Orka uzmanından Cebelitarık'taki katil balina saldırılarına çözüm

Cebelitarık Boğazı'ndaki saldırıların ilk kez 2020'de bildirilmesinden bu yana 250'den fazla tekne hasar gördü, üçü de battı

Bir dizi saldırıda 250'den fazla tekne hasar gördü (Unsplash)
Bir dizi saldırıda 250'den fazla tekne hasar gördü (Unsplash)
TT

Orka uzmanından Cebelitarık'taki katil balina saldırılarına çözüm

Bir dizi saldırıda 250'den fazla tekne hasar gördü (Unsplash)
Bir dizi saldırıda 250'den fazla tekne hasar gördü (Unsplash)

Denizcilere, Cebelitarık Boğazı'nda sayıları giderek artan katil balina saldırılarına karşı kendilerini korumaları için basit bir numara kullanmaları çağrısı yapıldı.

İspanya ve Portekiz kıyılarındaki saldırıların ilk kez 2020'de bildirilmesinden bu yana 250'den fazla tekne hasar görürken üçü de battı.

Bundan bölgedeki 35 katil balinadan 15'inin sorumlu olduğu söyleniyor. Ancak bir tekneyle çarpışmasının ardından Beyaz Gladis adlı bir dişi orkanın, geçen gemilere saldırmayı diğerlerine "öğrettiği" düşünülüyor.

Mayısta İspanya'nın güney kıyılarında katil balinaların hasar bıraktığı bir yelkenli tekne (April Boyes//Reuters)
Mayısta İspanya'nın güney kıyılarında katil balinaların hasar bıraktığı bir yelkenli tekne (April Boyes//Reuters)

Bir saatten fazla sürebilen saldırılarda genellikle orkalar, parçalanana kadar geminin dümenine kafa atıyor.

Öte yandan dümenin etrafındaki suya 5 ila 8 kilogram kum serpmenin hayvanın sonarını şaşırttığını belirten Seyir Derneği (Cruising Association), mürettebatın bu sırada güvertede tencere ve tavalara vurması gerektiğini de ekliyor.

Seyir Derneği'nin Orka Projesi'nin (Orca Project) ekip lideri John Burbeck, The Telegraph'a "Çok fazla kuma gerek yok" dedi.

Birkaç kilogram. Orkalar sonarla geliyor, görerek değil. Bunu biliyoruz. Dümenin etrafındaki kum da aldıkları sonar görüntüsünü bozuyor.

Bir kaptan bu yöntemin başarılı olduğunu nisanda bildirmişti. Bugüne kadar saldırılarda kimse ciddi şekilde yaralanmasa da Burbeck halen endişe duyduğunu söyledi.

Burbeck "Bizi endişelendiren şey bir katil balinanın, kontrol yerindeki birinin düşüp de kafatasının çatlamasına yol açacak kadar sert çarpması. Nesli tükenmekte olan bu popülasyonla ilişkimizin tüm dinamiği değişir" dedi.

Araştırmacılar arasında orkaların Beyaz Gladis adına "intikam" peşinde koştuğuna dair iddialar bile dolaşıyor fakat diğerleri bu davranışın oyundan ibaret olduğunu düşünüyor.

Yaz mevsiminde binlerce teknenin Cebelitarık Boğazı'na gelmesiyle katil balinalarla karşılaşma sayısında artış görülüyor. Bu karşılaşmalar, orkalar dümene çarptığında tekne gövdesi yarıldığı için bazen teknelerin batmasıyla sonuçlanıyor.

Bu yılki toplam 26 etkileşimde bir tekne batarken, geçen yıl iki tanesi batmıştı.



Flamingoların suda girdaplar yaratarak avlandığı keşfedildi

Flamingolar ayaklarını ve gagalarını kullanarak avlarını girdaplara hapsediyor (Pexels)
Flamingolar ayaklarını ve gagalarını kullanarak avlarını girdaplara hapsediyor (Pexels)
TT

Flamingoların suda girdaplar yaratarak avlandığı keşfedildi

Flamingolar ayaklarını ve gagalarını kullanarak avlarını girdaplara hapsediyor (Pexels)
Flamingolar ayaklarını ve gagalarını kullanarak avlarını girdaplara hapsediyor (Pexels)

Flamingoların su altında küçük hortumlar yaratarak avlarını yakaladığı bulundu. 

Suda tek ayak üzerinde durmalarıyla bilinen flamingolar, başlarını aşağı doğru eğerek sığ sulardaki avlarını yakalıyor. Bu hayvanlar küçük kabuklular, böcekler, mikroskobik algler ve tuzlu su karidesleri gibi canlılarla besleniyor.

Kaliforniya Üniversitesi Berkeley kampüsünden biyolog Dr. Victor Ortega-Jiménez, birkaç yıl önce hayvanat bahçesinde flamingoların beslenmesini izlerken suyun altında neler olduğunu merak etmiş. 

Flamingoların sudaki küçük canlıları süzerek yiyen "süzerek beslenenler" sınıfında yer aldığı bilinse de nasıl bir mekanizmanın işlediği gizemini koruyordu. 

Dr. Ortega-Jiménez ve ekip arkadaşları bu soruyu yanıtlamak adına ABD'deki Nashville Hayvanat Bahçesi'ndeki flamingolarla bir deney yürttü.

Hayvanlara sığ bir akvaryumda beslenmeyi öğreten araştırmacılar, yüksek hızlı kameralarla davranışlarını takip etti. Kuşlar beslenirken suyun akışını ölçmek ve bunu görselleştirmek için oksijen kabarcıkları oluşturup suya yiyecek parçacıkları eklediler. 

Ekip daha sonra flamingo kafasının ve ayaklarının üç boyutlu modellerini oluşturarak kuşun sudaki hareketlerinin mekaniğini anlamaya çalıştı.

Bulguları hakemli dergi PNAS'te 12 Mayıs Pazartesi günü yayımlanan çalışmada flamingoların ayaklarını ve gagalarını kullanarak su altında küçük hortumlar veya girdaplar yarattığı saptandı. Bu hızlı girdaplar sayesinde sudaki canlılar flamingolardan kaçamıyor. 

Flamingolar ilk başta sudaki perdeli ayaklarını kaldırarak besin içeren tortuları sıkıştırıyor. Ayaklarını açıp ileri doğru ittiklerinde küçük girdaplar yaratıyorlar.

Kuşlar daha sonra başlarını hızla yukarı doğru sallayarak bu girdapları su yüzeyine doğru çekiyor ve yiyecek parçacıklarını yoğunlaştıran küçük hortumlar yaratıyor.

Araştırmacılar bu küçük girdapların, tuzlu su karidesi ve mikroskobik kabuklular gibi hayvanları yakalayacak kadar güçlü olduğunu saptadı. 

Flamingolar son olarak L şeklindeki gagalarının üst kısmını hareketsiz tutup alt tarafı çok hızlı bir şekilde açıp kapatarak daha küçük girdaplar yaratıyor ve böylece topladıkları yiyecekleri mideye indiriyor. 

Bulgular flamingoların tüm vücutlarını kullanarak beslenmede epey uzmanlaşmış hayvanlar olduğunu gösteriyor.

Dr. Ortega-Jiménez "Flamingoların sadece pasif bir şekilde süzerek beslenenen canlılar olduğu fikrine meydan okuyoruz" diyerek ekliyor: 

Örümcekler nasıl ağ yaratıyorsa, flamingolar da girdap yaratıyor.

Biyolog daha sonra flamingoların beslenirken gagasının içinde neler olduğunu araştırmayı planlıyor. Bilim insanları bu çalışmaların denizlerdeki zararlı algler ve mikroplastikleri toplamaya yönelik yeni teknolojilere ilham verebileceğini düşünüyor.

Independent Türkçe, IFLScience, Cosmos Magazine, New York Times, PNAS