Samanyolu-Andromeda çarpışması çoktan başladı mı?

Galaksi halesi ilk kez bu kadar detaylı incelendi

Andromeda (solda), Samanyolu'ndan yaklaşık 2,5 milyon ışık yılı uzakta (NASA)
Andromeda (solda), Samanyolu'ndan yaklaşık 2,5 milyon ışık yılı uzakta (NASA)
TT

Samanyolu-Andromeda çarpışması çoktan başladı mı?

Andromeda (solda), Samanyolu'ndan yaklaşık 2,5 milyon ışık yılı uzakta (NASA)
Andromeda (solda), Samanyolu'ndan yaklaşık 2,5 milyon ışık yılı uzakta (NASA)

Bir galaksinin etrafındaki hale, bugüne kadarki en net şekilde görüntülendi. Bulgular, Samanyolu ve Andromeda galaksilerinin kesin görülen çarpışması hakkında da fikir veriyor. 

Galaksilerin etrafının geniş bir gaz bulutuyla çevrili olduğu uzun zamandır biliniyor. 

Bilim insanları büyük ölçüde hidrojen, helyum, karbon, nitrojen ve oksijenden meydana gelen bu bölgelerin, evrende görünen maddenin yüzde 70 ila 90'ını içerdiğini tahmin ediyor.

Bu nedenle galaksi haleleri hakkında bilgi sahibi olmak evrenin yapısını daha iyi anlama açısından büyük önem arz ediyor.

Bugüne kadar yapılan çalışmalarda, yıldızları yutan kara deliklerin etrafındaki ışık sayesinde bu bölgeler kısmen gözlemlenmişti.

Ancak soluk bir ışık yayan bu halelerin detaylarını görmek mümkün olmamıştı. 

Nature Astronomy adlı hakemli dergide bugün (6 Eylül) yayımlanan çalışmayı yürüten ekip, Hawaii'deki Mauna Kea Gözlemevi'nin Keck Teleskobu'nu kullanarak yaklaşık 270 milyon ışık yılı uzaktaki bir galaksiyi inceledi. 

Araştırmacılar Samanyolu gibi sarmal gökada olan galaksinin sınırlarından yaklaşık 100 bin ışık yılı boyunca uzanan haleyi ayrıntılı bir şekilde gözlemledi. 

Bilim insanlarının yaptığı en ilginç keşif, elektronlarından ayrılmış hidrojenin, çok daha ağır bir element olan oksijenle karışmasıydı. 

Avustralya'daki Swinburne Teknoloji Üniversitesi'nden astrofizikçi ve çalışmanın başyazarı Dr. Nikole Nielsen, "Baktığımız her yerde bunu bulduk" diyerek ekliyor:

Gerçekten heyecan verici ve biraz da şaşırtıcıydı.

Araştırmacılar ayrıca galaksi sınırından haleye keskin bir şekilde geçildiğini de kaydetti. Makalenin bir diğer yazarı Deanne Fisher, Conversation için kaleme aldığı yazıda şu ifadeleri kullanıyor:

Geçmişte bu geçişin doğası üzerine pek çok tartışma dönmüştü. Verilerimizde, yıldızların büyük çoğunluğunun bulunduğu sınırın yakınında ani bir değişim kolayca görülüyor.

Fisher ayrıca görünen maddenin büyük kısmının bu halelerde olduğunu doğruladıklarını da söylüyor.

Peki galaksilerin nerede bitip uzayla karıştığını gösteren yeni çalışma, Dünya'ya ev sahipliği yapan Samanyolu açısından ne anlama geliyor?

Samanyolu'nun, en büyük komşusu Andromeda'yla çarpışması kesin olarak görülüyor. Bu olayın yaklaşık 4 milyar yıl sonra gerçekleşmesi beklense de yakın zamanda yapılan bir çalışmada çarpışmanın kesin olmadığı öne sürülmüştü.

Bilim insanları eğer Samanyolu'yla Andromeda'nın da devasa gaz haleleri varsa ikisinin çarpışmasının çoktan başlamış olabileceğini düşünüyor. 

Dr. Nielsen, "Samanyolu ve Andromeda'nın halelerinin halihazırda üst üste binmiş ve etkileşime girmiş olması kuvvetle muhtemel" diyor.

Independent Türkçe, Science Alert, Conversation, Nature Astronomy



NASA, Jüpiter'in uydularından birinde yaşam için uygun koşullar arıyor

 Jüpiter'in uydusu Europa'ya yakın uçan Europa Clipper uzay aracının temsili bir görüntüsü (NASA - Reuters)
Jüpiter'in uydusu Europa'ya yakın uçan Europa Clipper uzay aracının temsili bir görüntüsü (NASA - Reuters)
TT

NASA, Jüpiter'in uydularından birinde yaşam için uygun koşullar arıyor

 Jüpiter'in uydusu Europa'ya yakın uçan Europa Clipper uzay aracının temsili bir görüntüsü (NASA - Reuters)
Jüpiter'in uydusu Europa'ya yakın uçan Europa Clipper uzay aracının temsili bir görüntüsü (NASA - Reuters)

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Jüpiter'in yörüngesinde bulunan ve güneş sistemimizde yaşam arayışında en umut verici yerlerden biri olan Europa uydusuna bir uzay aracı fırlatmaya hazırlanıyor.

Uzay aracı, buzla kaplı olan ve altında geniş bir okyanus bulunduğuna inanılan gezegenin yaşanabilir olup olmadığına odaklanacak.

Güneş enerjisiyle çalışan Europa Clipper uzay aracı, Cape Canaveral'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden bir Falcon Heavy roketiyle fırlatılacak ve dokuz bilimsel araç taşıyacak.

Aracın yaklaşık beş buçuk yıl sürecek bir yolculukta 2,9 milyar kilometre yol kat ettikten sonra 2030 yılında Jüpiter'in yörüngesine girmesi planlanıyor.

Milton Kasırgası nedeniyle ertelenen fırlatma, NASA tarafından bugün 16:06 olarak yeniden planlandı.

Bilim insanları, daha önceki çalışmaların Europa'nın buzlu kabuğunun altında yattığını öne sürdüğü tuzlu su okyanusuna büyük ilgi duyuyor.

xsvfb
NASA'nın şimdiye kadar geliştirdiği en büyük uzay aracı Europa Clipper, Kaliforniya'daki Jet İtiş Laboratuvarı'nda inşa edildi. (Reuters)

Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığına göre NASA'nın Jet İtiş Laboratuvarı'ndan gezegen bilimci Bonnie Buratti, “Europa'da yaşam için gerekli bileşenlerin bulunduğuna dair çok güçlü kanıtlar var, ancak bunu öğrenmek için oraya gitmemiz gerekiyor. Şunu vurgulamak isterim ki biz yaşamı keşfetme misyonunda değiliz. Biz sadece yaşam için elverişli koşulları arıyoruz” ifadelerini kullandı.

Europa Clipper, 30,5 metre uzunluğunda, 17,6 metre genişliğinde ve yaklaşık 6 bin kilogram ağırlığıyla NASA tarafından gezegen görevleri için inşa edilen en büyük uzay aracıdır.

Uzay aracının üç ana hedefi var: Europa'nın buzlu dış tabakasının kalınlığını ve iç kısmıyla etkileşimini ölçmek, uydunun bileşimini öğrenmek ve jeolojik özelliklerini belirlemek.