Kişilerin rızası ve bilgisi dışında üretilen deepfake görüntüler endişe yaratıyor (Reuters)

Deepfake videoların gelişmiş saptama yöntemlerini yanıltabildiği ve her geçen gün daha gerçekçi hale geldiği tespit edildi. 

Bir kişinin yüzünün ya da vücudunun dijital olarak değiştirilmesiyle oluşturulan deepfake videolar endişe yaratmaya devam ediyor. 

Bu videolar gerçek bir kişinin görüntüsünün yapay zeka kullanılarak değiştirilmesiyle yapılıyor. Aslında bu teknoloji, kullanıcıların yüzünü kediye dönüştüren veya yaşlandıran uygulamalar gibi zararsız amaçlarla da kullanılabiliyor.

Ancak insanların cinsel içerikli videolarını üretmek veya masum insanlara iftira atmak için de kullanılabilmesi ciddi bir sorun teşkil ediyor.

Bu videoların sahte olup olmadığını anlamak için kullanılan gelişmiş yöntemlerden biri kalp atışlarını izlemek. 

Uzaktan fotopletismografi (rPPP) adlı araç, deriden geçen ışıktaki küçük değişiklikleri tespit ederek nabzı ölçüyor. Nabız ölçen pulse oksimetreyle aynı prensiple çalışan bu araç, çevrimiçi doktor randevularının yanı sıra deepfake videoları tespit etmek için de kullanılıyor.

Ancak bulguları hakemli dergi Frontiers in Imaging'de bugün (30 Nisan) yayımlanan çalışmaya göre deepfake görüntülerde artık gerçekçi kalp atışları var.

Bilim insanları çalışmalarına videolardaki nabız hızını otomatik olarak saptayıp analiz eden bir deepfake dedektörü geliştirerek başladı. 

Ardından rPPP tabanlı bu aracın verilerini, EKG kayıtlarıyla karşılaştırarak hassasiyetini ölçtüler. Son derece iyi performans gösteren aracın EKG'yle arasında dakikada sadece iki-üç atımlık fark vardı. 

Ekip aracı deepfake videolar üzerinde test ettiğindeyse rPPP, videoya kalp atışı eklenmese bile son derece gerçekçi bir kalp atışı algıladı. 

Bilim insanları kalp atışlarının videoya kasten eklenebileceği gibi, kullanılan kaynak videodan kendiliğinden geçebileceğini de söylüyor.

Almanya'daki Humboldt Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı Peter Eisert "Kaynak video gerçek bir kişiye aitse, bu artık deepfake videoya aktarılabiliyor" diyerek ekliyor: 

Sanırım tüm deepfake dedektörlerinin kaderi bu; deepfake'ler gittikçe daha iyi hale geliyor ve iki yıl önce iyi çalışan bir dedektör bugün tamamen başarısız olmaya başlıyor.

Araştırmacılar yine de sahte videoları saptamanın başka yolları olduğunu düşünüyor. Örneğin sadece nabız hızını ölçmek yerine, yüzdeki kan akışını ayrıntılı olarak takip eden dedektörler geliştirilebilir.

Eisert, "Kalp atarken kan, damarlardan geçerek yüze akıyor ve daha sonra tüm yüz bölgesine dağılıyor. Bu harekette gerçek görüntülerde tespit edebileceğimiz küçük bir gecikme var" diyor.

Ancak bilim insanına göre nihai çözüm deepfake dedektörlerinden ziyade, bir görüntünün üzerinde oynanıp oynanmadığını anlamaya yarayan dijital işaretlere odaklanmaktan geçiyor:

Bir şeyin sahte olup olmadığını tespit etmek yerine bir şeyin değiştirilmediğini kanıtlayan teknolojiye daha fazla odaklanmadığımız sürece, deepfake'lerin saptanmalarını zorlaştıracak kadar iyi olacağını düşünüyorum.

Independent Türkçe, BBC Science Focus, TechXplore, Frontiers in Imaging