Sosyal etkileşim hafıza kaybının önlenmesine katkıda bulunuyor

Yaşlı kesim, hafıza kaybı açısından daha fazla risk altında. (Oregon Health & Science University)
Yaşlı kesim, hafıza kaybı açısından daha fazla risk altında. (Oregon Health & Science University)
TT

Sosyal etkileşim hafıza kaybının önlenmesine katkıda bulunuyor

Yaşlı kesim, hafıza kaybı açısından daha fazla risk altında. (Oregon Health & Science University)
Yaşlı kesim, hafıza kaybı açısından daha fazla risk altında. (Oregon Health & Science University)

ABD’de yapılan bir çalışma, yaşlıların aktivitelerini ve sosyal katılımlarını sürdürdüklerinde ve kan basıncı ve diyabetlerini kontrol ettiklerinde bilişsel testlerde iyileşme gösterdiklerini ortaya koydu.

Kaliforniya Üniversitesi'nden araştırmacılar, sağlık ve yaşam tarzındaki bu kişisel değişikliklerin, hastalığa en duyarlı olan yaşlı insanlarda Alzheimer ile ilişkili hafıza kaybını geciktirebileceğini ve hatta önleyebileceğini gösterdi.

Hafıza kaybı Alzheimer'ın ana belirtisi, başlangıçta son dönemdeki olayları veya konuşmaları hatırlamada zorluk şeklinde ortaya çıkıyor. Hastalık ilerledikçe hafıza bozuluyor ve düşünme güçlüğü, davranışsal ve sosyal becerilerde gerileme gibi diğer belirtiler görülüyor.

Pazartesi günü JAMA IM dergisinde yayınlanan iki yıllık çalışmada, yarısı kontrolsüz diyabet gibi Alzheimer hastalığına yakalanma riskini artırdığına inanılan faktörler konusunda, sağlıklarını ve yaşam tarzlarını iyileştirmek için kişisel yardım alan 172 katılımcıda bilişsel sonuçlar, fiziksel hareketsizlik, risk faktörleri ve yaşam kalitesi karşılaştırıldı.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre 70 ila 89 yaş arasındaki katılımcılar demans için sekiz risk faktöründen en az ikisine sahipti: Fiziksel hareketsizlik, kontrolsüz yüksek tansiyon, kontrolsüz diyabet, yetersiz uyku, bilişsel gerileme riskiyle ilişkili reçeteli ilaç kullanımı, yüksek depresif belirtiler, sosyal izolasyon ve sigara kullanımı.

Çalışmaya katılanlar belirli risk faktörlerini azaltmak için bir programın uygulanmasını denetlemek üzere bir hemşire ve bir sağlık koçuyla bir araya geldi.

Katılımcılar, birkaç ayda bir hedeflerini gözden geçirmek üzere eğitim seansları aldılar. Bu hedefler arasında yüksek tansiyon ve kan şekerini takip etmek, her gün yürümek ve hayır kurumları, spor faaliyetleri ve kültürel etkinlikler gibi sosyal faaliyetlere katılmak yer aldı. Bu, sosyal konulara dikkat etmek ve toplum üzerinde olumlu bir etki yaratmak için çabalamak anlamına geliyordu.

Araştırmacılar, eğitime katılmayan gruba kıyasla katılımcıların bilişsel test sonuçlarında yüzde 74'e ulaşan oranlarda iyileşme yaşadıklarını tespit etti. Ayrıca çalışmalarının çok disiplinli bir metodolojik deney kapsamında gerçekleştirildiğini vurguladılar. Sağlık müdahalelerinin ve yaşam tarzı değişikliklerinin Açıklamada Alzheimer hastalığı risklerini azaltmadaki etkilerini izlemek için, riskleri azaltmaya odaklanan bu programların, yan etkilerinin kapsamlı bir şekilde izlenmesini gerektiren hastalık karşıtı ilaçların aksine pahalı olmadığına da dikkat çektiler.

Araştırmacılar bunun yanı sıra gelecekte, Alzheimer hastalığı ve demans tedavisinin, risk azaltma programları ve hastalık mekanizmalarını zayıflatmayı amaçlayan spesifik ilaçların bir kombinasyonuna odaklanacağını umduklarını ifade ettiler.



Dünyanın en ince spagettisi üretildi: Çıplak gözle görülmüyor

Çubuk makarnalar elektron mikroskobuyla görülebiliyor (Beatrice Britton / Adam Clancy)
Çubuk makarnalar elektron mikroskobuyla görülebiliyor (Beatrice Britton / Adam Clancy)
TT

Dünyanın en ince spagettisi üretildi: Çıplak gözle görülmüyor

Çubuk makarnalar elektron mikroskobuyla görülebiliyor (Beatrice Britton / Adam Clancy)
Çubuk makarnalar elektron mikroskobuyla görülebiliyor (Beatrice Britton / Adam Clancy)

Bilim insanları dünyanın en ince spagettisini üretti. Çıplak gözle görülemeyen makarnanın tıpta kullanılması amaçlanıyor. 

Nişastalı bitkilerden yapılan nanofiber malzemeler, gözenekli yapıları sayesinde epey kullanışlı bir yara bandı görevi görebiliyor. Yaraya su ve nem girmesine izin verirken bakterileri dışarıda tutarak iyileşmeyi sağlıyor.

Ayrıca kemik yenilenmesi ve dokuların yeniden gelişimi sürecinde iskele görevi üstlenebiliyor ve vücuda ilaç taşıyabiliyorlar. 

Ancak bitkilerden nişastayı çıkarmayı gerektiren bu nanofiberlerin üretimi epey enerji gerektiriyor. 

Birleşik Krallık'taki University College London'dan araştırmacılar daha kolay ve çevre dostu bir şekilde nanofiber geliştirmenin yolunu buldu.

Bilim insanları nişasta bakımından zengin un ve sıvı formik asiti, elektrospinning adlı bir teknikle döndürdü. Daha sonra makarna karışımı elektrik yüküyle çiğ çubuk makarnaya çevirdiler. 

372 nanometre genişliğindeki spagetti, saç telinden neredeyse 200 kat daha ince. 

Nanoscale Advances adlı hakemli dergide yayımlanan makalenin ortak yazarı Dr. Adam Clancy "Spagetti yapmak için su ve un karışımı metal deliklerden geçiriliyor" diyerek ekliyor:

Bizim çalışmamızda da aynısını yaptık ama un karışımımızı elektrik yüküyle çektik. Kelimenin tam anlamıyla spagetti ama çok daha küçük.

Yeni "nanomakarna" yaklaşık 2 santimetre genişliğinde bir nanofiber matı ortaya çıkardı. Mat gözle görülebilse de onu oluşturan çubuklar, herhangi bir görünür ışık kamerası veya mikroskop tarafından net bir şekilde yakalanamayacak kadar ince.

Daha önceki en ince makarna Sardinya'nın Nuoro kentindeki bir makarna üreticisinin elle yaptığı su filindeu. Yeni spagetti, su filindeu'dan neredeyse bin kat daha ince olsa da mutfaklarda onun yerini alması beklenmiyor.

Makalenin bir diğer yazarı Prof. Gareth Williams geliştirdikleri ürün hakkında "Ne yazık ki makarna olarak kullanışlı olduğunu düşünmüyorum çünkü bunu ocaktan alamadan, bir saniye içinde aşırı pişecektir" diye açıklıyor.

Ekip, nanofiber spagettinin sağlık alanında kullanılacağını umuyor. Dr. Clancy "Nişasta bol ve yenilenebilir olduğu için umut veren bir malzeme; selülozdan sonra dünyadaki en büyük ikinci biyokütle kaynağı ve vücutta parçalanabiliyor" diyerek ekliyor:

Ancak nişastayı saflaştırmak çok fazla işlem gerektiriyor. Un kullanarak nanofiber yapmanın daha basit bir yolunun mümkün olduğunu gösterdik.

Bilim insanları bundan sonra yeni malzemenin parçalanma hızını ve hücrelerle nasıl etkileşime girdiğini araştırmayı planlıyor.

Independent Türkçe, IFL Science, Popular Science, Nanoscale Advances