İlk Yapay Zeka Zirvesi toplandı

Zirveye katılanlar iki gün boyunca "ChatGPT" gibi gelişmiş yapay zeka programlarının potansiyel risklerini tartıştılar (AFP)
Zirveye katılanlar iki gün boyunca "ChatGPT" gibi gelişmiş yapay zeka programlarının potansiyel risklerini tartıştılar (AFP)
TT

İlk Yapay Zeka Zirvesi toplandı

Zirveye katılanlar iki gün boyunca "ChatGPT" gibi gelişmiş yapay zeka programlarının potansiyel risklerini tartıştılar (AFP)
Zirveye katılanlar iki gün boyunca "ChatGPT" gibi gelişmiş yapay zeka programlarının potansiyel risklerini tartıştılar (AFP)

İlk küresel Yapay Zeka Güvenlik Zirvesi'nin ilk günü, İngiltere'nin merkezindeki oldukça sembolik bir İkinci Dünya Savaşı şifre kırma merkezi olan Bletchley Park Malikanesi'nde tamamlandı.

Siyasi liderler, dev teknoloji şirketlerinin yetkilileri ve yapay zekâ uzmanları, bu devrim niteliğindeki teknolojinin hızla gelişmesinden kaynaklanan riskleri görüşmek üzere Perşembe gününe kadar bir araya geliyor.

Birleşik Krallık, 28 ülke ve Avrupa Birliği tarafından imzalanan ve yapay zekânın risklerini bilimsel temelde tanımlamaya ve anlamaya ve bunları azaltmak için ülkeler arasında koordinasyon içinde politikalar oluşturmaya odaklanan iki yönlü bir gündem belirleyen bir deklarasyon yayınladı.

(Fotoğraf) Elon Musk, Yapay Zeka Güvenliği Zirvesi'ne katılıyor ve Perşembe günü İngiltere Başbakanı ile X platformu üzerinden bir toplantı gerçekleştirecek (AFP)
Elon Musk, Yapay Zeka Güvenliği Zirvesi'ne katılıyor ve Perşembe günü İngiltere Başbakanı ile X platformu üzerinden bir toplantı gerçekleştirecek (AFP)

Musk mahkeme çağrısında bulundu

Zirveye katılan Amerikalı milyarder Elon Musk, "Burada gerçekten amaçladığımız şey, en azından bağımsız bir hakem olan, önde gelen yapay zeka şirketlerinin ne yaptığını izleyebilecek ve en azından alarm verirlerse alarm verebilecek bir üçüncü taraf hakeminin olması için bir denetleyici çerçeve oluşturmaktır. Adil kuralların ne olduğunu tam olarak bilmiyorum ama denetim ve kontrol yapmadan önce olayların doğasını anlamaya başlamalıyız” dedi.

İngiliz hükümeti en azından yapay zekanın risklerinin doğasına ilişkin ilk uluslararası deklarasyona ulaşmayı umuyor. (AFP)
İngiliz hükümeti en azından yapay zekanın risklerinin doğasına ilişkin ilk uluslararası deklarasyona ulaşmayı umuyor. (AFP)

Bazı teknoloji liderleri ve siyasi liderler, yapay zekanın hızlı gelişiminin dünya için varoluşsal bir tehdit oluşturduğu uyarısında bulunarak, hükümetler ve uluslararası kurumlar arasında geleceğe yönelik güvence ve düzenleme arayışı girdi. Batı'nın yapay zekanın güvenli gelişimini yönetme çabalarının ilk adımı olarak, Çinli bir bakan yardımcısı, Elon Musk ve ChatGPT'den Sam Altman gibi teknoloji liderleriyle birlikte ABD ve Avrupa Birliği liderlerine katıldı.

Musk: "Adil kuralların ne olduğunu tam olarak bilmiyorum ama denetim ve kontrol yapmadan önce olayların doğasını anlamaya başlamalıyız" (DPA)
Musk: "Adil kuralların ne olduğunu tam olarak bilmiyorum ama denetim ve kontrol yapmadan önce olayların doğasını anlamaya başlamalıyız" (DPA)

1 Kasım’da aralarında Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris ve "G7” ülkelerinin liderleri arasında zirveye katılacak tek kişi olan İtalya Başbakanı Giorgia Meloni'nin de bulunduğu üst düzey siyasi temsilcilerin bir araya gelmesi bekleniyor.

Perşembe günü Elon Musk, zirvenin ardından İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ile de görüşecek, Musk'ın "X" platformundaki tweetinde duyurduğu üzere görüşme de "X" üzerinden gerçekleşecek.

G7 planı

Zirve sırasında İngiltere Dijital Teknoloji Bakanı Michelle Donnellan, bu kadar çok sayıda kilit oyuncuyu tek bir odada bir araya getirmenin bile bir başarı olduğunu söyledi. Donnellan sözlerine şöyle devam etti: "İlk kez, yapay zekânın sınırlarını çevreleyen risklere sadece bağımsız olarak değil, toplu olarak bakmamız gerektiği konusunda hemfikir olan ülkeler var."

Çin, yapay zeka teknolojisinin geliştirilmesindeki rolü göz önüne alındığında önemli bir katılımcı olarak öne çıkıyor. ABD, zirve öncesinde Pekin'le temasın öncelikle İngiltere'den geldiğini açıkça belirtti ve Londra'daki Büyükelçisi Jane Hartley, Reuters'e şunları söyledi "Bu Birleşik Krallık'ın davetidir, ABD'nin değil." ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris de ABD Başkanı Joe Biden'ın Pazartesi günü bir kararname imzalamasının ardından Çarşamba günü Londra'da hükümetinin yapay zeka konusundaki tutumunu netleştirdi.

Harris'in konuşmasının zamanlaması ve yeri, Washington'un Sunak zirvesini gölgelemeye çalıştığını öne süren İngiltere'nin iktidardaki Muhafazakar Partisi'nden bazılarının tepkisini çekerken, İngiliz yetkililer bu suçlamayı reddederek mümkün olduğunca çok oy istediklerini söyledi. Harris'in Perşembe günü zirvenin ikinci gününe katılması planlanıyor.

(Fotoğraf) ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris, Yapay Zeka Güvenliği Zirvesi'nin ilk gününde düzenlediği basın toplantısında yapay zeka hakkında konuştu (Reuters)
ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris, Yapay Zeka Güvenliği Zirvesi'nin ilk gününde düzenlediği basın toplantısında yapay zeka hakkında konuştu (Reuters)

Öte yandan, Suudi Veri ve Yapay Zeka Kurumu (SDAIA) Başkanı Dr. Abdullah el-Gamidi, zirve çalışmalarına katılımı sırasında, yapay zekanın bireyler, kurumlar ve hükümetler düzeyinde çağdaş yaşamlarımızdaki önemini ve dünya ülkelerinin isteklerini ve sistemleriyle ilgili planlarını, değerlerini ve rolünü gözden geçirdi.



Samanyolu'nun merkezinde sınırsız enerji kaynağı olabilir

Samanyolu'nun merkezindeki karanlık made yoğunluğunun çok yüksek olduğu varsayılıyor (NASA)
Samanyolu'nun merkezindeki karanlık made yoğunluğunun çok yüksek olduğu varsayılıyor (NASA)
TT

Samanyolu'nun merkezinde sınırsız enerji kaynağı olabilir

Samanyolu'nun merkezindeki karanlık made yoğunluğunun çok yüksek olduğu varsayılıyor (NASA)
Samanyolu'nun merkezindeki karanlık made yoğunluğunun çok yüksek olduğu varsayılıyor (NASA)

Bilim insanları Samanyolu Galaksisi'nin merkezindeki yıldızların karanlık maddeden beslenerek "sonsuza kadar genç kalabileceğini" öne sürdü. 

Yıldızlar çekirdeklerindeki hidrojeni yakarak hayatını sürdürüyor. Nükleer füzyon denen bu süreç yıldızın ihtiyaç duyduğu enerjinin çok büyük bir bölümünü sağlıyor. 

Çekirdeklerindeki hidrojen tükendiği zamansa yıldızlar hayatlarının son sürecine giriyor. Güneş'in de yaklaşık 5 milyar yıl sonra bu sürece girmesi bekleniyor. Yakıtını tüketen yıldız, çekirdeğin üstüne çökerek ölüyor. 

Peki, yıldızları ölümsüz kılacak bir enerji kaynağı olabilir mi?

Samanyolu'nun merkezindeki Sagittarius A* adlı kara deliğe çok yakın yıldızları inceleyen bilim insanları, bu cisimlerin beklenenden çok daha genç olduğunu fark etti. 

Henüz hakem denetiminden geçmeyen ve ön baskıların yayımlandığı arXiv'e yüklenen çalışmayı yürüten ekip, buradaki yıldızların kütleçekim kuvvetiyle karanlık madde parçacıklarını yakalıyor olabileceğini öne sürdü. Bu sayede parçacıklar yıldızın içinde birbiriyle çarpışıp yok olarak gözlemlenebilir maddeye dönüşebilir ve sınırsız bir enerji açığa çıkarabilir. 

Işıkla etkileşime girmediği için henüz gözlemlenemeyen karanlık maddenin evrenin yüzde 27'sini oluşturduğu tahmin ediliyor. Bilim insanları karanlık maddenin varlığını, kütleçekimle girdiği etkileşim üzerinden takip etmeye çalışıyor. 

Ancak böyle bir maddenin varlığı henüz kanıtlamadı ve bazı bilim insanları, yaklaşık 100 yıllık bu teorinin doğru olmadığı görüşünde. 

Samanyolu'nun iç kısmındaki yıldızların "başka yerde görülmeyen" özelliklere sahip olduğunu söyleyen araştırmacılar, hidrojen dışında bir yakıt kullanıp kullanmadıklarını anlamaya çalıştı. 

Çalışmanın başyazarı Isabelle John, S kümesi denen bu yıldızlar için "Ortamın yıldız oluşumu açısından son derece elverişsiz olduğu düşünülen merkeze nasıl bu kadar yaklaştıkları belli değil" diyor. John, yıldızlar başka bir yerden buraya gelseydi çok daha yaşlı olmaları gerektiğini ekliyor:

Ayrıca beklenmedik derecede çok sayıda ağır yıldız var gibi görünüyor.

Bilgisayar simülasyonları yürüten ekip, galaksinin merkezinde yoğun halde bulunduğu varsayılan karanlık maddenin bu yıldızları genç tutabileceğini söylüyor. 

John "Simülasyonlarımız, yıldızların sadece karanlık maddeyi yakıt olarak kullanıp hayatta kalabileceğini ve galaksi merkezinin yakınlarında son derece büyük miktarda karanlık madde olduğu için bu yıldızların ölümsüz hale geldiğini gösteriyor" diye açıklıyor.

Bu epey büyüleyici çünkü simülasyonlarımız, S kümesi yıldızlarıyla ilgili gözlemlere benzer sonuçlar gösteriyor: Karanlık madde bir yakıt olarak yıldızları sonsuza kadar genç tutabilir.

Karanlık maddeye dair daha önceki modellerde, bu maddenin parçacıklarının birbirlerini yok ettiği öne sürülmüştü. John bu çarpışmanın karanlık maddenin yoğun olduğu bölgelerde gerçekleştiğini düşünüyor. 

Araştırmacılar, birbirlerini yok eden karanlık madde parçacıklarının çıkardığı enerjiyi, yıldızların yakıt olarak kullanabildiğini iddia ediyor. Fakat bu iddianın kanıtlanması için daha fazla çalışmaya ihtiyaç var. 

John "S kümesi yıldızlarına dair daha hassas gözlemler, bu yıldızlar ve devam eden süreçler hakkında daha fazla bilgi sağlayacak" ifadelerini kullanıyor.

Independent Türkçe, Space.com, Live Science, ArXiv