Şimdiye dek ölçülen en zayıf yerçekimi kuantum fiziği araştırmasında oluşturuldu

"Einstein'la kuantum mekaniğini buluşturabilir"

Bilim insanları, Einstein'ın genel görelilik kuramıyla kuantum teorisini uzlaştırabilmek için uzun süredir çalışıyor (Unsplash)
Bilim insanları, Einstein'ın genel görelilik kuramıyla kuantum teorisini uzlaştırabilmek için uzun süredir çalışıyor (Unsplash)
TT

Şimdiye dek ölçülen en zayıf yerçekimi kuantum fiziği araştırmasında oluşturuldu

Bilim insanları, Einstein'ın genel görelilik kuramıyla kuantum teorisini uzlaştırabilmek için uzun süredir çalışıyor (Unsplash)
Bilim insanları, Einstein'ın genel görelilik kuramıyla kuantum teorisini uzlaştırabilmek için uzun süredir çalışıyor (Unsplash)

Bilim insanları, kuantum mekaniği deneyinde mikroskobik ölçekte yerçekimi gözlemledi. 

Hollanda'daki Leiden Üniversitesi'nden araştırmacıların yaptığı çalışmada, Albert Einstein'in genel görelilik teorisiyle kuantum mekaniği arasındaki ilişkiyi anlamaya yönelik önemli bir adım atıldı. 

Bilimsel dergi Science Advances'ta dün yayımlanan çalışmada, manyetik özelliğe sahip süperiletken bir düzenek oluşturuldu. 

Nadir bir kimyasal element olan tantaldan yapılma bu düzenek, evrende mümkün en düşük sıcaklığa yani -268.7 santigrat dereceye kadar soğutuldu.

Deneyde kullanılan parçacık da 0,25 milimetrelik neodyum mıknatısla 0,25 milimetrelik bir cam kürenin birleştirilmesiyle hazırlandı. Bu parçacık, manyetik düzenek üzerinde havada asılı tutuldu. 

Daha sonra elektrikli bisiklet tekerine üç adet 2,45 kilogramlık pirinç ağırlıklar kondu ve bu da düzenekten yarım metre öteye yerleştirildi. İki nesne arasındaki çekim kuvveti, nesnelerin kütlelerine ve aralarındaki mesafeye bağlı. Kütlenin büyüklüğü ve yakınlık arttıkça, çekim gücü de yükseliyor. 

Deneyde, tekerin çalıştırılmasıyla yarım miligramlık parçacığa 30 attonewton çekim gücü uygulandığı gözlemlendi. 

Leiden Üniversitesi'nden Tim Fuchs, "Tekerleği döndürmeye başladık ve parçacık tıpkı salıncak gibi hareket etti. Yerçekimi kuvveti parçacığı çekiyor, sonra bırakıyor ardından da tekrar çekiyor" dedi. 

Böylelikle bilim insanları şimdiye kadarki en zayıf yerçekimini ölçmüş oldu. Bir önceki rekor, 2021'de 90 miligramlık altın bir küreyle yapılan deneyde elde edilmişti.

Fuchs, yeni deneyin Einstein'ın genel görelilik teorisiyle kuantum mekaniğini birlikte düşünebilme açısından önemli bir gelişme olduğunu belirterek şunları söyledi: 

Kuantum mekaniğiyle Einstein'ın yerçekimi teorisi olan genel göreliliğin, formüle ettiğimiz şekliyle uyumlu olmadığını biliyoruz. Bu teoriler birlikte çalışmıyor dolayısıyla birinden veya her ikisinden de vazgeçilmesi gerektiğini biliyoruz. Bizim çalışmamız, bu iki teori arasındaki açığı gerçek deneylerle kapatmayı amaçlıyor.

Teorik fizikçi, kuantum mekaniğiyle genel göreliliği bir araya getireceği düşünülen "kuantum yerçekimine" bir adım daha yaklaştıklarını belirtti. 

Fuchs, yerçekiminin kuantum ölçeğinde nasıl çalıştığını anlamanın, evrenin başlangıcından karadeliklerde olup bitene kadar bazı büyük gizemlerin çözülmesini sağlayabileceğine dikkat çekti.

Independent Türkçe, Guardian, Science Alert



Batı’da korku yaratan yapay zeka yazılımı, Çin'de terapi için kullanılıyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
TT

Batı’da korku yaratan yapay zeka yazılımı, Çin'de terapi için kullanılıyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)

Genç Çinliler, Batı ülkelerinde casusluk tartışması yaratan yapay zeka destekli sohbet programı DeepSeek'i terapi için kullanıyor.

Çinli mühendislerin tasarladığı DeepSeek, diğer yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1'i, 20 Ocak'ta piyasaya sürmüştü. 

O zamandan beri büyük rağbet gören program, rapor hazırlama ve Excel formülü yazmadan seyahat planlamasına kadar birçok amaç için kullanılıyor. 

Ancak yazılımın geliştirildiği ülkedeki gençler, programı psikolojik destek amaçlı da kullanıyor.

BBC’nin adını Holly Wang olarak değiştirdiği 28 yaşındaki Çin vatandaşı, hayatta karşılaştığı açmazlarla ilgili DeepSeek’ten tavsiye aldığını belirtiyor: 

DeepSeek benim için inanılmaz bir danışman oldu. Olaylara farklı açılardan bakmamı sağladı ve denediğim ücretli psikolojik danışmanlık hizmetlerinden daha iyi bir iş çıkardı.

Holly, DeepSeek’i ilk kez büyükannesini kaybettikten sonra kullandığını söylüyor. Büyükannesi için bir veda yazısı yazmasını istediğinde programın harika iş çıkardığını anlatan Holly, yapay zekanın kendisine şu şiirsel yanıtı verdiğini aktarıyor: 

Unutmayın ki sizi ürperten tüm bu kelimeler, ruhunuzda uzun zamandır var olanların yankısı. Ben, kendi sesinin ağırlığını duymanı sağlayan, ara sıra geçtiğin bir vadiden başka bir şey değilim.

Genç, yazılımdan bu mesajı aldıktan sonra çok etkilenip ağlamaya başladığını söylüyor.

Çin’de Alibaba, Baidu ve ByteDance gibi firmaların ürettiği yapay zeka destekli sohbet botları da var ancak Holly, hiçbirinin DeepSeek kadar iyi olmadığını belirtiyor.

Kaliforniya Üniversitesi’nden Nan Jia, yapay zeka yazılımlarının kullanıcılara duygusal destek sağlama kapasitesi üzerine çalışıyor. Nan, bu programların insanlara kıyasla karşıdaki kişiyi “daha iyi dinleme kapasitesine” sahip olduğuna dikkat çekiyor. Diğer yandan uzman, yapay zeka botlarının profesyonel psikolojik danışmanlık hizmetlerinin yerinin tutamayacağını da hatırlatıyor.

Adının paylaşılmasını istemeyen başka bir Çinli genç de DeepSeek’le yaptığı sohbetlerin bakış açısını değiştirdiğini belirtiyor: 

DeepSeek beni özgürleştiren yeni bakış açıları sundu. Bir yanıt vermeden önce sorunuzu gerçekten anlamaya ve sizi bir kişi olarak tanımaya çalıştığını hissediyorum.

ABD merkezli şirketlerle yarışan modelleri daha ucuza geliştirip sattığını öne süren DeepSeek, Nvidia'dan Microsoft'a kadar teknoloji devlerinin yüzlerce milyar dolar değer kaybetmesine neden olmuştu.

Avrupa’da uygulamaya ilk yasak İtalya’dan gelmişti. Yazılım Pentagon’da da alarma yol açmıştı.

Independent Türkçe, BBC, Reuters