Doğu Antarktika buz tabakasının altında 14 milyon yıllık arazi oluşumu keşfedildihttps://turkish.aawsat.com/ya%C5%9Fam/4629776-do%C4%9Fu-antarktika-buz-tabakas%C4%B1n%C4%B1n-alt%C4%B1nda-14-milyon-y%C4%B1ll%C4%B1k-arazi-olu%C5%9Fumu-ke%C5%9Ffedildi
Doğu Antarktika buz tabakasının altında 14 milyon yıllık arazi oluşumu keşfedildi
(AA)
CNN'nin haberine göre, bilim insanları, 14 milyon yıllık söz konusu araziyi, Doğu Antarktika buz tabakasının meydana gelmesinden önce nehirlerin oluşturduğunu, bugünkü Kuzey Galler'in tepelerine ve vadilerine benzediğini belirtti.
Buza nüfuz eden radar sistemiyle donatılmış uçaklar ve uydudan elde edilen verileri kullanan araştırma ekibi, 32 bin kilometrekarelik yaklaşık Belçika büyüklüğündeki alanı taradı.
Durham Üniversitesi profesörü ve araştırmanın başyazarı Stewart Jamieson, ekibin buz tabakasının tarihini ve zaman içinde nasıl geliştiğini haritalandırmak için yola çıktığını ve arazinin buz örtüsüyle kaplanmadan önce nasıl göründüğüne ilişkin fikir sahibi olmanın bu bağlamda önem taşıdığını belirtti.
Jamieson, "Doğu Antarktika buz tabakasının altındaki arazi, Mars'ın yüzeyine göre daha az biliniyor." dedi.
Arazinin yapısının Antarktika’daki buzun akış şeklini ve istikametini belirlediğini aktaran Jamieson, buz tabakasının gelecekte yaşanabilecek iklim değişikliğine nasıl tepki vereceğini de kontrol ettiğini aktardı.
Keşfedilen arazinin iyi korunmuş doğasının onu özel kıldığını belirten Jamieson, bu denli kıtayı kaplayan buz tabakasının altında nispeten değişmemiş arazi bulmanın nadir olduğuna dikkati çekti.
Bilim insanlarının topladığı jeofizik verilerin, 2 kilometre kalınlığındaki buz tabakasının altında ne olduğuna dair ipuçları verdi.
Araştırmanın sonuçları, "Nature Communications" dergisinde yayımlandı.
Sonsuzluk Galaksisi, süper kütleli kara deliklerin gizemine ışık tuttuhttps://turkish.aawsat.com/ya%C5%9Fam/5165890-sonsuzluk-galaksisi-s%C3%BCper-k%C3%BCtleli-kara-deliklerin-gizemine-%C4%B1%C5%9F%C4%B1k-tuttu
Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
Sonsuzluk Galaksisi, süper kütleli kara deliklerin gizemine ışık tuttu
Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
Bilim insanları ilk kez doğrudan bir gaz ve toz bulutunun çökmesi sonucu oluşmuş bir süper kütleli kara delik saptamış olabilir. Sonsuzluk Galaksisi'ndeki bu keşif, evrenin ilk dönemlerine dair merak edilen bir soruya da ışık tutma potansiyeli taşıyor.
Kara delikler yaşam döngülerinin sonuna gelen büyük kütleli yıldızların süpernova patlamasının ardından kendi üzerine çökmesi sonucu oluşuyor. Süper kütleli kara deliklerse bu daha küçük kara deliklerin zaman içinde birleşmesiyle meydana geliyor.
Öte yandan NASA öncülüğünde geliştirilen James Webb Uzay Teleskobu (JWST), Büyük Patlama'dan sonraki yaklaşık 500 milyon yıl içinde oluşmuş süper kütleli kara delikler keşfediyor. Böyle bir yapının ortaya çıkması için en az 1 milyar yıl geçmesi gerektiğini düşünen gökbilimciler, son yıllarda bu tuhaflığa bir açıklama getirmeye çalışıyor.
Öne çıkan teorilerden birine göre bazı süper kütleli kara delikler, devasa bir gaz ve toz bulutunun herhangi bir yıldız üretmeden doğrudan kendi üstüne çökmesiyle meydana geliyor olabilir.
Ancak bilim insanları daha önce bu senaryoyu destekleyen somut bir kanıt bulamamıştı.
Yale Üniversitesi'nden Pieter van Dokkum liderliğindeki bir araştırma ekibi, Dünya'dan yaklaşık 8 milyar ışık yılı uzaktaki bir galakside bu kanıtı bulmuş olabilir.
James Webb Uzay Teleskobu, Sonsuzluk Galaksisi'nde toplam üç süper kütleli kara delik buldu (NASA/Yale Üniversitesi)
JWST'yi kullanarak galaksiyi gözlemleyen bilim insanları, sonsuzluk işaretine benzeyen bir görüntüyle karşılaştı. Bu nedenle Sonsuzluk Galaksisi adını alan gökadanın, iki galaksinin kafa kafaya çarpışması sonucu oluştuğu için bu şekli aldığı düşünülüyor.
Araştırmacılar şaşırtıcı bir şekilde iki galaksinin birleştiği yerdeki gaz bulutunun içinde süper kütleli bir kara delik tespit etti. Kara deliğin, halihazırda beslendiği bu gaz bulutunda oluştuğu tahmin ediliyor.
Hakemli dergi The Astrophysical Journal Letters'ta 15 Temmuz Salı günü yayımlanan makalenin başyazarı van Dokkum "Devasa bir galaksinin çekirdeği dışında bir kara delik bulmak başlı başına olağandışı bir durum ancak daha da sıradışı olan şey, oraya nasıl geldiği" diyerek ekliyor:
Muhtemelen oraya öylece varmamış, orada oluşmuş. Ve epey yakın bir zamanda. Başka bir deyişle, bir süper kütleli kara deliğin doğuşuna tanıklık ettiğimizi düşünüyoruz, ki bu daha önce hiç görülmemiş bir şey.
Bilim insanları iki galaksinin çarpışması sırasında yoğun bir gaz düğümü oluştuğunu ve burada Güneş'in 1 milyon katı ağırlığında süper kütleli kara deliğin meydana geldiğini tahmin ediyor.
Ekip teorilerini test etmek için kara deliğin hızıyla, onu çevreleyen gaz bulutunun hızını karşılaştırdı. Bunların birbirine yakın olması, kara deliğin orada oluşma ihtimalini güçlendirdi.
Çalışma ayrıca, çarpışan iki galaksinin çekirdeklerinde de aktif süper kütleli kara delikler bulunduğunu ortaya koydu.
Bunun beklenmediğini belirten van Dokkum, çalışmanın bulgularını şöyle değerlendiriyor:
Doğrudan çökme sonucu bir kara delik bulduğumuzu kesin bir şekilde söyleyemeyiz. Ancak bu yeni verilerin, diğer açıklamalardan bazılarını elerken, yeni doğmuş bir kara delik ihtimalini güçlendirdiğini söyleyebiliriz. Verileri incelemeye ve bu olasılıkları araştırmaya devam edeceğiz.
Independent Türkçe, Space.com, IFLScience, The Astrophysical Journal Letters
