Araştırma: Hasavi pirinci zengin besin değerine sahip

El-Ahsa bölgesi özellikle Hasavi pirincinin yetiştirildiği bölge olmasıyla ünlü (SPA)
El-Ahsa bölgesi özellikle Hasavi pirincinin yetiştirildiği bölge olmasıyla ünlü (SPA)
TT

Araştırma: Hasavi pirinci zengin besin değerine sahip

El-Ahsa bölgesi özellikle Hasavi pirincinin yetiştirildiği bölge olmasıyla ünlü (SPA)
El-Ahsa bölgesi özellikle Hasavi pirincinin yetiştirildiği bölge olmasıyla ünlü (SPA)

Hasavi pirinci, Suudi Arabistan’ın doğusunda yer alan el-Ahsa bölgesi için değerli bir miras ve kadim bir değer olmaya devam ederken bilimsel araştırmalar, hasavi pirincinin yaygın olarak tüketilen beyaz pirinç türlerine kıyasla karbonhidratlar, proteinler, vitaminler, mineral tuzlar, biyolojik olarak aktif bileşenler ve antioksidanlar bakımından önemli bir besin kaynağı olduğunu teyit ediyor.

Kral Faysal Üniversitesi Ziraat ve Gıda Bilimleri Fakültesi tarafından yayınlanan bir araştırmada, el-Ahsa’da hurmalardan sonra en çok yetiştirilen ikinci yerli ürün olan hasavi pirincinin bölgede yüzlerce yıldır hasattı yapıldığı, toplumun ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde bol miktarda üretildiği ve komşu bölgelere de ihraç edildiği belirtildi.

Araştırmalara göre hasavi pirinci, çeltik türlerinin indica japonica ve javanica alttürlerinden geliyor. Güneydoğu ve Güney Asya'da ortaya çıkan ve bu bölgelerde yayılan indica grubuna ait olan hasavi pirinci, 50 yılı aşkın bir süredir el-Ahsa'nın çevre koşullarına adapte edilen ‘Hasavi 1’ olarak sınıflandırılırken ‘Hasavi 2’ adıyla sınıflandırılan türü, ‘IRI112 ve Hasavi 1’ arasındaki melezlemeden elde edildi. Kısa ve iri taneli olan Hasavi 2, karışımından türetildiğinden indica - japonica alttürüne giriyor.

Hasavi pirincindeki karbonhidratın diğer türlere göre yüzde 15 daha düşük, diyet lifinin yüzde 65 ve proteinin yüzde 30 daha yüksek olduğuna işaret edilen araştırmada, çoğu doymamış olan yağ içeriğinin ise yüzde 1,99 olduğu, ayrıca insan sağlığını koruyan ve kronik hastalıklara karşı güçlendiren hayati öneme sahip aktif bileşenler içerdiği belirtildi.

rgt
Hasavi pirinci, Körfez ülkelerindeki en önemli tarım ürünlerinden biri (SPA)

Araştırmaya göre hasavi pirinci, kan şekeri tepkisini azalttığı, tokluğu artırdığı ve iştahı baskıladığı için kalori alımının kontrolünü kolaylaştıran diyet lifi ve fenolik bileşenler barındırdığından ve fazla kilo ve obezite riskini azalttığından bu özelliğiyle diyabet karşıtı olarak sınıflandırılabilir. Bunun yanında hasavi pirinci, diğer çeltik türlerine kıyasla 3 kat tiamin vitamini içerirken fenoller, flavonoidler ve antioksidanlar bakımından da daha zengin.

Araştırma, pirinç mahsulünün, zararlı böcekler ve bakteriyel hastalıklar nedeniyle üretimin üçte birini kaybedebileceğini gösterirken üniversitenin bu kaybın önüne geçmek ve kontrol altına almak için harekete geçtiği bildirildi. Üniversite, pazarlama faaliyetlerinin nasıl kontrol altına alınacağını ve zararlıların ve hastalıkların yayılmasının nasıl önleneceğini incelemek için araştırma ekipleri kurdu. Ayrıca, hasavi pirinci çeşitlerini geliştirmek, iyileştirmek, korumak ve daha çok ekilmesini sağlamak için genetik düzeyde de çalışmalar yapıldı. Yapılan çalışmalarda pirinçte kurtlanmaya karşı ıslah programlarında kullanılabilecek kurtlanmaya karşı direnç genleri kaynağı olduğu anlaşıldı.

Araştırmada, birçok ülkenin özel özelliklere sahip çeltik türleri üretmeye çalıştığına dikkati çekti. Buna göre Doğu Asya’da, beslenme ve tedavi için kullanılan black rice (siyah pirinç) ve başka yüksek protein içeriğine ve çeşitli besin maddelerine sahip birçok çeltik türü bulunuyor. Suudi Arabistan'da yetiştirilen hasavi pirinci bu özellikleriyle ülkeyi her zaman modernleşmeye ve gelişmeye ihtiyaç duyan tarımda gelişmiş ülkeler arasına yerleştiriyor.

Hasavi pirinci aynı zamanda misafirperverliğin, cömertliğin ve konuğun en iyi şekilde ağırlanmasının sembolü olmasından dolayı toplumsal bir değere de sahip. Özellikle Ramazan ayında bazı ailelerin sofralarında ana yemek olarak yer alan hasavi pirinci, yüksek oranda demir içerdiğinden özellikle yaşlılara sağlıklı bir besin olarak tavsiye edilmektedir.



ABD'li gençlerin neredeyse üçte birinde prediyabet var

ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nden alınan yeni veriler, ABD'deki her üç ergenden birinin prediyabeti olduğunu gösteriyor. Bu durum, kalp hastalığı ve felç gibi diğer ciddi sağlık komplikasyonları riskini artırıyor (Unsplash)
ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nden alınan yeni veriler, ABD'deki her üç ergenden birinin prediyabeti olduğunu gösteriyor. Bu durum, kalp hastalığı ve felç gibi diğer ciddi sağlık komplikasyonları riskini artırıyor (Unsplash)
TT

ABD'li gençlerin neredeyse üçte birinde prediyabet var

ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nden alınan yeni veriler, ABD'deki her üç ergenden birinin prediyabeti olduğunu gösteriyor. Bu durum, kalp hastalığı ve felç gibi diğer ciddi sağlık komplikasyonları riskini artırıyor (Unsplash)
ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nden alınan yeni veriler, ABD'deki her üç ergenden birinin prediyabeti olduğunu gösteriyor. Bu durum, kalp hastalığı ve felç gibi diğer ciddi sağlık komplikasyonları riskini artırıyor (Unsplash)

ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nin yeni verilerine göre, ABD'li ergenlerin neredeyse üçte biri prediyabetten muzdarip.

Yapılan sayım, 2023'te 12 ila 17 yaşındaki tahmini 8,4 milyon ergenin (ya da yüzde 32,7'sinin) bu kategoriye girdiğini ortaya koydu.

Kurumun diyabetin önlenmesinden sorumlu üst düzey yetkilisi Dr. Christopher Holliday, ABC News'e yaptığı açıklamada bu endişe verici sonuçların "uyandırma çağrısı" olduğunu söyledi. Holliday, tip 2 diyabet riskinin gençlerin sağlığına yönelik "ciddi bir tehdit" oluşturduğunu belirtti.

Prediyabette kişinin kan şekeri seviyeleri normalin üzerinde olsa da tip 2 diyabet teşhisi için yeterince yüksek değildir. Prediyabetten muzdarip olmak, tip 2 diyabetin yanı sıra kalp hastalığı ve felç riskini de artırıyor. Diyabet, ABD'de önde gelen 7. ölüm nedeni.

Tip 2 diyabet, vücudun kan şekeri seviyelerini düzenlemesini ve yiyecekleri enerjiye dönüştürmesini sağlayan hayati öneme sahip insülin hormonunu kullanamadığı zaman ortaya çıkan kronik bir rahatsızlık. Yale Medicine'a göre insülinle ilgili sorunlar genellikle ergenlik döneminde başlıyor. Tedavi edilmezse böbrek hastalığı, felç ve kalp hastalığına neden olabiliyor.

Holliday, "Sağlıklı beslenme ve aktif kalma gibi yaşam tarzındaki basit değişiklikler, tip 2 diyabetin önlenmesinde veya geciktirilmesinde büyük bir fark yaratabilir" diyor.

Kurumun araştırması bulguları için bir neden belirtmiyor ancak önceki araştırmalar, 12-19 yaşındaki Amerikalılarda prediyabet oranının 1999-2002'den 2015-2018'e kadar iki kattan fazla artarak yüzde 12'den yüzde 28'e sıçradığını göstermişti. JAMA Pediatrics'te yayımlanan rapor ayrıca yoksulluk içinde yaşayan gençlerde prediyabet görülme olasılığının daha yüksek olduğunu ortaya koymuştu.

Pittsburgh Üniversitesi araştırmacılarına göre prediyabet, gıda güvensizliği, kamu sağlık sigortasının olmaması ve hane gelirinin federal yoksulluk seviyesinin yüzde 130'undan az olmasıyla bağlantılı.

Diğer risk faktörleri arasında aşırı kilolu olmak, ailede tip 2 diyabetli birinin bulunması, haftada üç kereden az fiziksel aktivite yapmak, ırk ve etnik köken var. Afrika kökenli Amerikalı, Hispanik/Latin, Kızılderili, Alaska Yerlisi, Pasifik Adalı ve bazı Asya kökenli Amerikalılar daha yüksek risk altında.

Yaşlı Amerikalıların üçte birinden fazlası prediyabetten muzdarip ancak her 10 kişiden en az 8'i hastalığının farkında değil. Sağlık yetkilileri, önlem alınmazsa bu kişilerin sadece 5 yıl içinde tip 2 diyabete yakalanabileceğini söylüyor.

Ancak Amerikan Diyabet Derneği'ne göre bu durum küçük değişikliklerle tersine çevrilebilir ya da geciktirilebilir.

Aşırı kiloluysanız, basit bir egzersiz rutini belirleyerek ve kırmızı et alımını sınırlamanın yanı sıra meyve ve sebze ağırlıklı yemekler yiyerek kilonuzu yönetebilirsiniz. Uyku süresi ve stres seviyeleri de önemli.

Yale Medicine'dan pediatrik endokrinoloğu Dr. Sonia Caprio, "Genellikle beslenme düzeninde yapılacak küçük değişiklikler ve minimum kilo kaybı, daha fazla fiziksel aktiviteyle birlikte diyabeti uzaklaştırmaya fayda sağlar" diyor.

Independent Türkçe