Yaşlıların müzikal hafızası, gençler kadar iyi çıktı

Hafızaya yönelik yeni tedavi yöntemleri geliştirilebilir

Müzikal melodiler, yaştan bağımsız olarak hafızada kalıcı bir yer ediniyor olabilir (Pexels)
Müzikal melodiler, yaştan bağımsız olarak hafızada kalıcı bir yer ediniyor olabilir (Pexels)
TT

Yaşlıların müzikal hafızası, gençler kadar iyi çıktı

Müzikal melodiler, yaştan bağımsız olarak hafızada kalıcı bir yer ediniyor olabilir (Pexels)
Müzikal melodiler, yaştan bağımsız olarak hafızada kalıcı bir yer ediniyor olabilir (Pexels)

Yaşlıların hafızasının, melodileri gençler kadar iyi kaydedilebildiği ortaya kondu.

İleri yaşlardaki kişilerin hafızasının gerilemeye başladığı biliniyor. Alzheimer gibi bir hastalığı olmasa bile yaşlılar zaman zaman bir şeyleri unutabiliyor. 

Hakemli dergi PLOS One'da 24 Temmuz'da yayımlanan bir araştırmaya göre müzik hafızası bu bilişsel gerilemeden daha az etkileniyor. 

Araştırma kapsamında Kanada'daki Newfoundland Senfoni Orkestrası, sağlıklı 90 kişiye üç ayrı parça sahneledi.

18-86 yaşındaki katılımcılar bu konserden önce her bir eserin tema müziğini, yani parçanın temel melodisini üçer kere dinlemişti. 

Konserde tema müzikleri önce tüm orkestra tarafından, daha sonra da sadece bir enstrüman kullanan bir sanatçı tarafından tek başına çalındı. Katılımcılardan tema müziklerini duyunca, kaç enstrümanın çaldığına bakmaksızın bir düğmeye basması istendi. 

Etkinlikte W.A. Mozart'ın Eine kleine Nachtmusik parçasının yanı sıra çalışma için bestelenmiş iki ayrı eser sahnelendi. Bunlardan biri klasik müzik kurallarına uyarken, diğeri bu sınırların çok ötesine çıkmıştı.

Katılımcıların Mozart'ın ünlü bestesini defalarca dinlediğini düşünen ekip, bunu kontrol eseri olarak kullandı. Beklendiği gibi katılımcılar bu eserdeki tema müziğini kolayca tespit etti. 

Diğer parçalarda daha az kişi doğru bir saptama yaparken, katılımcılar özellikle son eserde epey zorlandı. 

Ancak araştırmacılar, katılımcıların melodiyi tespit etme becerisinde yaşa bağlı kayda değer bir farklılık gözlemlemedi. 

Bilim insanlarına göre bulgular, yaşlılardaki hafızaya yönelik tedavilerde müziğin kullanılabileceğine işaret ediyor. Araştırmacılar makalede şöyle yazıyor:

Müziği tanıyabilme bir güç gibi düşünülebilir ve rehabilitasyonda hafızanın diğer yönleri bunun üzerine inşa edilebilir.

Araştırmacılar örneğin yeni kelime ya da kavramların, tanıdık bir müzikle eşleştirilerek daha kolay hatırlanabileceğini ifade ediyor.

Independent Türkçe, Popular Science, MedicalXpress, PLOS One



Dünya'nın bir uydusu daha oluyor

Uzmanlar, yeni çalışmanın Dünya'nın çevresinin ne kadar yoğun bir güzergah olduğunu gösterdiğini söylüyor (ESA)
Uzmanlar, yeni çalışmanın Dünya'nın çevresinin ne kadar yoğun bir güzergah olduğunu gösterdiğini söylüyor (ESA)
TT

Dünya'nın bir uydusu daha oluyor

Uzmanlar, yeni çalışmanın Dünya'nın çevresinin ne kadar yoğun bir güzergah olduğunu gösterdiğini söylüyor (ESA)
Uzmanlar, yeni çalışmanın Dünya'nın çevresinin ne kadar yoğun bir güzergah olduğunu gösterdiğini söylüyor (ESA)

Dünya, uzaydaki bir göktaşını yakalayarak iki ay boyunca uydusu yapmaya hazırlanıyor. 

Gezegene yaklaşan asteroitler bazen atmosfere girmeden uzaklaşıp gidiyor, bazen de Dünya'ya çarparak yanıyor.

Fakat bazen de gezegenin yörüngesine takılıp kısa süreliğine Ay'a eşlik ediyorlar. 

NASA'nın fonladığı Asteroit Karasal Etkili Son Uyarı Sistemi (ATLAS) teleskoplarını kullanan gökbilimciler son sınıfta yer alan bir asteroit keşfetti. 

7 Ağustos'ta gözlemlenen gökcismine 2024 PT5 adı verildi. 

Madrid Complutense Üniversitesi'nden Carlos de la Fuente Marcos ve Raúl de la Fuente Marcos, 2024 PT5'in 29 Eylül'den 25 Kasım'a kadar Dünya'nın yörüngesinde döneceğini tespit etti. 

Research Notes of the American Astronomical Society adlı hakemli dergide yayımladıkları çalışmada, yaklaşık 10 metre çapındaki asteroidin 56,6 günün ardından tekrar Güneş'in yörüngesine girerek yolculuğuna devam edeceğini aktardılar. 

Dünya'nın yörüngesine bu şekilde giren asteroitlere mini uydu adı veriliyor. Ancak zaman zaman uzay çöpleri gibi yapay cisimler de mini uydu sanılabiliyor.

Raúl de la Fuente Marcos "Ne zaman yörüngesi Dünya'ya bu kadar benzeyen bir cisim keşfedilse, onun aslında bir uzay enkazı olma ihtimali var" diyor. 

Fakat yapılan gözlemlerin 2024 PT5'in doğallığına "şüphe bırakmadığını" ekliyor. 

Diğer yandan bazı bilim insanları, bu küçük asteroidin aslında mini uydu olmadığını savunuyor. Mini uyduların Dünya'nın çevresinde en az bir tam tur atması gerekiyor ve 2024 PT5, tam bir daire çizmeden yörüngeden ayrılacak.

İlginç bir şekilde Ay'ın kısa süreli yoldaşının kendisinden kopmuş olma ihtimali de var. 

NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı'ndan Paul Chodas, asteroidin geçmiş hareketlerinin, Ay'ın geçirdiği bir çarpışmadan kopmuş bir parça olabileceğine işaret ettiğini söylüyor. Fakat bu kesin bir şekilde doğrulanmadı.

Kasımda Dünya'nın yörüngesini terk edecek 2024 PT5'in Ocak 2025'te geri dönmesi bekleniyor. Bu ziyaretini daha kısa tutacak asteroit, muhtemelen 2055'te tekrar gelecek.

2024 PT5, küçüklüğü ve pek ışık yaymaması nedeniyle muhtemelen amatör teleskoplarla gözlemlenemeyecek. 

Independent Türkçe, IFL Science, New York Times, Research Notes of the American Astronomical Society