Birlikte ziyafet çeken iki devasa kara delik, NASA'ya yakalandı

"Çok tuhaf bir olay"

Bir gaz bulutu içinde dönüp duran kara deliklerin 70 bin yıl içinde birleşmesi bekleniyor (NASA/Aurore Simonnet/Sonoma Eyalet Üniversitesi)

NASA, 1 milyar ışık yılı uzaktaki bir galaksinin merkezindeki iki devasa kara deliğin ortak bir ziyafet çektiğini tespit etti. Bilim insanları kara deliklerin kendilerinden daha büyük bir gaz bulutunu parçalayıp tükettiğini buldu. 

Kuğu Takımyıldızı'ndaki 2MASX J21240027+3409114 adlı galaksinin merkezinde iki tane süper kütleli kara delik var. İki cismin toplam kütlesi, Güneş'in 40 milyon katı. 

Aralarında 26 milyar ışık yılı olan kara delikler kozmik ölçütlere göre epey yakın bir mesafeden birbirinin yörüngesinde dönüyor. 

Bir dönüşü 130 günde tamamlayan cisimler gittikçe yakınlaşırken, gökbilimciler 70 bin yıl içinde birleşeceklerini öngörüyor. 

Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'ne bağlı Zwicky Geçici Tesisi (ZTF), galaksinin merkezindeki patlama belirtilerini ilk olarak Mart 2021'de gözlemledi.  

Araştırmacılar başlangıçta bunu yıldızların yaşam döngüsünün sonunda gerçekleşen süpernova patlamasına yordu.

Ancak daha sonra benzer işaretler gelmeye devam edince farklı ihtimallere yönelerek NASA'nın Swift gözlemevinden yararlandılar. Bu sayede olayı morötesi ve X-ışınında da gözlemlediler.

Bilim insanları her 60 ila 90 günde bir gerçekleşen gizemli olaya AT 2021hdr adını verdi. 

Neler yaşandığını anlamak için farklı modelleri test eden araştırmacılar, bunun galaksinin merkezindeki olağan bir durum olabileceğini düşündü. Ayrıca gelgit bozulması olayı ihtimalini de hesaba kattılar. Gelgit bozulması olayı, yıldızların kara deliğe çok yaklaşması sonucu parçalanmasını ifade ediyor.

Bulgularını hakemli dergi Astronomy and Astrophysics'te yayımlayan ekip, devasa bir gaz bulutunun parçalanmasının durumu en iyi açıklayan senaryo olduğuna karar verdi.

Kara deliklerin toplamından daha büyük bu gaz bulutu, ikiliye yaklaşınca kütleçekim kuvvetiyle parçalanıp etraflarında iplikler oluşturuyor ve sürtünme sonucu ısınıyor gibi görünüyor. 

Çiftin birbirinin etrafında dönmesiyle, bulut daha yoğun ve sıcak bir hal alıyor ve kara delikler buradan gaz çekip tüketiyor. 

Şili'deki Valparaíso Üniversitesi'nden astrofizikçi Lorena Hernández-García, başyazarı olduğu çalışma hakkında "AT 2021hdr adı verilen ve birkaç ayda bir tekrarlanan bu olay çok tuhaf" diyerek ekliyor:

Bir gaz bulutunun kara delikleri kapladığını düşünüyoruz. Birbirlerinin yörüngesinde dönerken kara delikler bulutla etkileşime girerek gazı bozup tüketiyor. Bu da sistemden gelen ışıkta salınımlı bir desen oluşturuyor.

Sadece kara deliklerin değil, ev sahibi galaksinin de başka bir galaksiyle birleşme sürecinde olduğunu söyleyen bilim insanları, çalışmalarını sürdürerek olay hakkında daha detaylı bilgi edinmeyi umuyor.

Independent Türkçe, IFL Science, BBC Sky at Night Magazine, NASA, Astronomy and Astrophysics