Bilim insanları yeni yıldız tozu türü buldu

"Toz fabrikalarını" bulmak, dünyamızın nereden geldiğini öğrenmemizi sağlayabilir

AFP
AFP
TT

Bilim insanları yeni yıldız tozu türü buldu

AFP
AFP

Gökbilimciler daha önce keşfedilmemiş bir kaynaktan gelen yıldız tozu buldular.

Bulgular, bu gizemli tozun nasıl oluştuğuna ve ne tür malzemelerin mevcut olabileceğine ışık tutabilir. Bu da gezegenimizin ve onun gibi diğer gezegenlerin hikayesini daha iyi anlatmamızı sağlayabilir.

Yıldız tozu kozmik toz olarak da bilinir. Etrafımızda gördüğümüz her şeyi oluşturur, nihayetinde Dünya ve benzeri gezegenleri oluşturan parçalara toplanır.

Ancak araştırmacıların en büyük sorularından biri hangi tür yıldızların toz oluşturduğu ve bunu nasıl yaptıkları.

Şimdi uluslararası bir gökbilimci ekibi, evrende daha önce bilinmeyen bir toz kaynağı tespit etti: Çevresindeki gazla etkileşime giren belirli bir süpernova türü.

Süpernovalar, bazı yıldızların yaşamlarının son aşamalarında uzayda meydana gelen dev patlamalardır.

Çalışmanın odak noktası olan Tip Ia patlaması, bir ikili (veya çift) yıldız sisteminde meydana gelir.

Çalışmaya göre, bu tipteki süpernova patlamasıyla ortaya çıkan şok dalgası, daha önce yıldızlardan biri ya da her ikisi tarafından fırlatılan malzemeye çarparak yeni kozmik toz yaratıyor.

Süpernovayı patlamasından sonraki ilk üç yıl boyunca izleyen araştırmacılar, yaklaşık 300 milyon ışık yılı uzaklıktaki bir sarmal galakside yer alan süpernovanın şimdiye kadar kaydedilen en verimli toz üreten süpernovalardan biri olduğunu söylüyor.

Şimdiye kadar araştırmacılar toz fabrikası diye adlandırılan bu tür süpernova arayışlarını Tip II süpernovalar üzerinde yoğunlaştırmışlardı. Bunlar, kısa ömürlerinin sonunda çekirdek çökmesi diye bilinen bir süreçle patlayan devasa yıldızlardır.

Cardiff Üniversitesi Fizik ve Astronomi Fakültesi Başkanı ve çalışmanın ortak yazarlarından Profesör Haley Gomez şunları söyledi: 

Bu çalışmada dünyanın dört bir yanındaki araştırmacılar, hem görünür hem de kızılötesi ışığı arayabilen birden fazla teleskop kullanarak, çok yaşlı, ölü bir yıldız ve biraz daha büyük ve genç bir yoldaş yıldız patladığında meydana gelen nadir bir astronomik olayı izlediler. Patlamanın devasa şok dalgası, daha önce yıldızlardan biri ya da her ikisi tarafından fırlatılan malzemeye çarpıyor ve bu "çarpışma" yeni bir kozmik toz yığınının oluşmasına yol açıyor. Nadir görülmesine rağmen, bu patlamanın ardından keşfettiğimiz kozmik toz miktarı, bu kadar kısa sürede gerçekleşen diğer yıldız olaylarında görülenden çok daha fazla.

Nature Astronomy akademik dergisinde yayımlanan yeni çalışma SN2018evt adı verilen Tip Ia süpernovaya odaklanıyor.

Prof. Gomez şunları söyledi: 

SN2018evt üzerine yaptığımız yeni çalışma, patlamadan sadece 1041 gün sonra, Güneş'in kütlesinin %1'ine eşdeğer, muazzam miktarda kozmik toz oluştuğunu gösteriyor. Bu durum, bu tuhaf eliptik galaksilerde gördüğümüz toz bolluğu için bir açıklama sunabilir.

Araştırmacılar SN2018evt'i Nasa'nın Spitzer ve NEOWISE misyonları gibi uzay tabanlı teleskoplar ve Las Cumbre Gözlemevi'nin küresel teleskop ağının yanı sıra Çin, Güney Amerika ve Avustralya'daki diğerleri gibi yer tabanlı tesislerin bir kombinasyonunu kullanarak üç yıl boyunca izlediler.

Araştırmacılar süpernovayı izlerken, ışığının gözlerimizin görebildiği dalga boylarında sönmeye başladığını ve daha sonra kızılötesi ışıkta daha parlak parlamaya başladığını fark etti, bu da tozun oluştuğuna dair bir bariz işaretti.

Ajanslardan da yararlanılmıştır

Independent Türkçe



OpenAI'ın kurucu ortağı, rakip firma Anthropic'e geçti

Yapay zeka girişimi Anthropic, 2021'de yapay zekayı güvenli bir şekilde geliştirme amacıyla kurulmuştu (Reuters)
Yapay zeka girişimi Anthropic, 2021'de yapay zekayı güvenli bir şekilde geliştirme amacıyla kurulmuştu (Reuters)
TT

OpenAI'ın kurucu ortağı, rakip firma Anthropic'e geçti

Yapay zeka girişimi Anthropic, 2021'de yapay zekayı güvenli bir şekilde geliştirme amacıyla kurulmuştu (Reuters)
Yapay zeka girişimi Anthropic, 2021'de yapay zekayı güvenli bir şekilde geliştirme amacıyla kurulmuştu (Reuters)

OpenAI'dan büyük bir toplu ayrılma yaşanırken yapay zeka şirketinin bir kurucu ortağı, ChatGPT'nin büyük rakiplerinden birine geçti.

2015'te Elon Musk ve mevcut CEO Sam Altman'la birlikte OpenAI'ın kurulmasına destek veren Durk Kingma, "güçlü yapay zeka sistemlerini sorumlu bir şekilde" geliştirmek üzere Anthropic'e katıldığını söyledi.

Kingma'nın hamlesi, OpenAI'ın kâr güden bir şirkete dönüşmek üzere iş yapısını tamamen yeniden inşa ederek kuruluş ilkelerinden vazgeçmesinden yalnızca bir hafta sonra gerçekleşti.

Kingma, X'te (Twitter) "Anthropic'in yapay zeka geliştirmeye yaklaşımı, benim inançlarımla önemli ölçüde örtüşüyor; Anthropic'in güçlü yapay zeka sistemlerini sorumlu bir şekilde geliştirme misyonuna katkı sağlamayı dört gözle bekliyorum" yazdı.  

OpenAI ve Google'dan bir dizi harika eski meslektaşımın da parçası olduğu, yetenekli Anthropic ekibiyle çalışmak ve önümüzdeki mücadelelere atılmak için sabırsızlanıyorum!

Araştırmacı bilim insanı Kingma'nın üretici yapay zeka modelleri üzerine çalışmaları, OpenAI'ın görsel üreticisi Dall-E ve popüler sohbet botu ChatGPT'nin geliştirilmesinde önemli bir rol oynamıştı fakat Anthropic'te hangi görevi üstleneceği belli değil.  

Kingma bu adımı, OpenAI'ın bir diğer kurucu ortağı John Schulman'ın da güvenli ve etik yapay zeka geliştirmeye odaklanmak üzere Anthropic'e katıldığını duyurmasının üzerinden bir ay geçmeden atıyor.

Kingma, X'teki uzun paylaşımında "Zor bir kararla OpenAI'dan ayrılıyorum. Bu karar, odağımı yapay zeka hizalamaya çevirme ve kariyerimde uygulamalı teknik işlere dönebileceğim yeni bir sayfa açma arzumdan kaynaklanıyor" yazdı.

Bu hedefimi, yeni bakış açıları kazanabileceğime ve en çok ilgi duyduğum konularla derin bağları olan insanlarla birlikte araştırma yapabileceğime inandığım Anthropic'te hayata geçirmeye karar verdim.

OpenAI'dan bu yıl ayrılan kurucu ortakları arasında eski başkan Greg Brockman ve şirketin baş bilimcisi Ilya Sutskever da yer alıyor.

Bu ayrılık, OpenAI'ın kurucu ortaklarından yalnızca mevcut CEO Sam Altman ve bilgisayar bilimci Wojciech Zarembe'nin hâlâ şirkette çalıştığı anlamına geliyor.

OpenAI'ın kâr güden bir şirket modeline geçmesi, bu hamlenin "yasadışı" olduğunu iddia eden Musk da dahil bazı eski kurucular tarafından eleştirilmişti.

Independent Türkçe