Uyanıklık etkisi kafeinden mi, yoksa kahve içme deneyiminden mi kaynaklanıyor?

Sabah kahvesinin etkisi büyük ölçüde kafeinden kaynaklanmaz (Arşiv)
Sabah kahvesinin etkisi büyük ölçüde kafeinden kaynaklanmaz (Arşiv)
TT

Uyanıklık etkisi kafeinden mi, yoksa kahve içme deneyiminden mi kaynaklanıyor?

Sabah kahvesinin etkisi büyük ölçüde kafeinden kaynaklanmaz (Arşiv)
Sabah kahvesinin etkisi büyük ölçüde kafeinden kaynaklanmaz (Arşiv)

Pek çok insan sabah kahvesi olmadan gün başlamıyor ve kafein içerdiği için kahvenin kendilerini daha uyanık ve işe gitmeye hazır hissettirdiğini düşünüyor.

Bu nedenle, insanlar kendilerini uyandırmak ve verimliliklerini artırmak için sabahları kahve içiyor.

Şarku’l Avsat’ın Frontiers in Behavioral Neuroscience dergisinden aktardığı habere göre, Portekizli bilim insanları, uyanıklık etkisinin kafeinden mi, yoksa kahve içme deneyiminden mi geldiğini anlamak istedi.

Portekiz’deki Minho Üniversitesi’nden davranışsal sinirbilimciler, günde en az bir fincan kahve içen insanları inceledi ve çalışmadan en az üç saat önce kafeinli içecekler yemekten veya içmekten kaçınmalarını istedi. 

Sosyodemografik verileri toplamak için katılımcılarla görüşen bilim insanları, bunun ardından kafein tüketmeden önce ve standart bir fincan kahve içtikten 30 dakika sonra olmak üzere iki kısa fonksiyonel MRI taraması yaptılar.

Fonksiyonel MRI taramaları sırasında, katılımcılardan rahatlamaları ve zihinlerini başka yöne yöneltmeleri istendi.

Bilim insanları, kahve içmenin bilinen nörokimyasal etkileri nedeniyle, fonksiyonel MRI taramalarının, kahve içen insanların ‘yönetici bellekle ilişkili prefrontal kortekse bağlı ağların ve varsayılan mod ağının daha yüksek entegrasyona sahip olduğunu’ göstermesini bekliyordu.

Ancak araştırmacılar, varsayılan mod ağı bağlantısının hem kahve içtikten, hem de kafein aldıktan sonra azaldığını gördü.

Bu da, hem kahve, hem de kafein tüketiminin insanları daha aktif ve çalışmaya daha hazır hale getirdiğini gösteriyor.

Bununla birlikte, kahve içmek aynı zamanda beynin çalışma belleği, bilişsel kontrol ve hedefe yönelik davranışla ilgili bölümleri olan yüksek görsel ağ ve doğru yönetici kontrol ağındaki bağlantıyı da artırdı.

Katılımcılar sadece kafein aldıklarında ise bu olmadı. 

Başka bir deyişle, sadece uyanık değil aynı zamanda gitmeye hazır hissetmek istiyorsanız, kafein tek başına yeterli olmaz, o kahveyi deneyimlemeniz gerekir.



Eski Doctor Who yıldızından dizinin yeni versiyonuna eleştiri

Fotoğraf: BBC Studios
Fotoğraf: BBC Studios
TT

Eski Doctor Who yıldızından dizinin yeni versiyonuna eleştiri

Fotoğraf: BBC Studios
Fotoğraf: BBC Studios

1982-1984'te Zaman Lordu'nu canlandıran Doctor Who yıldızı Peter Davison, uzun soluklu dizinin son sezonlarını "hikayedeki devasa boşluklar" nedeniyle eleştirdi.

Tom Baker'ın ardından karakterin 5. enkarnasyonunu canlandıran 74 yaşındaki Davison, BBC'nin 2005'te yeniden başlattığı bilimkurgu dizisinin kalitesini sorguluyor.

The Lewis Nicholls Show'a konuşan aktör, "Nedense bilimkurguda saatte 160 kilometre hızla gitmeleri gerektiğini düşünüyorlar" dedi.

Hikayede doğrudan bir sonraki bölüme geçiliyor ve beynin boşlukları doldurması bekleniyor... Belki genç ve sağlıklı biri bunu yapabilir. Bilemiyorum.

Davison, Doctor Who'nun son bölümlerini "ileride izlenmesi istenen" bir yapımın "fragmanına" benzetti.

Kanal patronlarının "insanların dikkat süreleri"yle ilgili endişelerinin, televizyon programlarının kötüleşmesine katkıda bulunabileceğini söyledi.

Davison "Eğer iki dakikada bir bir şeyler olmazsa insanların televizyonu kapatacağını düşünüyorlar, ki bunun doğru olduğuna inanmıyorum" diye devam etti.

Öte yandan Davison, geri dönen dizi sorumlusu Russell T. Davies'in, eski Doctor Who'nun sık sık eleştirilen bir yönünü, yani ana karakterin yol arkadaşını az kullanma alışkanlığını "düzelttiğine" değindi. Ancak dizinin artık hikayeden çok görsel efektlere öncelik verdiğini belirtti.

Oyuncu "Özel efektler daha da iyileştikçe, dizinin sadece onlardan ibaret hale gelmesi gibi bir tehlike var" dedi.

VDFGTH
Peter Davison 1982-1984 döneminde Doctor Who'da oynadı (BBC)

Doctor Who'nun yıllarca demirbaşı olan Davison, 2022'de Jodie Whittaker'ın son bölümünde kısa bir kameoyla rolünü yeniden canlandırmıştı. Whittaker'ın kendisi de geçen ay Ncuti Gatwa'nın veda bölümünde kısa süreliğine görünmüştü.

Davison ayrıca 2005-2010'da dizinin başrolünü üstlenen bir diğer eski Doctor Who yıldızı David Tennant'la birlikte özel bir sesli program yapmıştı. İki yıldızın dizi dışında da bir bağı var: Davison'ın kızı Georgia, 2011'den beri Tennant'la evli.

Tennant, Georgia'ya BBC'de 2008'de yayımlanan "The Doctor's Daughter" adlı bölümde birlikte rol alırken tanışmış ve 2020'de, bir başka Doctor Who yıldızının çocuğuyla evlenmenin "biraz aptalca geldiğini" itiraf etmişti.

Yayıncı Gaby Roslin'in podcast'ine katılan İskoç aktör, ilişkileri hakkında "Doctor Who hayatımın içine işlediği için sonunda doktorlardan birinin kızıyla evlenmek biraz aptalca geliyor; buna aykırı duran pek çok şey vardı" demişti.

Ancak Georgia ilişkilerinin "itici gücünün" kendisi olduğunu belirterek "Bu kadar çok uğraşmasaydım bu gerçekleşmeyebilirdi" ifadelerini kullanmıştı.

Independent Türkçe