Natalie Portman haklı: "Metot oyunculuğu" kadınlar için hep farklı bir anlama geldi

Siyah Kuğu'nun yıldızı ekstrem hazırlıklara "kadınların karşılayamayacağı bir lüks" diyerek burun kıvırırken, Daniel Day-Lewis ve Benedict Cumberbatch'in övgüyle karşılanması çifte standardın altını çiziyor

Natalie Portman, metot oyunculuğunun "kadınların karşılayamayacağı bir lüks" olduğunu söylüyor (AP)
Natalie Portman, metot oyunculuğunun "kadınların karşılayamayacağı bir lüks" olduğunu söylüyor (AP)
TT

Natalie Portman haklı: "Metot oyunculuğu" kadınlar için hep farklı bir anlama geldi

Natalie Portman, metot oyunculuğunun "kadınların karşılayamayacağı bir lüks" olduğunu söylüyor (AP)
Natalie Portman, metot oyunculuğunun "kadınların karşılayamayacağı bir lüks" olduğunu söylüyor (AP)

Sahneyi gözünüzde canlandırın. Işıl ışıl bir cuma sabahı ve Natalie Portman'ın koşuşturmalı programında çocukları okula bırakabileceği küçük bir boşluk var. Hollywood yıldızı olduğunuzda, çocuklarınızın hayatını vurgulayan günlük rutinlerin yanınızdan geçip gitmemesi çok önemlidir. Yani: Üniformalar giyildi, beslenme çantaları ellerde, hadi herkes marş marş! Yalnız... Portman okul kapısına vardığında diğer tüm ebeveynler dönüp gözlerini dikiyor. Çocuklar ağlamaya başlıyor; bazıları dehşet içinde çığlık atıyor. Portman neden kan ve beyin parçaları sıçramış pastel pembe takım elbisesi içinde orada durup Lyndon B. Johnson'la konuşuyormuş gibi davranıyor? Çocukları iç çekiyor; anneleri yine metot oyunculuğu yapıyor.

Tamam, peki, bu gerçekten yaşanmadı. Portman'ın Pablo Larraín'in 2016 yapımı filmi Jackie'deki Jackie Kennedy performansı yoğun, tuhaf ve biraz rahatsız edici olsa da (ve ona Oscar adaylığı kazandırsa da) hazırlığı bu kadar aşırıya kaçmadı. Aslında Portman yakın zamanda verdiği bir röportajda oyuncuların bu tür maskaralıklarına burun kıvırarak metot oyunculuğunu sadece belirli kişilerin keyif alabileceği bir zevk diye nitelendirdi.

Portman yakın zamanda Wall Street Journal'a verdiği röportajda "Rollere iyice giriyorum ama dürüst konuşmak gerekirse bence bu kadınların karşılayamayacağı bir lüks" dedi. Aktris, "Çocukların ya da partnerlerin, bilirsiniz işte, herkesi bana sürekli 'Jackie Kennedy' diye hitap etmeye zorlamamı pek anlayışla karşılayacağını sanmıyorum" diye konuştu. Haklı; bakmanız gereken kişiler olduğunda gerçeklikten öylece kopmak mümkün değil. 2021'de Benedict Cumberbatch (üç küçük çocuk babası) The Power of the Dog'la neredeyse Oscar alacakken herkese, aylarca yıkanmadığını ve kendi ismine cevap vermediğini söylüyordu ve benim tek düşünebildiğim zavallı karısıydı.

Ama "metot oyunculuğu" her zaman adamların alanı olmadı mı? Her ne kadar bu kavram Stanislavski ve daha sonra Lee Strasberg gibi oyunculuk öğretmenleri tarafından içsel bir dönüşüm süreci (yeni bir duygusal ortam yaratıp orada yaşama) olarak ortaya atılsa da bugün çoğunlukla daha gösterişli, daha dışsal bir şey olarak düşünüyoruz: set dışında bile karakterden çıkmayı reddetmek ya da havaya girmek için eziyet verici şeyler yapma kararlılığı. Kendi yiyeceğini yakalayıp öldürmek ya da hücre hapsinde yaşamak (sırasıyla Son Mohikan [Last of the Mohicans] ve Babam İçin'de [In the Name of the Father] Daniel Day-Lewis), rol arkadaşlarına ürkütücü hediyeler göndermek (Suicide Squad: Gerçek Kötüler'de Jared Leto; gerçi daha sonra kullanılmış prezervatif gönderdiğiyle ilgili espri yaptığını söylemişti) ya da kendisine biber gazı sıkılması için yalvarmak (Şikago Yedilisi'nin Yargılanması'nda [The Trial of Chicago 7] Jeremy Strong) gibi.

Geçimsiz veya kuruntulu (ya da Portman'ın öne sürdüğü gibi korkunç anneler) olarak nam salmak istemedikleri sürece, kadınlar bu şekilde davranamaz. Cafcaflı Hollywood'un efsanelerindeki sözümona "metot" hikayelerinin çoğunlukla erkek yıldızlardan gelmesi tesadüf değil. Bunun yerine odak noktası her zaman, kadın yıldızların "çirkinleşmek" için güzelliklerini asilce feda ettiği durumlara kayıyor. Protez burun takmak (Saatler'de [The Hours] Nicole Kidman), yaklaşık 15 kilo almak (Bridget Jones'un Günlüğü'nde [Bridget Jones's Diary] Renée Zellweger) ya da yaklaşık 10 kilo verip kafayı tıraş etmek (Sefiller'de [Les Misérables] Anne Hathaway) gibi.

Kadın yıldızlar için bunun "sınırları aşmak" olarak görülmesi iç karartıcı ama aynı zamanda bu şekilde ödüllendiriliyorlar. Charlize Theron, Cani'de (Monster) kaşlarını kazıtıp kilo aldıktan ve saçlarını mahvettikten sonra Oscar kazandı. Jessica Chastain, Tammy Faye'i̇n Gözleri'nde (The Eyes of Tammy Faye) takma diş takıp adi bir far sürerek ve protez kullanarak altın ödülü kazandı. Meryl Streep, Margaret Thatcher'ı canlandırmak için aptalca bir peruk ve diş taktığı Demir Leydi'yle (The Iron Lady) üçüncü Oscar'ını aldı. Ve dikkate değer bir şekilde Natalie Portman da 2010'da kendisine Akademi Ödülü kazandıran Siyah Kuğu'daki (Black Swan) rolü için sadece badem ve havuç içeren bir diyetle hayatta kaldı.

Ancak "metot yapmanın" erkeksi ve isyankar dünyasında sinir bozucu olan şey, kadın yıldızların da yaptığı yoğun, kapsamlı araştırma ve hazırlıkların görmezden gelinmesi. Evet Portman, Siyah Kuğu'da başrolü oynamak için kilo verdi ama aynı zamanda New York Balesi'nden bir balerinle her gün saatlerce çalıştı. Bale yapmayı öğrendi! Zellweger, Bridget Jones'un Günlüğü öncesinde Londra'daki bir yayınevinde haftalarca fotokopi çekip kahve yaptı. Frances McDormand (ve yönetmeni Chloe Zhao) Nomadland'i çekerken gerçekten minibüslerde yaşadı. Hathaway, Sefiller'deki rolü için hayat kadınlığını araştırdı ve hatta izolasyonunu artırmak için çekimler sırasında kocasını kendisinden uzağa gönderdi. Sanatlarına daha az bağlı değiller; bunlar sadece büyük performansları sınıflandırırken sıklıkla kullanılan gürültülü, tuhaf, kötü şöhretli parametrelerle uyuşmuyor.

John Berger 1972'de "Erkekler kadınları seyreder. Kadınlarsa seyredilmelerini seyreder" diye meşhur bir söz yazmıştı. Metot oyunculuğu hakkında konuşma şeklimiz bize ne kadar az şeyin değiştiğini gösteriyor. Erkekler vahşi hayvanları öldürür; kadınlar tuhaf peruklar takar.

Independent Türkçe



Sonsuzluk Galaksisi, süper kütleli kara deliklerin gizemine ışık tuttu

Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
TT

Sonsuzluk Galaksisi, süper kütleli kara deliklerin gizemine ışık tuttu

Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)

Bilim insanları ilk kez doğrudan bir gaz ve toz bulutunun çökmesi sonucu oluşmuş bir süper kütleli kara delik saptamış olabilir. Sonsuzluk Galaksisi'ndeki bu keşif, evrenin ilk dönemlerine dair merak edilen bir soruya da ışık tutma potansiyeli taşıyor. 

Kara delikler yaşam döngülerinin sonuna gelen büyük kütleli yıldızların süpernova patlamasının ardından kendi üzerine çökmesi sonucu oluşuyor. Süper kütleli kara deliklerse bu daha küçük kara deliklerin zaman içinde birleşmesiyle meydana geliyor.

Öte yandan NASA öncülüğünde geliştirilen James Webb Uzay Teleskobu (JWST), Büyük Patlama'dan sonraki yaklaşık 500 milyon yıl içinde oluşmuş süper kütleli kara delikler keşfediyor. Böyle bir yapının ortaya çıkması için en az 1 milyar yıl geçmesi gerektiğini düşünen gökbilimciler, son yıllarda bu tuhaflığa bir açıklama getirmeye çalışıyor. 

Öne çıkan teorilerden birine göre bazı süper kütleli kara delikler, devasa bir gaz ve toz bulutunun herhangi bir yıldız üretmeden doğrudan kendi üstüne çökmesiyle meydana geliyor olabilir. 

Ancak bilim insanları daha önce bu senaryoyu destekleyen somut bir kanıt bulamamıştı. 

Yale Üniversitesi'nden Pieter van Dokkum liderliğindeki bir araştırma ekibi, Dünya'dan yaklaşık 8 milyar ışık yılı uzaktaki bir galakside bu kanıtı bulmuş olabilir.

cdfvgbh
James Webb Uzay Teleskobu, Sonsuzluk Galaksisi'nde toplam üç süper kütleli kara delik buldu (NASA/Yale Üniversitesi)

JWST'yi kullanarak galaksiyi gözlemleyen bilim insanları, sonsuzluk işaretine benzeyen bir görüntüyle karşılaştı. Bu nedenle Sonsuzluk Galaksisi adını alan gökadanın, iki galaksinin kafa kafaya çarpışması sonucu oluştuğu için bu şekli aldığı düşünülüyor.

Araştırmacılar şaşırtıcı bir şekilde iki galaksinin birleştiği yerdeki gaz bulutunun içinde süper kütleli bir kara delik tespit etti. Kara deliğin, halihazırda beslendiği bu gaz bulutunda oluştuğu tahmin ediliyor.

Hakemli dergi The Astrophysical Journal Letters'ta 15 Temmuz Salı günü yayımlanan makalenin başyazarı van Dokkum "Devasa bir galaksinin çekirdeği dışında bir kara delik bulmak başlı başına olağandışı bir durum ancak daha da sıradışı olan şey, oraya nasıl geldiği" diyerek ekliyor: 

Muhtemelen oraya öylece varmamış, orada oluşmuş. Ve epey yakın bir zamanda. Başka bir deyişle, bir süper kütleli kara deliğin doğuşuna tanıklık ettiğimizi düşünüyoruz, ki bu daha önce hiç görülmemiş bir şey.

Bilim insanları iki galaksinin çarpışması sırasında yoğun bir gaz düğümü oluştuğunu ve burada Güneş'in 1 milyon katı ağırlığında süper kütleli kara deliğin meydana geldiğini tahmin ediyor.

Ekip teorilerini test etmek için kara deliğin hızıyla, onu çevreleyen gaz bulutunun hızını karşılaştırdı. Bunların birbirine yakın olması, kara deliğin orada oluşma ihtimalini güçlendirdi.

Çalışma ayrıca, çarpışan iki galaksinin çekirdeklerinde de aktif süper kütleli kara delikler bulunduğunu ortaya koydu.

Bunun beklenmediğini belirten van Dokkum, çalışmanın bulgularını şöyle değerlendiriyor:

Doğrudan çökme sonucu bir kara delik bulduğumuzu kesin bir şekilde söyleyemeyiz. Ancak bu yeni verilerin, diğer açıklamalardan bazılarını elerken, yeni doğmuş bir kara delik ihtimalini güçlendirdiğini söyleyebiliriz. Verileri incelemeye ve bu olasılıkları araştırmaya devam edeceğiz.

Independent Türkçe, Space.com, IFLScience, The Astrophysical Journal Letters