Akciğer hastalıkları için 10 yıl sigara içmek yeterlihttps://turkish.aawsat.com/ya%C5%9Fam/4402366-akci%C4%9Fer-hastal%C4%B1klar%C4%B1-i%C3%A7in-10-y%C4%B1l-sigara-i%C3%A7mek-yeterli
Akciğer hastalıkları için 10 yıl sigara içmek yeterli
Göğüs hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Zaurbek Isanov, 10 yıl boyunca günde bir paket sigara içmenin obstrüktif akciğer hastalığına neden olmak için yeterli olduğunu açıkladı.
Isanov, kronik obstrüktif akciğer hastalığı durumunda hava yollarının tıkandığını (daraldığını), bunun da akciğerlere ulaşan oksijen miktarında azalmaya yol açtığını, bunun da nefes darlığına neden olduğunu ve tedavi edilmediğinde ölüme yol açabileceğini belirtti.
Şarkul’ Avsat’ın Russia Today’den aktardığı haberde Isanov şu ifadeleri kullandı: “Doktorların sigara içme yoğunluğunu (yıllık sigara paketi sayısı) belirleyebilmesinin bir yolu var; örneğin, bir kişi yıl boyunca günde 20 sigara içiyorsa, yılda bir paket olarak kabul ediliyor. Eğer sigara içimi 10 yıl sürerse, yılda 10 kutu olarak kabul ediliyor. Beş yıl boyunca 40 sigara içerse, bu da yılda 10 paket olarak kabul edilir, çünkü sigara içme yoğunluğu iki katına çıkar. Örneğin obstrüktif akciğer hastalığına yol açan şey, yılda 10 paket sigara içmektir.”
500 yıllık İnka saç teli tarihi varsayımları nasıl değiştirdi?https://turkish.aawsat.com/ya%C5%9Fam/5175368-500-y%C4%B1ll%C4%B1k-i%CC%87nka-sa%C3%A7-teli-tarihi-varsay%C4%B1mlar%C4%B1-nas%C4%B1l-de%C4%9Fi%C5%9Ftirdi
500 yıllık İnka saç teli tarihi varsayımları nasıl değiştirdi?
İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)
İnkalara ait bir astronomik gereçte bulunan saç teli, imparatorlukta kayıt tutmanın sadece seçkin kişiler değil, sıradan halk arasında da yaygın olduğunu gösteriyor.
Hakemli dergi Science Advances'ta yayımlanan bu bulgu, Ortaçağ uygarlığındaki sayısal okuryazarlık hakkında bilinenleri değiştiriyor.
İnkalar kayıtları, özellikle de sayısal bilgileri tutmak için khipu adı verilen ve düğümlü ipten yapılan gereçler kullanıyordu.
Bu gereçler, üzerine çok sayıda sarkan iplerin bağlandığı ana bir kordondan oluşuyor ve düğümler, konumları ve renkleri aracılığıyla bilgi kodlanıyordu.
Bazen bir khipu'nun üzerinde, yaratıcısını belirtmek için "imza" niteliğinde bırakılmış insan saçı bulunabiliyor.
Peru'da yer alan Jucul'daki hipu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)
Araştırmacılar "Eskiden And Dağları'nda saç, geldiği kişiyi temsil eden ve ritüel açıdan güçlü kabul edilen bir şeydi" diye açıklıyor.
Bugüne kadar, İspanyol sömürgesi dönemine ait belgeler yalnızca erkek elitlerin khipu yaptığını ima ediyordu.
"Khipu okuryazarlığı"nın, kayıt tutmakla görevli bürokratlar dışında yaygın olmadığı düşünülüyordu.
Araştırmacılar, "Özellikle İspanyol sömürge tarihçelerine dayanarak, khipu'ların sadece bürokrasideki erkek elitler tarafından yapıldığı düşünülüyor" diye yazıyor.
19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında khipu'nun Andlı işçiler, köylüler ve kadın köylüler arasında bile üretildiği belgeleniyor.
Ancak 15. yüzyıldan kalma bir khipu'ya yaratıcısı tarafından işlenen insan saçı üzerinde yapılan son analiz, o dönemde bile düşük rütbeli İnkaların khipu yapıp kullandığını gösteriyor.
Sözkonusu khipu, çok az belgeyle birlikte bir Alman müzayedesinde bulundu ve daha sonra 1498'e tarihlendi.
Araştırmacılar, ana kordonun yaklaşık 104 santimetre uzunluğunda, katlanmış ve bükülmüş insan saçından yapıldığını ve yaklaşık 8 yıllık saç uzamasına denk geldiğini söylüyor.
Bilim insanları kimyasal analizdeki gelişmelerden yararlanarak saç örneğinden karbon, nitrojen ve kükürt gibi farklı elementlerin seviyelerini aynı anda ölçtü.
Bu gereci yapan kişinin bürokratların et ve mısır içeren beslenme biçimi yerine, sıradan halkın yumru kökler ve yeşilliklerden oluşan beslenme düzenini izlediğini tespit ettiler.
Oksijen ve hidrojen değerlerini ölçen daha ayrıntılı analizler, halkın alt kesiminden gelen bu kişinin muhtemelen günümüzde Peru'nun güneyi veya Şili'nin kuzeyinde yer alan bölgede yaşadığını ortaya çıkardı.
Bilim insanları şöyle yazıyor:
Önceki varsayımların aksine, belli ki İnka İmparatorluğu'ndaki halk da İnka tarzı khipu'lar üretmiş.
Çalışmanın sonuçları, kadınların da bu kayıt sistemlerini yaptığını gösteren, yakın zamandaki diğer bulguları da doğruluyor ve khipu okuryazarlığının sadece erkek elitlerin alanı olduğu fikrine meydan okuyor.
Araştırmacılar, "İnka İmparatorluğu'nda khipu okuryazarlığı, şimdiye kadar düşünülenden daha kapsayıcı ve yaygın olabilir" sonucuna varıyor.
