Hava kirliliğinin antibiyotik direncini tetiklediği tespit edildi

Hava kirliliği halk sağlığına en büyük tehditlerden biri olarak görülüyor (AFP)
Hava kirliliği halk sağlığına en büyük tehditlerden biri olarak görülüyor (AFP)
TT

Hava kirliliğinin antibiyotik direncini tetiklediği tespit edildi

Hava kirliliği halk sağlığına en büyük tehditlerden biri olarak görülüyor (AFP)
Hava kirliliği halk sağlığına en büyük tehditlerden biri olarak görülüyor (AFP)

100'den fazla ülkeden verilerin kullanıldığı küresel bir çalışma, hava kirliliğinin insanlarda antibiyotik direncini artırdığını ortaya koydu.

Yaklaşık 20 yıldır sürdürülen çalışmada, her ülke ve her kıtada hava kirliliğindeki artışla antibiyotik direncindeki artışın bağlantılı olduğu sonucuna ulaşıldı.

Bilimsel dergi Lancet Planetary Health'de yayımlanan çalışmaya imza atan Çinli ve Britanyalı araştırmacılar, "Analizimiz hava kirliliğindeki artışın antibiyotik direnci riskini artırdığına dair güçlü kanıtlar ortaya koydu" ifadelerini kullandı.

Antibiyotik direncinin küresel sağlığa karşı en hızlı büyüyen tehditlerden biri olarak görülüyor. Her ülkeden ve her yaştan insanı etkileyebilen antibiyotik direncinin yılda 1,3 milyon kişiyi etkilediği tahmin ediliyor.

Antibiyotik direncinin en büyük nedeninin antibiyotiklerin fazla ve yanlış kullanımı olduğu düşünülüyor. Ancak son yapılan çalışma bu sorunun hava kirliliğiyle birlikte derinleştiğini gösteriyor.

Çalışma buna neden olarak PM2.5 isimli partiküler maddenin antibiyotik direncine neden olan bakteri ve direnç genleri taşıdığını ve insanlar tarafından doğrudan solunabildiğini ortaya koydu.

Hava kirliliğinin uzun dönemli etkileri arasında kalp hastalıkları, astım, akciğer kanseri gibi kronik hastalıklar da bulunuyor. 

Hava kirliliğindeki yüzde 10'luk bir artışın antibiyotik direncinde yüzde 1,1'lik artışla bağlantılı olduğunu ortaya koyan çalışmada, sadece 2018'de hava kirliliği kaynaklı antibiyotik direnci nedeniyle 480 bin erken ölümün yaşandığı tahmininde bulunuldu.

Araştırmacılar 2050'de bu rakamın yılda 840 bin kişiye kadar ulaşmasının mümkün olduğu görüşünde.

Independent Türkçe, Guardian, CNN



İlk büyük yapay zeka satranç finalinde Grok ve ChatGPT kapıştı

Kaggle Yapay Zeka Fuarı Turnuvası'nın 7 Ağustos 2025'te yapılan finalinde Grok 4, OpenAI'ın o3'üne yenildi (Unsplash)
Kaggle Yapay Zeka Fuarı Turnuvası'nın 7 Ağustos 2025'te yapılan finalinde Grok 4, OpenAI'ın o3'üne yenildi (Unsplash)
TT

İlk büyük yapay zeka satranç finalinde Grok ve ChatGPT kapıştı

Kaggle Yapay Zeka Fuarı Turnuvası'nın 7 Ağustos 2025'te yapılan finalinde Grok 4, OpenAI'ın o3'üne yenildi (Unsplash)
Kaggle Yapay Zeka Fuarı Turnuvası'nın 7 Ağustos 2025'te yapılan finalinde Grok 4, OpenAI'ın o3'üne yenildi (Unsplash)

Önde gelen yapay zeka sistemleri arasında türünün ilk örneği olan satranç turnuvasında Sam Altman'ın yapay zeka modeli, Elon Musk'ın Grok'unu mağlup etti.

Perşembe günü düzenlenen Kaggle Yapay Zeka Fuarı Turnuvası'nın finalinde OpenAI'ın o3 modeli, xAI'ın Grok 4'ünü 4-0'lık kusursuz bir zaferle ezip geçti. Her iki model de Anthropic, DeepSeek, Google ve Moonshot AI'dan yapay zeka rakiplerini yenerek finale yükselmişti.

10 yıl önce Altman ve Musk'ın OpenAI'yı birlikte kurmasının ardından Musk'ın ayrılıp kendi rakip yapay zeka şirketi xAI'ı açmasından dolayı bu karşılaşma kişisel önem taşıyordu.

Daha sonra ilişkileri bozulurken artık OpenAI'ın CEO'su olan Altman, Musk'ın ChatGPT'nin yaratıcısını satın alma yönünde başarısız bir girişimde bulunmasının ardından eski arkadaşını "zorba" diye nitelendiriyor.

Grok 4'ün satranç turnuvasındaki performansı karşısında Musk, yapay zeka modelinin bu yeteneğinin bir "yan etki" olduğunu söyledi.

X'te "xAI satranca neredeyse hiç emek harcamadı" diye yazdı. 

IBM'in Deep Blue süper bilgisayarı 1997'de 6 oyunluk bir maçta dönemin dünya şampiyonu Garry Kasparov'u mağlup ettiğinden beri bilgisayarlar, satrançta en iyi insanları bile yenme becerisine sahip.

Google'ın DeepMind'ı o zamandan bu yana satranç ve Go gibi diğer oyunları insanüstü bir düzeyde oynamayı kendi kendine öğretebilen yapay zeka programları geliştiriyor.

Bu, OpenAI'ın ChatGPT'yi 2022'de piyasaya sürmesinden bu yana popülerleşen genel amaçlı büyük dil modellerini (GDM'ler) test eden ilk büyük turnuvaydı.

Take Take Take'in CEO'su ve kurucu ortağı Mats André Kristiansen, The Independent'a yaptığı açıklamada şöyle dedi:

Kasparov ve Deep Blue 90'larda büyük olaydı… Bu turnuvada önemli olan, bu ürünlerin nasıl düşündüğü ve mantık yürüttüğü hakkında daha fazla şey öğrenmek.

Dünyanın bir numaralı satranç oyuncusu Magnus Carlsen temmuzda düzenlenen çevrimiçi satranç maçında ChatGPT'yi tek bir taş bile kaybetmeden yenmişti.

Grok ve o3 arasındaki finali yorumlayan Carlsen, Grok'un 800, OpenAI'ın modelininse 1200 civarında bir derecesi olduğunu tahmin etti. Kıyaslamak gerekirse, Carlsen'ın en yüksek derecesi 2882. X'te bir kullanıcı tarafından doğrudan sorulduğunda, Grok derecesinin 1600-1800 civarında olduğunu tahmin etti.

Independent Türkçe