Büyük Gize Sfenksi rüzgarla şekillendirilmiş

"Sonuçlarımız, Sfenks benzeri oluşumların erozyondan nasıl meydana gelebileceğine dair basit bir köken teorisi sunuyor"

Mısırlı arkeolog ve önceki Eski Eserler Bakanı Zahi Hawass, 20 Kasım 2019'da başkentin güneydoğu kesimindeki Gize Nekropolü'nde bir turist grubuna eski Mısır tarihi üzerine verdiği konferans sırasında Büyük Gize Sfenksi'nin önünde duruyor (AFP)
Mısırlı arkeolog ve önceki Eski Eserler Bakanı Zahi Hawass, 20 Kasım 2019'da başkentin güneydoğu kesimindeki Gize Nekropolü'nde bir turist grubuna eski Mısır tarihi üzerine verdiği konferans sırasında Büyük Gize Sfenksi'nin önünde duruyor (AFP)
TT

Büyük Gize Sfenksi rüzgarla şekillendirilmiş

Mısırlı arkeolog ve önceki Eski Eserler Bakanı Zahi Hawass, 20 Kasım 2019'da başkentin güneydoğu kesimindeki Gize Nekropolü'nde bir turist grubuna eski Mısır tarihi üzerine verdiği konferans sırasında Büyük Gize Sfenksi'nin önünde duruyor (AFP)
Mısırlı arkeolog ve önceki Eski Eserler Bakanı Zahi Hawass, 20 Kasım 2019'da başkentin güneydoğu kesimindeki Gize Nekropolü'nde bir turist grubuna eski Mısır tarihi üzerine verdiği konferans sırasında Büyük Gize Sfenksi'nin önünde duruyor (AFP)

Yeni bir çalışma, kadim Mısırlı sanatkarların Büyük Gize Sfenksi'ni son haline getirmesinden çok önce ikonik heykelin muhtemelen ilk olarak rüzgar hareketleriyle şekillendiğini öne sürüyor.

Physical Review Fluids adlı bilimsel dergide yayımlanan araştırma, şaşırtıcı bir şekilde Sfenks benzeri şekillerin hızlı esen rüzgarla aşınan malzemelerden meydana gelebileceğini gösterdi.

New York Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı Leif Ristroph şöyle dedi:

Bulgularımız, Sfenks benzeri oluşumların erozyondan nasıl meydana gelebileceğine dair olası bir 'köken hikayesi' sunuyor.

Arkeologlar, Gize'deki Büyük Piramit yakınlarındaki kadim bir kireçtaşı mucizesi olan Büyük Sfenks'in esrarengiz kökenleri hakkında uzun zamandır tahminde bulunuyor. Bu mucizenin aslan gövdesi ve firavun başıyla Firavun Kefren'i temsil ettiği düşünülüyor.

Dünyanın en büyük monolit heykeli olan yapı 20 metre yüksekliğe ve 73 metre uzunluğa ulaşıyor. 

Kesin yaşı ve amacı hâlâ tartışma konusu olmakla birlikte genellikle MÖ 2500 civarında Mısır'daki Eski Krallık döneminde inşa edildiğine inanılıyor fakat bazı teoriler daha eski olabileceğini öne sürüyor.

Çalışmada bilim insanları, rüzgarın kaya oluşumlarına karşı nasıl hareket ettiğini göstermek için 4 bin 500 yıl önce (Gize Sfenksi inşa edildiğinde) var olan koşulları tekrarladı.

Laboratuvar Sfenksi, bir zamanlar şekilsiz olan kil tepeciklerine karşı hareket eden rüzgarı taklit eden bir deneyle oyulmuş; sert malzeme aslanın "başı" olurken, alttan kesilmiş bir "boyun", önden yere konmuş "pençeler" ve kemerli "sırt" gibi diğer özellikler de gelişmiş (NYU Uygulamalı Matematik Laboratuvarı)
Laboratuvar Sfenksi, bir zamanlar şekilsiz olan kil tepeciklerine karşı hareket eden rüzgarı taklit eden bir deneyle oyulmuş; sert malzeme aslanın "başı" olurken, alttan kesilmiş bir "boyun", önden yere konmuş "pençeler" ve kemerli "sırt" gibi diğer özellikler de gelişmiş (NYU Uygulamalı Matematik Laboratuvarı)

Tepecikteki daha sert malzeme aslanın "başı" haline geldi ve sonunda alttan kesilmiş "boyun", "pençeler" ve kemerli "sırt" gibi diğer birçok özellik gelişti.

Dr. Ristroph, "Aslında günümüzde oturan ya da yatan hayvanlara benzeyen yardanglar var ve bu da sonuçlarımızı destekliyor" dedi.

Sonuçlar, Mısır'ın kadim halkının çöllerde böyle fantastik bir yaratığı tasavvur etmelerine ve daha da ötesi şekillendirmelerine yol açabilecek oluşumlarla karşılaşmış olabileceğini gösteriyor.

Araştırmacılar, kaya oluşumlarını etkileyen faktörleri ortaya çıkardığı için bulguların jeologlara da yararlı olacağına inanıyor.

Dr. Ristroph, "Beklenmedik şekillerin kaynağı, akışların daha sert veya daha az aşınabilir kısımların etrafında yönlendirilme şekli" dedi.

Independent Türkçe



NASA'nın Artemis görevi gecikirken, Çin, Ay hedefine ilerliyor

Fotoğraf: NASA
Fotoğraf: NASA
TT

NASA'nın Artemis görevi gecikirken, Çin, Ay hedefine ilerliyor

Fotoğraf: NASA
Fotoğraf: NASA

Çin'in uzay ajansı, geçen hafta Ay'a iniş yapan uzay aracı denemesini erken gerçekleştirmesinin ardından yaptığı açıklamada, ülkenin 2030'a kadar Ay'a ayak basma planlarının testlerin programa uygun ilerlemesiyle yolunda gittiğini söyledi.

Asya devinin Ay'a astronot indirme takvimi, NASA'nın 2027'ye kadar ertelenen Artemis II mürettebatlı görevinin takviminin hâlâ gerisinde.

SCMP'nin haberine göre Çin uzay ajansı geçen hafta Mengzhou yeni nesil yeniden kullanılabilir uzay aracı prototipinin ve Lanyue ay yüzeyine iniş aracının başarılı bir şekilde denendiğini duyurdu ve bunların geliştirilmesinin "sorunsuz ilerlediğini" ekledi.

Uzay ajansı ilerleyen aylarda ülkenin üç aşamalı süper ağır roketi Uzun Yürüyüş 10'un yanı sıra Mengzhou uzay aracının da güvenlik ve güvenilirliğini test etmeyi planlıyor.

dcfgthy
Ay'a iniş aracı (CNSA)

Mengzhou'da iki modül var. Biri Dünya'ya dönecek, diğeriyse uzaydayken yaklaşık 6 astronottan oluşan mürettebata itiş gücü, güç ve yaşam desteği sağlayacak bir harcanabilir modül.

Çin İnsanlı Uzay Programı Ajansı (CMSA) Müdür Yardımcısı Lin Xiqiang, "Uzun Yürüyüş 10 ve Mengzhou uzay araçları planlandığı gibi prototip geliştirme ve test çalışmalarını yürütüyor" dedi.

Diğer yer testlerinde de uzay aracının fırlatma arızası durumunda mürettebatı güvenli bir yere götürmek için geliştirilen acil kaçış sistemleri değerlendirilecek.

Daha önceki raporlarda uzay ajansı, uzay aracının 2027-2028 civarında mürettebatlı uçuş kabiliyetine ulaşmasını beklediğini söylemişti.

CMSA Müdür Yardımcısı, "İnsanları planlandığı gibi Ay'a fırlatmak için sağlam bir temel oluşturmak üzere tüm testlerin başarıyla tamamlanmasını sağlamak adına çaba göstereceğiz" dedi.

Öte yandan NASA'nın Ay yüzeyine yönelik Artemis III mürettebatlı görevi bir dizi gecikmeyle karşı karşıya.

Hem Çin hem de Amerikan görevleri, üs kurmak için kritik bir kaynak olan su-buz açısından zengin olduğu düşünülen Ay'ın güney kutbuna yakın bir yere iniş yapmayı hedefliyor.

NASA aralık ayında, Orion uzay aracının ısı kalkanında sorunlar keşfedilmesinin ardından Ay'a ayak basma görevinin 2027 ortalarına erteleneceğini duyurmuştu.

Yapılan kapsamlı testler, uzay aracının ısı kalkanındaki malzemenin beklenenden farklı aşındığını ortaya koymuştu.

Orion, Dünya atmosferinden geçerken ısı kalkanının, yaklaşık 2 bin 760 santigrat derece sıcaklığa karşı mürettebata termal koruma sağlaması gerekiyordu.

Amerikan uzay ajansı, uzay aracının mürettebatı güvende tutabilmesini sağlamak için Orion'un yörüngesindeki değişiklikleri ve ısı kalkanındaki geliştirmeleri test ediyor.

NASA'nın Keşif Sistemleri Geliştirme Misyon Müdürlüğü'nden sorumlu yönetici yardımcısı Catherine Koerner, "Görev planlarımızda yapılan güncellemeler, Ay'daki hedeflerimize güvenli bir şekilde ulaşabilmemizi ve mürettebatlı Mars görevleri için gereken teknolojileri ve kabiliyetleri geliştirebilmemizi sağlama yolunda olumlu bir adım" dedi.

Independent Türkçe