Yıldızlar birbirinden ne kadar uzakta?

Yıldızlar birbirinden, çıplak gözle gördüğümüzden çok daha uzaktalar.

Yıldızlar birbirinden ne kadar uzakta?
TT

Yıldızlar birbirinden ne kadar uzakta?

Yıldızlar birbirinden ne kadar uzakta?

Geceleri berrak gökyüzüne bakarsanız binlerce yıldızın parladığını göreceksiniz.

Eğitimli bir göz, en parlaklarını bulmak için onları izleyebilir… Büyük avcıdan efsanevi deniz keçisine kadar...

Ama çoğumuz için bu sadece inanılmaz bir dizi nokta. Peki, bu yıldızlar arasındaki mesafe gerçekte ne kadar?.

Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi’ne (NRAO) göre Samanyolu’nda iki yıldız arasındaki ortalama mesafe yaklaşık beş ışık yılı, yani 47 trilyon kilometre).

Ancak insan gözü bu mesafeyi görmüyor. Gece gökyüzüne bakışımızda, en parlak yıldızların sadece iki boyutlu bir görüntüsü beliriyor. İki yıldız aslında birbirine yakın görülebilir. Ancak bir takımyıldızdaki yıldızlar göründüklerinden çok daha uzakta olabilir.

San Diego Eyalet Üniversitesi’nde yardımcı doçent olan astrofizikçi Anna Rosen, burçlara güvenmememiz gerektiği görüşünde. Live Science adlı internet sitesine göre gökyüzünde yan yana gördüğümüz iki yıldız, aslında iki boyutlu bir projeksiyon. Live Science’a göre onların gerçekten yan yana olup olmadığını bilemeyiz.

Yıldızlar arasındaki mesafe büyük ölçüde değişkenlik gösteriyor. ABD Uzay Ajansı’na (NASA) göre güneş, en yakın yıldız komşusundan (Proxima Centauri) yaklaşık 4,25 ışık yılı (40 trilyon kilometre) uzakta.

Diğer yandan Proxima Centauri, bir sistemdeki üç yıldızdan biri ve Space.com internet sitesine göre en yakın komşularıyla arasında sadece beş ışık yılı var.

Centauri sistemi, galakside yıldızlar arasındaki ortalama mesafenin, zaman içinde de değişen yıldızların dağılımının tam bir resmini çizmediğini gösteriyor.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Rosen konuya ilişkin şu açıklamada bulundu:

“Farklı evrimsel dönemlerde bu bölgeler, daha yakından bakar ve teleskopları yönlendirirseniz çok daha karmaşık olacaktır. Yıldızlar, gözlerimizin hareketlerini takip edemeyeceği kadar uzakta. Buna rağmen hareket ediyor.”

NASA gökbilimcisi Jose De Bruin da açıklamasında “Tüm yıldızlar çok sabit görünüyor ancak binlerce yıl boyunca seyahat edebiliyorsanız, gezegenlerin ve yıldızların şeklinin yavaş yavaş değiştiğini göreceksiniz” dedi.

Araştırmacıların şu anki anlayışı, çoğu yıldızın birbirine nispeten yakın küme ortamlarında doğduğu ancak zamanla galaksinin genel çekim alanı gibi uzaydaki dış etkilerin yıldızların yavaşça dağılmasına neden olabileceği yönünde.

Samanyolu galaksisinin güçlü çekim kuvveti genellikle yıldızların birbirlerinden uzaklaşmasını engelliyor ve galaksimiz bu konuda yalnız değil. De Bruin’in dikkat çektiği gibi; Samanyolu’nda yıldızlar arasındaki ortalama mesafe (beş ışık yılı), diğer galaksilerdeki yıldızların ayrılmasının da tipik bir örneği. Ancak bazı yıldızlar hem kendi galaksilerinden hem de komşularından kaçabilir. Yeterince yüksek hızlara ulaşan yıldızlar, galaksilerinin yerçekiminden kurtulabiliyor. Bunun Samanyolu’nda gerçekleşmesi için mekanizma, galaksimizin kalbinde dev bir kara deliğin varlığına dayanıyor. Bu kozmik deve ‘Yay A’ deniyor. Kütlesi, güneşinkinin dört milyon katı.

De Bruine konuya dair şunları söyledi:

“Kara deliğin yanından bir yıldız geçerse yutulmayacak, büyük ölçüde hızlanacak. Hızda bir tür sapan ivmesi alacak. Böylece bu veya başka bir hızlanma yönteminden geçen yıldızlar galaksiyi yavaşça terk edecek. Bir kez dışarı çıktıklarında, milyonlarca ışık yılı sürebilen geniş galaksiler arası alanlarda tek başlarına sürüklenebilirler.”



Güneş sıradaki döngüsünün ilk işaretini yıllar önceden gösterdi

5 Mayıs 2024'te meydana gelen büyük Güneş lekesi (NASA/SDO/HMI)
5 Mayıs 2024'te meydana gelen büyük Güneş lekesi (NASA/SDO/HMI)
TT

Güneş sıradaki döngüsünün ilk işaretini yıllar önceden gösterdi

5 Mayıs 2024'te meydana gelen büyük Güneş lekesi (NASA/SDO/HMI)
5 Mayıs 2024'te meydana gelen büyük Güneş lekesi (NASA/SDO/HMI)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Güneş'in, mevcut döngüsünün henüz yarısında olmasına rağmen bir sonraki faaliyet döngüsüne başladığının ilk işaretlerini tespit eden bilim insanlarının keşfi, Güneş fırtınalarının daha iyi modellenmesini sağlayabilir.

11 yıllık döngüler sırasında Güneş, leke sayısının ve aktivite yoğunluğunun artarak zirveye ulaşmasıyla yoğun Güneş fırtınaları ihtimalinin en yüksek seviyeye taşındığı dönemlerden geçiyor.

Güneş halihazırda 25. döngüsünün en yüksek aktivitesine, yani  "solar maksimuma" yaklaşıyor. Bu döngü, Güneş aktivitesinin kapsamlı bir şekilde kaydedilmeye başlandığı 1755'ten bu yana gerçekleşen 25. döngü olması nedeniyle bu şekilde adlandırılıyor.

Bu döngünün 6 yıl daha devam etmesi beklenirken, Birmingham Üniversitesi'nden bilim insanları bir sonraki Güneş döngüsünün ilk işaretlerini keşfetti.

Solar maksimum sırasında Güneş, manyetik alanını çevirerek kutuplarının yerini değiştiriyor ve bu da yıldızın yüzeyindeki aktiviteyi etkileyerek Dünya'ya daha fazla Güneş patlaması gönderiyor.

Güneş'in aktivitesinin tavan yaptığı dönemdeki güçlü Güneş fırtınaları, düşük irtifalarda bile parlak auroralara yol açabiliyor.

Ayrıca yörüngedeki uydulara, elektrik şebekelerine ve telekomünikasyon sistemlerine de zarar verebiliyorlar.

Araştırmacılar Güneş döngüsünü, yıldızın içindeki ses dalgalarını ölçüp bunların nasıl döndüğünü izleyerek takip ediyor.

Bunlar, 11 yıllık döngü boyunca Güneş'in ekvatoruna ve kutuplarına doğru dönen ve göç eden, Güneş burulma salınımı adlı hızlı hareket eden şeritlerden oluşan bir örüntü gibi görülebilir.

Bilim insanları daha hızlı dönen şeritlerin bir sonraki Güneş döngüsü başlamadan önce ortaya çıktığını biliyor.

Araştırmacılar, bu şekilde dönen şeritleri gösteren yeni verilere dayanarak bir sonraki Güneş döngüsünün başladığına dair zayıf işaretler buldu.

Birmingham Üniversitesi'nden Rachel Howe "Plan üzerinde bir Güneş döngüsü, yani 11 yıl geriye gidince, 2017'de gördüğümüz şekille birleşiyor gibi görünen benzer bir şey görülüyor. Bu şekil, mevcut Güneş döngüsü 25. Döngü'nün bir özelliği haline geldi" diyor.

2030'a kadar resmen başlamayacak 26. Döngü'nün muhtemelen ilk izlerini görüyoruz.

Bilim insanları daha fazla veriyle, Güneş'in faaliyet döngüsünü yönlendiren plazma ve manyetik alanların karmaşık dansında bu akışların oynadığı rolü daha iyi anlamayı umuyor.

Dr. Howe, "Yaklaşık 6 yıl sonra başlayacak 26. Döngü'de bu örüntünün tekrarlanacağına dair ilk ipucunu görmek heyecan verici" diyor.