Yakınındaki gezegeni buharlaştıran yıldızın gizemi çözüldü

Bilim insanları 85 yıllık patlamanın, Güneş kaynaklı en büyük patlamadan bir trilyon kat daha güçlü olduğunu tespit etti

(Sergei Nayakshin/Vardan Elbakyan [University of Leicester])
(Sergei Nayakshin/Vardan Elbakyan [University of Leicester])
TT

Yakınındaki gezegeni buharlaştıran yıldızın gizemi çözüldü

(Sergei Nayakshin/Vardan Elbakyan [University of Leicester])
(Sergei Nayakshin/Vardan Elbakyan [University of Leicester])

Bilim insanları Güneş kaynaklı en büyük patlamalardan bir trilyon kat daha güçlü olan ve Jüpiter'den daha büyük bir gezegeni parçalayan, devasa bir yıldızdaki 85 yıllık patlamaya yeni bir açıklama buldu.

Aralarında Birleşik Krallık'taki Leicester Üniversitesi'nden isimlerin de bulunduğu araştırmacılar Jüpiter'den yaklaşık 10 kat daha büyük olan gezegenin, bir yıldızın yakınında "aşırı buharlaşma" geçirdiğini ve bu yıldızın şiddetli alevleriyle gezegenden kopan maddelerin yıldızın üzerine fırladığını belirtiyor.

Monthly Notices of the Royal Astronomical Society adlı bilimsel dergide yayımlanan çalışma yıldızların oluşumuna daha fazla ışık tutarken, gelişmekte olan Güneş sistemlerindeki bu tür dev patlamaların bir düzine gezegenin ortadan kalkmasına yol açabileceğine de işaret ediyor.

Araştırmada bilim insanları Güneş sistemimizden yaklaşık 1200 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve 85 yılın ardından parlaklığı önemli ölçüde artarken hâlâ sönükleşmeyen FU Ori adlı önyıldızı inceledi.

Bilim insanları bu önyıldızın parlaklığındaki artışın, ön gezegen diski adı verilen ve gezegeni oluşturan gaz ve toz bulutundan yıldızın üzerine düşen maddeden kaynaklanabileceğinden şüpheleniyor.

Araştırmanın ortak yazarı Sergei Nayakshin "Bu diskler büyüyen yıldızları daha fazla maddeyle beslerken, gezegenleri de besliyor. Önceki gözlemler bu yıldıza çok yakın bir yörüngede dönen genç ve devasa bir gezegene dair umutlandırıcı ipuçları veriyordu" diyor.

Dr. Nayakshin şöyle belirtiyor: 

Genç gezegenlerin 'cehennem diski' diye adlandırabileceğimiz yeni bir süreç keşfettik.

Bilim insanları, devasa bir diskin parçalanarak Jüpiter'den daha büyük ama çok daha az yoğunlukta muazzam kümeler meydana getiren yerçekimsel istikrarsızlıkla, diskin çok uzağında oluşan gaz devi bir gezegenin simülasyonunu yaptı.

Modelleme böyle bir gezegen tohumunun, yerçekimi kuvveti nedeniyle çok hızlı bir şekilde ev sahibi yıldızına yönelerek içeriye doğru ilerleme eğiliminde olduğunu gösteriyor.

Ardından gezegen yıldıza, Dünya'yla bizim Güneşimiz arasındaki mesafenin yaklaşık 10'da biri kadar yaklaştığında yıldızın etrafındaki aşırı sıcak madde, gezegenin atmosferinin dış katmanlarını tutuşturuyor.

Gezegenin parçaları daha sonra yıldızı besleyen muazzam bir malzeme kaynağı haline gelerek yıldızın büyümesine ve daha parlak ışıldamasına yol açıyor.

Çalışmanın bir diğer yazarı Vardan Elbakyan "Bu, bu tür bir patlamaya maruz kaldığı gözlemlenen ilk yıldızdı. Halihazırda galaksimizin bizim bulunduğumuz köşesinde oluşan diğer genç yıldızlarda meydana gelen bu tür patlamaların birkaç düzine örneği var" diye belirtiyor.

Dr. Elbakyan şöyle diyor: 

FU Ori olayları normal genç yıldızlara kıyasla uç seviyede olsa da gözlemciler bu tür olayların süresinden ve gözlenebilirliğinden, oluşum aşamasındaki Güneş sistemlerinin çoğunun ön gezegen diski etrafındayken bir düzine kadar kez bu şekilde patladığı sonucuna vardı.

Araştırmacılar, bulguların hem yıldız hem de gezegen oluşumunu anlamada kapsamlı etkiler yarattığını söylüyor.

Gezegen yuvaları olduğu düşünülen ön gezegen diskleri, daha önce sanıldığı gibi sakin yerlerden ziyade genç gezegenlerin yıldızları tarafından yakılıp yenebileceği, kozmosun şiddetli ve kaotik kısımları olabilir.

Independent Türkçe



Fırlatmaların daha çok izlenmesini isteyen NASA, Netflix'le ortaklık kurdu

Bu yaz Netflix, NASA+ canlı yayınlarını platformunda gösterecek (NASA)
Bu yaz Netflix, NASA+ canlı yayınlarını platformunda gösterecek (NASA)
TT

Fırlatmaların daha çok izlenmesini isteyen NASA, Netflix'le ortaklık kurdu

Bu yaz Netflix, NASA+ canlı yayınlarını platformunda gösterecek (NASA)
Bu yaz Netflix, NASA+ canlı yayınlarını platformunda gösterecek (NASA)

Netflix, bu yazdan itibaren platformunda roket fırlatmalarını canlı yayımlamak için NASA'yla işbirliği yaptı.

Pazartesi günü duyurulan yeni ortaklık, yayın devinin canlı etkinlik kapsamını genişletmek istediği bir dönemde geldi.

İzleyiciler roket fırlatmalarının yanı sıra astronotların uzay yürüyüşlerini, görev yayınlarını ve Uluslararası Uzay İstasyonu'ndan Dünya'nın çarpıcı canlı görüntülerini de izleyebilecek.

Ajansın Washington'daki merkezinde NASA+ Genel Müdürü görevini üstlenen Rebecca Sirmons, "1958 tarihli Ulusal Havacılık ve Uzay Yasası bizi uzay keşfi hikayemizi mümkün olan en geniş kitleyle paylaşmaya çağırıyor" dedi.

Birlikte, ister koltuklarında ister avuçlarının içindeki telefonlarda olsun, yeni nesillere ilham verecek bir İnovasyon ve Keşif Altın Çağı yaratmaya kararlıyız.

Bu yeni ortaklıkla NASA, Netflix'in 700 milyondan fazla kişiden oluşan küresel kitlesinden yararlanmayı umuyor.

NASA'dan yapılan açıklamada, "Ajansın daha geniş kapsamlı çabaları arasında video, ses, sosyal medya ve canlı etkinlikler aracılığıyla mümkün olduğunca çok kişiyle bağlantı kurmak yer alıyor" dendi.

Amaç basit: Ajansın keşiflerinin, icatlarının ve uzay araştırmalarının heyecanını nerede olurlarsa olsunlar insanlara ulaştırmak.

Bu yayınların Netflix'e özel olmayacağını, NASA uygulaması ve NASA.gov üzerinden ücretsiz olarak izlenebileceğini belirtmekte fayda var.

NASA+ içeriğinin Netflix'te ne zaman yayımlanacağına dair kesin bir tarih henüz açıklanmadı ancak bu yaz başlayacak.

Aboneler NASA+ canlı yayınlarını hesaplarıyla entegre bir şekilde, en sevdikleri dizilerin hemen yanında bulabilecek.

Bu yeni girişim Netflix'in canlı yayın dünyasına ikinci büyük adımını oluşturuyor. Platformun ilk büyük spor etkinliğini, yani Jake Paul ve Mike Tyson arasında Kasım 2024'te gerçekleşen karşılaşmayı canlı yayımlamasından aylar sonra geliyor.

Maç Netflix'te rekor kırarak 108 milyon küresel izleyici çekerken, yayında teknik zorluklar ve donma sorunları yaşanması büyük bir öfkeye neden olmuştu. Daha sonra Floridalı bir adam, yayın sırasında sürekli yaşanan teknik sorunlardan etkilenen tüketiciler adına yayıncıya karşı dava açmıştı.

Bir sonraki ay ilk kez ABD Ulusal Futbol Ligi Noel Maçı'nı yayımlayan platform, Kansas City Chiefs-Pittsburgh Steelers ve Baltimore Ravens-Houston Texans maçlarını ekrana getirmişti. Bu canlı yayın etkinliği oldukça sorunsuz geçmiş ve izleyicilerden önemli bir şikayet gelmemişti.

Öte yandan şubatta, Netflix'in Formula 1'in Birleşik Devletler'deki canlı yayın haklarına göz diktiği bildirilmişti. ABD'de F1'in canlı yayın haklarını ESPN elinde bulunduruyor ancak kanalın F1 yöneticileriyle şartları görüşmek için münhasırlık süresi sona erdi. 2026 ve sonrasındaki sezonlar için teklif verme süreci bu yıl başlayacak.

Independent Türkçe