Astronotların uzaydaki ilk sözleri

"İlk Türk astronotu" unvanını alan Gezeravcı'nın, Axiom-3 kapsamında başladığı uzay yolculuğu sırasındaki ilk sözünün "İstikbal göklerdedir" şeklinde kayıtlara geçmesinin ardından diğer astronotların da ilk ifadeleri merak konusu oldu

Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı'nın (sağda) uzaydaki ilk sözü "İstikbal göklerdedir" oldu (AA)
Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı'nın (sağda) uzaydaki ilk sözü "İstikbal göklerdedir" oldu (AA)
TT

Astronotların uzaydaki ilk sözleri

Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı'nın (sağda) uzaydaki ilk sözü "İstikbal göklerdedir" oldu (AA)
Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı'nın (sağda) uzaydaki ilk sözü "İstikbal göklerdedir" oldu (AA)

Türkiye'nin ilk astronotu Gezeravcı'nın da bulunduğu SpaceX'e ait uzay aracı, NASA'nın Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden başarıyla fırlatıldı.

Fırlatmanın ardından Ax-3 ekibiyle kurulan canlı bağlantıda konuşan Gezeravcı'nın uzaydaki ilk sözleri, "Türkiye'nin insanlı ilk uzay misyonu için ilk Türk'ün uzaya adım attığı şu anda Yüce Ata'mızın sözüyle bu anı başlatmak istiyorum: Türkiye Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün dahiyane sözü; 'İstikbal göklerdedir.'" şeklinde oldu.

Gezeravcı’nın bu sözlerinin ardından uzaya giden diğer astronotların uzaydayken kullandıkları ilk ifadeler merak konusu oldu.

“Uzaya çıkmayı başardık”

NASA ve SpaceX tarafından ortaklaşa yürütülen "Crew-6" görevinde yer alan Birleşik Arap Emirlikleri’nden ilk Arap astronot Sultan Al Neyadi, Mart 2023’te gerçekleştirilen fırlatmayla 6 ay sürecek uzay yolculuğuna başladı.

Neyadi’nin uzaydaki ilk sözleri, “Şükürler olsun, uzaya çıkmayı başardık. Herkese, aileme, liderimize, bize güvenen Muhammed bin Raşid Uzay Merkezi'ne ve bizi bu fırlatmaya hazırlayan herkese teşekkür etmek istiyorum.” oldu.

"Uzaya çıkan ilk insan" olarak tarihe geçen Sovyet kozmonot Yuri Gagarin’in Vostok 1 misyonuyla 1961’de yörüngeye ulaştığındaki ilk sözleri, "Araç normal çalışıyor. Vzor'un görüş alanında Dünya'yı görebiliyorum. Her şey planlandığı gibi ilerliyor." şeklinde kayıtlara geçti.

"Dünya ne kadar güzel"

16 Haziran 1963'te uzaya çıkan ilk kadın ve "Martı" kod adını kullanan 26 yaşındaki Valentina Tereshkova, Dünya'ya şu mesajı gönderdi:

Benim, Martı. Her şey yolunda. Ufku görüyorum, koyu şeritli mavi bir gökyüzü. Dünya ne kadar güzel. Her şey yolunda gidiyor.

Alexander Gerst, NASA astronotu Reid Wiseman ve Roscosmos komutanı Maxim Suraev ile Soyuz uzay aracıyla uzaya ulaştığında aile ve arkadaşlarıyla yaptığı kısa görüşmede "Burası harika bir yer." dedi.

20 Şubat 1962'de Dünya yörüngesinde dönen ilk Amerikalı John Glenn, "Friendship 7" adlı uzay kapsülüyle 4 saat 55 dakikada Dünya'nın çevresini 3 kez dolaştı.

Fırlatmadan 5 dakika 44 saniye sonra Glenn, gördüğü manzarayla ilgili, "Burası Friendship 7. Arkayı net bir şekilde görebiliyorum, Cape'e doğru büyük bir bulut deseni var. Güzel bir manzara." ifadelerini kullandı.

Ay’a adım atıldığında söylenen ilk sözler

Amerikalı astronot Neil Armstrong’un "Apollo 11" misyonuyla 1969’da Ay’a ilk kez ayak bastığı sırada söylediği ilk sözler, “İnsan için küçük, insanlık için büyük bir adım.”, "Ay'a ayak basan ikinci insan" olarak tarihe geçen Edwin Buzz Aldrin’in de ilk ifadeleri, Armstrong’un sorusuna verdiği “Güzel manzara.” cevabı oldu.

Ay'a ayak basan 7. insan David Scott, "Burada, Hadley'de bilinmeyenin harikaları arasında dururken doğamızın temel bir gerçeği olduğunu fark ediyorum. İnsanoğlu keşfetmeli ve bu da en büyük keşif." sözlerini sarf ederken bu deneyimi tecrübe eden 3. kişi Pete Conrad, "Mark, bu yumuşak ve mide bulandırıcı. Hey, burası düzgün. Çok fazla batmıyorum." dedi.

Conrad'ı takip eden ve Ay'a ayak basan 4. insan Alan Bean'ın ise ilk yorumu, “Güneş ne kadar parlak.” oldu.

Ay'da yürüyen 9. insan John Young, "İşte buradasın: Gizemli ve Bilinmeyen Descartes. Yayla düzlükleri. Apollo 16 imajınızı değiştirecek. Yaşlı Brer Rabbit'i ait olduğu yere, böğürtlen tarlasına geri gönderdikleri için çok mutluyum." ifadelerini kullandı.

1972'de Apollo 16 misyonuyla "Ay'a ayak basan en genç insan" olan 37 yaşındaki Charlie Duke, "Harika. Ay yüzeyine attığım ilk adım süper, Tony." dedi.

Apollo 17 misyonuyla Ay'da yürüyen 11. kişi Eugene Cernan, Alan Bean gibi güneşin parlaklığından etkilenerek, "Jack, buradayım. Aman Tanrım. İnanılır gibi değil. İnanılmaz ama güneş çok parlak. Çok sığ bir çukura indik. Bu yüzden hafif bir eğim açımız var. Çok sığ, yemek tabağı gibi, çanak krater, sadece payandaların genişliği kadar. Nasılsın, Jack?" diye konuştu.



Mars'ta bir zamanlar kar ve yağmur yağıyormuş

Bilim insanları Mars'ın yağışları mümkün kılacak bir iklime nasıl sahip olduğunu anlamaya çalışıyor (NASA)
Bilim insanları Mars'ın yağışları mümkün kılacak bir iklime nasıl sahip olduğunu anlamaya çalışıyor (NASA)
TT

Mars'ta bir zamanlar kar ve yağmur yağıyormuş

Bilim insanları Mars'ın yağışları mümkün kılacak bir iklime nasıl sahip olduğunu anlamaya çalışıyor (NASA)
Bilim insanları Mars'ın yağışları mümkün kılacak bir iklime nasıl sahip olduğunu anlamaya çalışıyor (NASA)

Mars'ta bir zamanlar yağmur ve kar yağdığına dair bulgular ortaya çıktı. 

Bilim insanları Mars'ta bir zamanlar büyük miktarda su bulunduğunu ve çarpıcı yüzey şekillerinin bu şekilde oluştuğunu gösteren kanıtlar keşfediyor. 

Özellikle 4,1 milyar ila 3,7 milyar yıl önce Kızıl Gezegen'de su olduğu üzerinde büyük ölçüde fikir birliği sağlanmış durumda.

Ancak bu suyun nereden geldiği ayrı bir tartışma konusu. Bazı bilim insanları gezegenin her zaman soğuk ve kuru olduğunu, suyu da buz tabakalarının sağladığını savunuyor.

Öte yandan diğer uzmanlar, gezegenin yağışları mümkün kılacak kadar ılıman bir iklime sahip olabileceği ihtimali üzerinde duruyor.

Bilim insanları bu soruya cevap vermek adına gezegenin bugünkü jeolojik yapısının nasıl meydana geldiğini anlamalarını sağlayacak bir bilgisayar modeli kullandı. 

Dünya'da yağışla şekillendiği bilinen bölgelerin Mars'ın bazı kısımlarına benzerliğinden yola çıkan ekip, yerbilimleri için geliştirilmiş bir modelden yararlandı.

Araştırmacılar yağışa dair en güçlü kanıtların bulunduğu ekvator bölgesine odaklanarak Mars arazisinin bir simülasyonunu oluşturdu. Ardından suyun birinde yağış, diğerinde buz tabaklarından geldiği iki ayrı senaryoyu yüzbinlerce yıl boyunca simüle ettiler.

Bulguları hakemli dergi Journal of Geophysical Research: Planets'ta 21 Nisan Pazartesi günü yayımlanan çalışmaya göre iki senaryoda ortaya çok farklı iki gezegen çıktı.

Suyun buzullardan geldiği simülasyonda vadilerin en üst kısımları, buz tabakalarının yakınında, çok yüksek rakımlarda oluştu. Yağış senaryosundaysa su kaynakları çok daha geniş bir alana yayıldı. 

Colorado Boulder Üniversitesi'ne doktorasını tamamlayan Amanda Steckel, liderliğini üstlendiği çalışmayı "Buz tabakalarından gelen su, yalnızca dar bir yükseklik şeridinde vadi oluşumunu başlatıyor" diye açıklıyor: 

Oysa yağışlar geniş bir alana dağılmışsa, her yerde vadi başları oluşabiliyor.

Bilim insanları daha sonra NASA'nın Mars Global Surveyor ve Mars Odyssey araçlarının verilerini, elde ettikleri bulgularla karşılaştırdı. Buz tabakası senaryosu, bugünkü Mars'tan çok farklı bir manzara ortaya çıkarırken, yağış modeli çok daha yakın bir sonuç verdi.

Ekip bu nedenle Kızıl Gezegen'de bir zamanlar kar ve yağmur yağdığından şüpheleniyor. Steckel, "Kesin bir sonuca varmak çok zor" diyerek ekliyor: 

Ancak bu vadilerin çok farklı yüksekliklerde başladığını görüyoruz. Bunu sadece buzla açıklamak zor.

Ancak araştırmacılar, gezegende bu yüzey şekillerini oluşturacak yağışın nasıl gerçekleştiğini henüz bilmiyor.

Bulgular Mars'ın geçmişteki iklimine dair tartışmaya son noktayı koymuyor. Ancak ekip, yeni çalışmanın Dünya'nın geçmişi hakkında da fikir verebileceğini söylüyor.

Makalenin bir diğer yazarı Brian Hynek "Akan suyun yol açtığı erozyon durduğunda Mars adeta zamanda dondu ve muhtemelen 3,5 milyar yıl önceki Dünya'ya çok benziyor" diyor.

Independent Türkçe, Debrief, Phys.org, Journal of Geophysical Research: Planets