Evrenin en parlak cisminin ışığında gizlenen galaksi bulundu

Evrenin ilk zamanlarını gözler önüne seren cismi Hubble Uzay Teleskobu keşfetti

Kuasarlar, devasa kara deliklerin birikme ve yığılma yoluyla hızla büyüdüğü yerlerde ortaya çıkıyor (NASA)
Kuasarlar, devasa kara deliklerin birikme ve yığılma yoluyla hızla büyüdüğü yerlerde ortaya çıkıyor (NASA)
TT

Evrenin en parlak cisminin ışığında gizlenen galaksi bulundu

Kuasarlar, devasa kara deliklerin birikme ve yığılma yoluyla hızla büyüdüğü yerlerde ortaya çıkıyor (NASA)
Kuasarlar, devasa kara deliklerin birikme ve yığılma yoluyla hızla büyüdüğü yerlerde ortaya çıkıyor (NASA)

NASA'nın emektar Hubble Uzay Teleskobu, tespit edilmesi son derece zor olan 11 milyar yıllık bir galaksiyi keşfetti.

Hakemli bilimsel dergi Astronomy & Astrophysics'te yayımlanan araştırma makalesinde bu galaksi, "deniz fenerinin ışığında uçan bir ateş böceğine" benzetildi.

Zira galaksi, evrendeki en parlak ve en güçlü nesneler diye bilinen kuasarlardan birinin çevresinde. İlk kez 1950'lerde keşfedilen kuasarlar, aşırı parlaklığa ve kütleye sahip, gizemini büyük ölçüde koruyan gök cisimleri. Kuasarların yaydığı enerjinin bir galaksideki tüm yıldızların yaydığı enerjiden daha fazla olabileceği düşünülüyor.

Tıpkı bir ampulün yaydığı ışık sayesinde görülmesi gibi, gökbilimciler de genellikle galaksileri yıldızlarının yaydığı ışığı kullanarak gözlemliyor. Galaksiler, elektromanyetik spektrumdaki tüm ışık dalgalarını yayıyor. Böylece teleskoplar, bu kozmik nesneleri farklı ışık dalga boylarında gözlemleyerek tam bir resim oluşturabiliyor.

Ancak bir galaksi, daha uzaktaki başka bir parlak ışık kaynağıyla aynı görüş hattında yer aldığında bu yöntemi kullanmak mümkün değil.

Özellikle kuasar gibi son derece parlak cisimlerin ışığı galaksideki yıldızların ışığını engelliyor.

Yeni araştırmada bilim insanları, galaksinin arka plandaki kuasardan gelen ışığın bir kısmını gaz ve toz sayesinde soğurması ve engellemesi sayesinde çalışmayı yürütebildi.

Galaksideki gaz ve tozun, arka plandan gelen ışığın dalga boylarının bir kısmını emmesi sayesinde söz konusu bölgede bir galaksi olduğunu tahmin edebildi.

Araştırma ekibinden gökbilimci Johan Fynbo, "Soğurucu galaksileri bulmak için öncelikle özellikle kırmızı olan kuasarları ararız" diye konuştu:

Çünkü yıldız tozu mavi ışığı absorbe etme eğilimindeyken kırmızı ışığı absorbe etmiyor; eğer ön planda tozlu bir galaksi varsa kuasar kırmızılaşacaktır.

Öte yandan bu galaksinin kendi ışığını doğrudan gözlemlemek mümkün olmadı. Ancak bu galaksinin ışığı soğurma biçimi aracılığıyla yaşı ve bazı özellikleri hesaplanabildi.

Buna göre galaksi, yaklaşık 13,8 milyar yıllık olduğu tahmin edilen evrenin sadece 3 milyar yaşında olduğu dönemi gözler önüne seriyor.

Benzer biçimde tespit edilen diğer galaksilerden daha fazla ışık soğurması da onun muhtemelen Samanyolu gibi olgun bir galaksi olduğu anlamına geliyor.

Keşif ekibinin bir diğer üyesi Lise Christensen, "Emilen ışıkta bulduğumuz özellikler bize ön plandaki galaksinin tozuna dair bir şeyler söylüyor" ifadelerini kullandı:

Aslında toz, Samanyolu'nda ve komşu galaksilerimizde gördüğümüz toza benziyor.

Independent Türkçe



Çığır açıcı gen tedavisi, işitme kaybını tek dozla düzeltti

Araştırmacı, sağırlığa yönelik bu tür bir tedavinin "sadece başlangıç" olduğunu söylüyor
Araştırmacı, sağırlığa yönelik bu tür bir tedavinin "sadece başlangıç" olduğunu söylüyor
TT

Çığır açıcı gen tedavisi, işitme kaybını tek dozla düzeltti

Araştırmacı, sağırlığa yönelik bu tür bir tedavinin "sadece başlangıç" olduğunu söylüyor
Araştırmacı, sağırlığa yönelik bu tür bir tedavinin "sadece başlangıç" olduğunu söylüyor

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Yeni bir araştırmaya göre, çığır açan bir gen tedavisi tek bir enjeksiyonla insanlardaki işitme kaybını birkaç hafta içinde tersine çevirebiliyor.

İsveç'in Karolinska Enstitüsü'nden araştırmacılar son teknoloji tedavinin, doğuştan sağırlığı veya ileri derecede işitme bozukluğu olan çocuk ve yetişkinlerin işitme yetisini iyileştirdiğini ve klinik bir deneyde 7 yaşındaki bir çocuğun duyma becerisini neredeyse tamamen geri kazandığını açıkladı.

Hakemli dergi Nature Medicine'da detaylandırılan klinik çalışma, OTOF geninin sağlıklı bir kopyasının iç kulağa enjekte edilmesiyle 10 katılımcının tümünün işitmesinin gelişme gösterdiğini ortaya koydu.

Küçük ölçekli deney, OTOF adı verilen bir gendeki mutasyonlar sonucu genetik sağırlık veya ileri seviye işitme bozukluğundan muzdarip kişileri içeriyordu.

Bu mutasyonlar, ses sinyallerinin kulaktan beyne iletilmesinde kilit rol oynayan otoferlin proteininin eksikliğine neden oluyor.

Araştırmacılar tedavinin en çok çocuklarda işe yaradığını belirtse de yetişkinlere de fayda sağlayabileceğini söylüyor.

Deneyde adeno ilişkili virüsün sentetik ve zararsız bir versiyonu kullanılarak düzgün işleyen bir OTOF geni tek bir enjeksiyonla iç kulağa verildi.

Tedavinin etkileri hastaların çoğunda belirgin biçimde görülürken, işitme yetisi sadece bir ay sonra hızla iyileşti.

Araştırmacılar 6 ay sonra tüm katılımcılarda işitmede önemli ölçüde iyileşme kaydedildiğini ve algılanabilir ortalama ses seviyesinin 106 desibelden 52 desibele düştüğünü belirtiyor.

Çalışmada tedaviye en iyi yanıt verenlerin 5 ila 8 yaşındakiler olduğu tespit edildi.

7 yaşındaki bir kız çocuğu işitme yetisini neredeyse tamamen hızla geri kazandı ve 4 ay sonra annesiyle günlük konuşmalar yapabilmeye başladı.

Karolinska Enstitüsü'nden çalışmanın ortak yazarı Maoli Duan, "Bu yöntem ilk kez ergenler ve yetişkinlerde test edildi" diyor.

Katılımcıların çoğunda işitme duyusunun büyük ölçüde iyileşmesi, yaşam kaliteleri üzerinde derin bir etki yaratabilir. Şimdi bu etkinin ne kadar kalıcı olduğunu görmek için bu hastaları takip edeceğiz.

Araştırmacılar ayrıca tedavinin güvenli olduğunu ve iyi tolere edildiğini de saptadı. Katılımcılar 6-12 aylık takip süresinde herhangi bir ciddi yan etki bildirmedi.

En yaygın reaksiyon, bir tür akyuvar olan bağışıklık sistemi nötrofillerinin sayısındaki azalmaydı.

"OTOF sadece başlangıç" diyen Dr. Duan, araştırmacıların GJB2 ve TMC1 gibi diğer yaygın sağırlık genleri üzerinde de çalıştığını ekliyor.

Bunların tedavisi daha karmaşık ancak bugüne kadarki hayvan deneyleri umut verici sonuçlar ortaya koyuyor. Farklı genetik sağırlık türlerinden muzdarip hastaların bir gün tedavi görebileceğine güvenimiz tam.

Independent Türkçe, independent.co.uk/news