Sensör teknolojili giysi engellilerin hayatını kolaylaştıracak

Kas aktivasyonu için geliştirilen sentetik giysi
Kas aktivasyonu için geliştirilen sentetik giysi
TT

Sensör teknolojili giysi engellilerin hayatını kolaylaştıracak

Kas aktivasyonu için geliştirilen sentetik giysi
Kas aktivasyonu için geliştirilen sentetik giysi

10 yıldan fazla bir süre önce küçük kızına beyin felci (Serebral palsi) teşhisi konulduğu sırada Mühendis Jeremiah Robison, Silikon Vadisi’nde giyilebilir teknoloji üzerinde çalışıyordu. Kızının yürüme zorluğu artarken, mühendis, kızının etrafta dolaşmasını kolaylaştırmaya nasıl yardımcı olabileceğini düşündü. Kızının durumu ile ilgili olarak ‘Teknolojinin sunduğu en iyi şey koltuk değnekleri, yürüteçler ve tekerlekli sandalyelerdi’ dedi.

Sensör teknolojili giysiler

Sonunda yeni bir şey üzerinde çalışmaya başladı. Bu teknoloji, kızının yürüyüşünü izleyebilecek sensörlerle donatılmış giysiler ve her adımına yardımcı olmak için bacaklarındaki kasları uyarabilen küçük elektrotlardan oluşuyordu.

İlham kısmen, bir terapistin kızının yürümesine yardım ettiği fizik tedavi randevularından geldi. Robison, “Terapisti ona elektrotlar takıyor ve belirli bir kasın harekete geçirilmesini istediğinde bastığı iki düğmeyle arkasında yürüyordu” dedi. Başka bir randevuda doktorlar onun yürüyüşünü analiz etmek için sensörler kullandı. Robison ise her iki yaklaşımı birleştiren ve her zaman giyilebilecek kişiye özel kıyafetler tasarlamanın mümkün olabileceğini fark etti.

Felçli hastalar için tasarlanmış basit bir giyilebilir cihaz zaten mevcuttu, ancak yalnızca tek bir kası uyarabiliyordu, bu durum her bir elektrotun manuel olarak yerleştirilmesini gerektiriyordu ayrıca kişinin kaslarının nasıl tepki verdiğini ölçebilecek sensörlere sahip değildi. Robison bazılarının tasarımının giysiye değil hapishane bileziğine benzediğini de söyledi. Robison 2018 yılında garajında, bacaklardaki tüm önemli kasları hedef alan biyonik külotlu çorapların prototipini yapmaya başladı.

2019’un sonunda Cionic adlı yeni girişiminin çalışan bir prototipi vardı. Kızı ilk ürün test uzmanı oldu ve salgın başladığında, daha büyük denemeler yapılıncaya kadar geçici olarak bunu test eden tek kişi oldu. 2021 yılına gelindiğinde Nöral Kılıf adı verilen son tasarım Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’ne (FDA) sunuldu. 2022 yılında onaylandı ve bu yılın başında piyasaya çıktı. Kişinin ihtiyacına bağlı olarak tek bacağa veya her iki bacağa birden giyilebiliyor.

Sağlık araçları ve uygulamaları

Cihazın ilk müşterileri multipl skleroz, serebral palsi hastaları ve felç geçiren kişilerdi. Robison, “Hastalarımızdan duyduğumuz en önemli şeylerden biri, her adımda düşmekten korkarken yürümenin ne kadar yorucu olduğu” ifadelerini kullandı. Yeni ürünle birlikte “Daha dayanıklı bir şekilde daha uzun mesafe yürüyebiliyor, sevdikleriyle sohbet edebiliyor, günlük yaşam aktivitelerini yapabiliyorlar. Bu bize hafife alınacak bir şey gibi görünüyor. Ancak yürüyebilmek bağımsızlığın çok temel bir parçası” ifadelerini de sözlerine ekledi.

Alet, taktığınız anda yardımcı olmaya başlıyor. 30’lu yaşlarında MS Hastalığı (Multiple Skleroz) bir anne cihazı denemek için randevu aldı. randevuya tekerlekli sandalyeyle geldi ve fizik tedavi seansı sırasında 6 metre yürüyebildiğini söyledi. Robison randevu hakkında “Cihazı taktık ve bastonla yürümeye başladı, sonra şaşkınlıkla bize yürümeyi düşünmesine gerek olmadığını söyledi. Daha sonra bastonu elinden bırakıp koridorda bir aşağı bir yukarı yürümeye başladı. Bizimle görüşmesinin üzerinden 6 ay geçti. Bir videosunda gördüğümüze göre bugün çocuklarıyla birlikte bahçesinde oynayabiliyor” dedi.

Şirket, sağır ve işiten insanlar arasındaki konuşmalar için gerçek zamanlı altyazılar oluşturmak amacıyla yapay zekayı kullanan bir uygulama olan Ava’ya da yatırım yapıyor. Aynı zamanda, engelli kişilerden iş arayanları onlara uygun işlerle eşleştirmeye yardımcı olan bir iş platformu olan Inclusively’yi ve nöro çeşitliliğe sahip insanlar için çevrimiçi bir öğrenme platformu olan Daivergent’i de destekliyor.

İstatistikler, 2050 yılına kadar ABD nüfusunun beşte birinin bir tür hareket engelinden muzdarip olacağını gösterdiği için bu alanda daha iyi teknolojilere yönelik ihtiyaç giderek artıyor.

Şarku’l Avsat tarafından Tribune Medya Hizmetlerinden tercüme edilmiştir



Filistinli aşiret liderlerinden El Halil Emirliği planı

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)
TT

Filistinli aşiret liderlerinden El Halil Emirliği planı

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)

Batı Şeria'daki Filistinli aşiret liderleri İsrail'le çatışmaları sonlandırmak için "alternatif barış planı" sundu. 

İsrail işgali altındaki Batı Şeria'nın en büyük şehri El Halil'deki şeyhler, Filistin Ulusal Yönetimi'nden ayrılarak İsrail devletini tanımayı ve İbrahim Anlaşmaları'na katılmayı öneriyor.

El Halil'in en güçlü aşiret liderlerinden Şeyh el-Caabari'nin de aralarında bulunduğu 4 Filistinli şeyh, İsrail'le tam işbirliği isteyen bir mektuba imza attı. Mektupta, Batı Şeria'da Filistin Ulusal Yönetimi'nden bağımsız bir "El Halil Emirliği" kurulması teklif ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, bölgedeki Arapların lideri olarak bu "emirliği" tanıması ve Batı Şeria'daki işgalini sonlandırması isteniyor. 

Ayrıca uzun vadede 50 bin Filistinliye İsrail'de çalışma izni sağlanması talep ediliyor.

Batı Şeria'da 204 bin kişiyi temsil eden 8 şeyh ve 350 bin kişiyi temsil eden 13 şeyh de plana destek veriyor. Filistinli aşiret liderleri, bölgede Filistin Ulusal Yönetimi'nin iktidarına son verileceğini de ileri sürüyor.

Şeyhler, Oslo Anlaşmaları'nın geçersiz kılınması gerektiğini savunuyor. Dönemin İsrail Başbakanı İzak Rabin ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat arasında 1993'te imzalanan ilk anlaşma, 1999'a kadar bağımsız Filistin Devleti'nin kurulmasını öngörüyordu. 

sdfrgty
48 yaşındaki Şeyh Caabari, Filistin Ulusal Yönetimi'nden ayrılma teklifinin mimarı (Caabari/WSJ)

İkincisi 1995'te imzalanan anlaşma kapsamındaysa işgal atındaki Batı Şeria A, B ve C bölgelerine ayrılmıştı. Batı Şeria'nın yüzde 18'ini kapsayan "A bölgesi"nin yönetimi idari ve güvenlik olarak Filistin'e, yüzde 21'lik "B bölgesi"nin idari yönetimi Filistin'e, güvenliği ise İsrail'e devredilirken, yüzde 61'ini kapsayan "C bölgesi"nin idare ve güvenliği İsrail'e bırakılmıştı.

Caabari, iki devletli çözümün özellikle Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki Aksa Tufanı'yla başlayan savaşın ardından imkansız hale geldiğini iddia ederek, Wall Street Journal'a (WSJ) şunları söylüyor: 

Filistin devleti kurulmayacak, 1000 yıl geçse de kurulamayacak. 7 Ekim'den sonra İsrail bunu kabul etmeyecek.

Mektubun gönderildiği İsrail Ekonomi Bakanı Nir Barkat bu süreci destekliyor. WSJ'nin aktardığına göre şubattan bu yana Barkat ve Filistinli aşiret liderleri arasında pek çok görüşme düzenlendi. 

Diğer yandan İsrail'in iç istihbarat teşkilatı Şin-Bet ve İsrail Savunma Kuvvetleri'nden (IDF) bazı kesimlerin teklife temkinli yaklaştığı aktarılıyor. Emekli Tümgeneral Gadi Şamni, "Her biri silahlı, onlarca farklı aileyle nasıl başa çıkacaksınız? Bu bir kaos ve felaket yaratır" diyor. 

Tel Aviv Üniversitesi'nde Filistinli aşiretler üzerine çalışma yapan Harel Chorev de teklifin uygulanabilir olmadığını belirterek, bunun "Filistin Yönetimi'ni düşman olarak gören bazı radikal sağcı İsraillilerin fantezisinden ibaret olduğunu" söylüyor.

Gazze Şeridi, 1996-2006'da Filistin Ulusal Yönetimi'ne bağlıydı. Ancak Hamas, 2006'da yapılan seçimlerde, Fetih'i geçerek 132 sandalyeli mecliste 74 koltuk kazanmış, Fetih ise 45 sandalyede kalmıştı. Daha sonra taraflar arasında yaşanan anlaşmazlık nedeniyle 2007'de Gazze'de patlak veren çatışmalarda, Hamas bölgenin kontrolünü ele geçirmişti.

Independent Türkçe, Jewish Telegraphic Agency, Times of Israel, Wall Street Journal