Depresyona yakalanma riskini artıran gıdalar

 Bazı gıdaları tüketmek depresyon riskini artırabiliyor. (Reuters)
Bazı gıdaları tüketmek depresyon riskini artırabiliyor. (Reuters)
TT

Depresyona yakalanma riskini artıran gıdalar

 Bazı gıdaları tüketmek depresyon riskini artırabiliyor. (Reuters)
Bazı gıdaları tüketmek depresyon riskini artırabiliyor. (Reuters)

Yapılan yeni bir çalışma, ‘aşırı işlenmiş’ gıdaların tüketilmesinin depresyon riskinin artmasına katkıda bulunabileceğini ortaya koydu.

ABD merkezli Fox News ağına göre, Brigham ve Kadın Hastanesi ile Harvard T.H. Chan Üniversitesi’ne bağlı bir çalışma ekibi, 42-62 yaş grubundan 31 binden fazla kadının beslenme seçimlerini ve ruh sağlığını analiz etti.

2003’ten 2017’ye kadar süren çalışmada tüm katılımcılar her dört yılda bir beslenme anketi doldurdu. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilee göre ankette, söz konusu kişilerin aşırı işlenmiş gıdalar yiyip yemedikleri gözlemlendi.

Araştırmacılar yaş, vücut kitle indeksi, fiziksel aktivite, sigara içme, uyku sağlığı, kronik ağrı, alkol tüketimi, gelir durumu ve herhangi bir sağlık sorunu gibi depresyon riskini etkileyebilecek faktörleri inceledi.

Çalışmada, daha fazla miktarda işlenmiş gıda tüketen katılımcıların depresyona yakalanma olasılığının yüzde 34 ila yüzde 49 arasında daha yüksek olduğu sonucuna ulaşıldı.

zxscdf
Depresyon giderek artan bir sorun olarak ön plana çıkıyor. (Reuters)

Aşırı işlenmiş gıdalar, çok fazla koruyucu, yapay renk ve tat içeriyor. Bunlara örnek olarak patates cipsi, tatlılar, şekerli içecekler, şekerle doldurulmuş kahvaltılık gevrekler, paketlenmiş çorbalar, tatlı atıştırmalıklar, tüketime hazır yemekler, ultra işlenmiş süt ürünleri, yağlar, soslar, işlenmiş etler ve yapay tatlandırıcılar içeren yiyecek ve içecekler gösteriliyor.

Araştırmacılar, bu sonuçların ardındaki olası sebeplerin başında, söz konusu tür gıdaların beyinde depresyon gelişimine yol açabilecek kimyasal değişikliklere neden olması olduğunu bildirdi.

Ekip, bu konuda daha fazla çalışma yapılması gerektiğine dikkat çekerek, çalışmalarının yalnızca kadınlar üzerinde yapılması, gözlemsel olması ve yapılandırılmış klinik görüşmeler olmaması nedeniyle sınırlı olduğunu vurguladı.



Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
TT

Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)

Bilim insanları bugüne kadar görülen en büyük kara delik jeti çiftini buldu.

İkili, evrende 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor. Bu da üst üste yığılmış yaklaşık 140 tane Samanyolu Galaksisi'nin uzunluğuna denk geliyor.

Bu tür jetler, süper kütleli kara deliklerden püsküren muazzam miktarda radyasyon ve parçacık patlamalarını ifade ediyor. Milyonlarca yıl sürebilen bu jetler, maddenin uzaydaki akışını değiştirirken kozmosu yeniden şekillendiriyor ve toplam çıktısı trilyonlarca Güneş'e eş değer patlamalar yaşıyor.

Samanyolu jetleri, evrende bir galaksi tarafından üretilen en büyük oluşumlardır. Ancak yeni bulunan ikili, daha önce gördüklerimizden bile daha büyük; önceki gözlemler sadece 16 milyon ışık yılı kadar bir boyuta ulaşabileceklerini gösteriyordu.

Önceki rekor sahibi Alcyoneus adlı bir jet sistemiydi. Aynı ekip tarafından 2022'de bulunmuştu fakat uzunluğu sadece 100 Samanyolu kadardı.

Gökbilimciler jetlere Yunan mitolojisindeki bir deve ithafen Porphyrion (Porfirion) adını verdi. Evrenin sadece 6,3 milyar yaşında, yani bugünkü yaşının yarısından daha genç olduğu bir mesafede tespit edildiler.

Aynı araştırma, bu türden keşfedilmeyi bekleyen daha birçok mega yapının olabileceğini de öne sürüyor. Bilim insanları halihazırda toplam 10 binden fazlasını buldu.

Yeni makalenin başyazarı Martijn Oei, "Dev jetleri ilk bulduğumuzda epey şaşırdık" diyor. 

Bu kadar çok oldukları hakkında hiçbir fikrimiz yoktu.

Ayrıca jet sistemleri, galaksilerin oluşumuna fark etmediğimiz şekillerde katkı sunuyor gibi görünüyor. Evrenin daha erken bir döneminde, galaksiler arasındaki bağlantıların bugünkünden daha yakın olduğu bir zamanda var olan Porphyrion, "kozmik ağın" daha da geniş bir alanına ulaşıyordu.

Caltech'te astronomi ve veri bilimi profesörü olan, çalışmanın ortak yazarı George Djorgovski, "Gökbilimciler, galaksilerle onların merkezindeki kara deliklerin birlikte evrimleştiğini düşünüyor ve bunun kilit önemdeki bir yönü, jetlerin yaydığı muazzam miktarda enerjinin, ev sahibi galaksilerin ve yakınlardaki diğer galaksilerin büyümesini etkileyebilmesi" ifadelerini kullanıyor.

Bu keşif, etkilerinin düşündüğümüzden çok daha öteye uzanabileceğini gösteriyor.

Bulgular, hakemli dergi Nature'da yayımlanan "Black hole jets on the scale of the cosmic web" (Kozmik ağ ölçeğinde kara delik jetleri) başlıklı yeni bir makalede aktarılıyor.

Independent Türkçe