NASA ünlü göktaşı Bennu'dan gelen örnekleri ilk kez canlı gösterdi

Bennu, "potansiyel açıdan tehlikeli" asteroitler sınıfında yer alıyor

Sergilenen kaya parçası 8 milimetre çapında ve 143 miligram ağırlığında (Smithsonian Enstitüsü)
Sergilenen kaya parçası 8 milimetre çapında ve 143 miligram ağırlığında (Smithsonian Enstitüsü)
TT

NASA ünlü göktaşı Bennu'dan gelen örnekleri ilk kez canlı gösterdi

Sergilenen kaya parçası 8 milimetre çapında ve 143 miligram ağırlığında (Smithsonian Enstitüsü)
Sergilenen kaya parçası 8 milimetre çapında ve 143 miligram ağırlığında (Smithsonian Enstitüsü)

NASA'nın, ünlü göktaşı Bennu'dan topladığı örnekler 3 Kasım Cuma günü ilk kez halka gösterildi.

OSIRIS-REx uzay aracıyla eylülde Dünya'ya getirilen kaya parçasını görmeye büyük bir kalabalık geldi.

Smithsonian Enstitüsü'nün Washington'daki Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'nin ev sahipliğinde gerçekleşen gösterimde NASA Yöneticisi Bill Nelson da dahil olmak üzere bir dizi yetkili yer aldı.

Camekanın ardındaki paslanmaz çelik bir şişe içinde sunulan simsiyah kaya parçası, bozulmadan kalması için saf nitrojen içinde tutuluyor.

Bu taşın da dahil olduğu örnekler, koruyucu bir kabın içinde 24 Eylül'de OSIRIS-REx tarafından Dünya'ya bırakılmıştı. Kabı açan araştırmacılar, iç kapsülün dışında biriken tozu incelemeye derhal başlamıştı.

Müzenin meteor küratörü ve OSIRIS-REx bilim ekibinin üyesi Tim McCoy, "Sizleri 20 yıl önce hayalini kurduğum bir an için Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'nde ağırlamaktan büyük heyecan duyuyorum" diye konuştu.

"Bugün yaptığımız şey sadece bir kilometre taşı" diyen bilim insanı, "Bu sadece başlangıç" diye de ekledi:

Buradan hareketle eşsiz gezegenimizi gerçekten anlamak için bu örneği kullanmaya çalışacağız.

Halihazırda sergilenmekte olan taşa ek olarak, Smithsonian Enstitüsü'ne bilimsel çalışmaları için başka bir Bennu parçası da ödünç verildi.

Bu asteroit parçalarının Güneş Sistemi'nin nasıl oluştuğu ve Dünya'daki yaşamın nasıl başladığına dair önemli bilgiler verebileceği belirtiliyor.

Zira gezegende yaşamı mümkün kılan molekül ve organik bileşiklerin asteroitlerle yeryüzüne ulaştığı, gökbilimciler arasında popüler bir düşünce.

Ayrıca Bennu, "potansiyel açıdan tehlikeli" asteroitler sınıfında yer aldığı için onun daha yakından incelenmesi gelecekte Dünya'ya çarpıp yaşam formlarına zarar verebilecek göktaşlarıyle ilgili daha fazla bilgi edinilmesini de sağlayabilir.

Bennu'dan şimdiye dek neler öğrenildi?

OSIRIS-REx, ilk olarak 2018'de göktaşının yörüngesine girmiş, 2019'da da cisme yakın geçiş yapmıştı. 

O dönemde gelen bulgular, Dünya'da yaşamın kökenine dair "beklenmedik" ipuçları sunmuştu.

Söz konusu veriler göktaşı üzerinde hidrojen ve oksijen atomlarından oluşan moleküllerle çok sayıda büyük kaya parçasının varlığını göstermişti.

Bu nedenle NASA, uzay aracından gelen numuneleri çok önemsiyor. Uzay ajansının o dönem yayımladığı açıklamada şu ifadeler yer almıştı:

OSIRIS-REx'le Bennu'nun incelenmesi bilim insanlarına güneş sistemimizin kökenleri, Dünya'daki su ve organik moleküllerin kaynakları ve uzayda Dünya'ya yakın bölgedeki tehlikeler ve kaynaklar hakkında daha fazla bilgi edinme imkanı sunacak.

Uzay aracı 24 Eylül'de örnekleri gezegene doğru fırlattıktan sonra OSIRIS-APEX olarak yeniden adlandırıldı ve görevlendirildi.

Uzay aracı şimdilerde "potansiyel tehlike" diye sınıflandırılan, Apophis adlı bir diğer göktaşını incelemek üzere yola devam ediyor.

Independent Türkçe, Space, Livescience



Sıcak hava dalgalarının yaşlılardan çok gençleri öldürdüğü tespit edildi

2024'ün kayıtlardaki en sıcak yıl olması beklenirken, aşırı sıcaklardan kaynaklı ölümler artıyor (AFP)
2024'ün kayıtlardaki en sıcak yıl olması beklenirken, aşırı sıcaklardan kaynaklı ölümler artıyor (AFP)
TT

Sıcak hava dalgalarının yaşlılardan çok gençleri öldürdüğü tespit edildi

2024'ün kayıtlardaki en sıcak yıl olması beklenirken, aşırı sıcaklardan kaynaklı ölümler artıyor (AFP)
2024'ün kayıtlardaki en sıcak yıl olması beklenirken, aşırı sıcaklardan kaynaklı ölümler artıyor (AFP)

Yüksek sıcaklıkların yaşlılardan ziyade gençleri öldürme ihtimalinin daha fazla olduğu ortaya kondu. Bilim insanları ölümlerin nispeten düşük sıcaklıklarda gerçekleştiğine dikkat çekerek küresel ısınmayla birlikte gelecek yıllarda sayının artacağını söylüyor. 

Dünya çapında ardı ardına sıcaklık rekorları kırılırken genellikle yaşlı nüfusa temkinli olma çağrısı yapılıyor. Son yıllarda yapılan bazı araştırmalarda da bu grubun aşırı sıcaklara karşı daha hassas olduğu öne sürülüyor.

Ancak Meksika'da yürütülen kapsamlı bir çalışmaya göre küçük çocuklar ve 18-35 yaşındaki grup daha ciddi bir risk altında.

Bilim insanları, ölüm oranları ve günlük sıcaklık verilerini detaylıca tutmasından dolayı çalışmalarını Meksika'ya odaklamayı tercih etti.

1998-2019 dönemi verilerini inceleyen araştırmacılar, fazladan ölümleri (ortalamanın üstünde kalan ölüm sayısı), sıcaklık ve nem bilgileriyle karşılaştırdı. 

Bulgularını hakemli dergi Science Advances'ta dün (6 Aralık) yayımlayan ekip, Latin Amerika ülkesinde yüksek sıcaklıklardan kaynaklı yılda yaklaşık 3 bin 300 kişinin hayatını kaybettiğini tespit etti.

Bu ölümlerin yüzde 75'i 35 yaş altı kişileri kapsarken, 5 yaşından küçük çocuklar ve 18-35 yaşındaki genç nüfusun sıcaktan ölme ihtimalinin daha yüksek olduğu gözlemlendi.

Hem yüzeye daha fazla temas ederek daha fazla ısı depoladıkları hem de terleyerek serinleme mekanizmaları yeterince gelişmediği için çocukların yüksek sıcaklıklardan etkilendikleri biliniyordu. 

Ancak 18-35 yaş grubunun nüfusun en dayanıklı kesimi olması beklenirken, çalışmanın yazarlarından Jeffrey Shrader "Bu çok şaşırtıcı" diyor. 

Araştırmacılar, gençlerin açık hava aktiviteleri veya işleri yapmaya daha yatkın olmasının bulguları açıklayabileceğini düşünüyor.

Columbia Üniversitesi'nden makalenin başyazarı R. Daniel Bressler, "Bu sadece fizyolojik hassasiyetle ilgili değil" diyerek ekliyor: 

Mesele, sıcağa daha fazla maruz kalmaya neden olan ekonomik ve sosyal faktörlerle ilgili.

Ölümlerin çoğunun yaklaşık yüzde 50 nem ve 31 derece sıcaklıkta görülmesi de bilim insanlarını endişelendirdi. 

İklim kriziyle birlikte aşırı sıcakların artması beklendiği için gençlerin ölümüne neden olan orta seviyede sıcakların çok daha yaygın hale geleceğini tahmin ediyorlar. 

Ekip, çocuk ve genç yetişkinler arasındaki ölümlerin 2100'e kadar yüzde 32 oranında artacağını öngörüyor.

Yeni çalışmada yaşlıların hava sıcaklığının artmasından ziyade düşmesinden ölme riskinin de daha yüksek olduğu bulundu. 50 yaşından büyükler, soğuk kaynaklı ölümlerin yüzde 96'sını oluşturuyordu.

Bu durum, yaşlıların soğuk havalarda hastalanmaya daha yatkın olmasıyla açıklanabilir. 

Bulguların, klimanın daha yaygın kullanıldığı veya açık havada çalışanların daha az olduğu ülkeler için geçerli olup olmadığı henüz net değil.

Ekip bundan sonra ABD ve Brezilya'da benzer bir çalışma yürüterek bu soruları yanıtlamayı umuyor. Diğer yandan Meksika çevresel ve ekonomik açıdan benzer ülkeler için bir gösterge görevi görebilir.

Bressler, "İklim sıcak hale geldikçe sıcaklığa bağlı ölümlerin artacağını ve bundan en çok gençlerin zarar göreceğini tahmin ediyoruz" diyor.

Independent Türkçe, Phys.org, New York Times, Science Advances