Tayland'da maymun istilası: "Hayalet şehre dönüşecek"

3 bin 500 maymun, şehri altüst etti

Bölge sakinleri maymunları yer yer besliyor (Reuters)
Bölge sakinleri maymunları yer yer besliyor (Reuters)
TT

Tayland'da maymun istilası: "Hayalet şehre dönüşecek"

Bölge sakinleri maymunları yer yer besliyor (Reuters)
Bölge sakinleri maymunları yer yer besliyor (Reuters)

Tayland'da yaklaşık 3 bin 500 maymunun ele geçirdiği şehirde hayat durma noktasına geldi. 

Lopburi ilinin aynı adı taşıyan şehri, eskiden ülkede ticaret ve turizmin önemli merkezlerinden biriydi. Ancak Hong Kong merkezli İngilizce yayımlanan South China Morning Post gazetesinin dünkü haberinde, bölgenin maymun istilası nedeniyle "hayalet şehre dönme tehlikesiyle karşı karşıya" kaldığı yazıldı.

Lopburi Ticaret Odası'nın başkanı Pongsatorn Chaichanapanich, son iki yıldır artan maymun istilası yüzünden şehir merkezindeki birçok dükkan ve işletmenin kepenk kapattığını söyledi. 

Pongastorn, şehrin tarihi mekanlarının da gezilmez hale geldiğini belirterek, devletin bir an evvel bu duruma çözüm bulması gerektiğini ifade etti.

Şehrin ünlü AVM'lerinden Pingya Alışveriş Merkezi'nin sorumlularından Surachat Chanprasit, maymunların sürekli mağazalara girerek etrafa zarar verdiğini, işletmelerin camlarını ve çatılarını neredeyse her ay yeniletmek zorunda kaldığını belirtti. 

Surachat, AVM'nin iki yıl önce 100 milyon Tayland Bahtına (yaklaşık 86,5 milyon TL) satışa çıkarıldığını, alıcı bulunamayınca fiyatın 70 milyon Tayland Bahtına (yaklaşık 60,5 milyon TL) kadar indirildiğini söyledi. 

Lopburi'de her yıl düzenlenen Maymun Festivali turistlerin büyük ilgisini çekiyor (Reuters)
Lopburi'de her yıl düzenlenen Maymun Festivali turistlerin büyük ilgisini çekiyor (Reuters)

Yetkili, AVM satışa çıkarıldığı zaman Çinli bir yatırımcının şehre gelerek inceleme yaptığını fakat maymun istilası sorununu fark edince bununla ilgili çözüm bulunmadan yatırım yapmayacağını belirttiğini anlattı. 

Lopburi Valisi Ampol Angkhapakornkul, geçen ay şehre düzenlediği ziyarette sorununun çözümü için adım atacağını belirterek Ulusal Parklar, Yaban Hayatı ve Doğa Koruma Bakanlığı'ndan yetkililerle ortak plan hazırlayacaklarını duyurmuştu.

Independent Türkçe



Gözü tamamen alınan elma salyangozları, yerine yenisini çıkarıyor

Elma salyangozu 28 gün içinde gözünü yeniden oluşturabiliyor (Stowers Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü)
Elma salyangozu 28 gün içinde gözünü yeniden oluşturabiliyor (Stowers Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü)
TT

Gözü tamamen alınan elma salyangozları, yerine yenisini çıkarıyor

Elma salyangozu 28 gün içinde gözünü yeniden oluşturabiliyor (Stowers Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü)
Elma salyangozu 28 gün içinde gözünü yeniden oluşturabiliyor (Stowers Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü)

Elma salyangozlarının, gözleri yaralandıktan veya çıkarıldıktan sonra bu organlarını yeniden oluşturabildiği tespit edildi. 

Özellikle Brezilya ve Arjantin'in bazı bölgelerine özgü elma salyangozu (Pomacea canaliciulata) son yıllarda akvaryum ticareti gibi yollarla Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da da yaşamaya başladı. 

Yerleşmeye başladıkları yeni ekosistemler için tehdit oluşturabilen bu canlılar, bazı bölgelerde istilacı türler olarak görülüyor.  

Kaliforniya Üniversitesi'nden Dr. Alice Accorsi ve Stowers Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü Başkanı Dr. Alejandro Sánchez Alvarado, İtalya'nın marul tarlalarını kemiren istilacı elma salyangozlarıyla ilgili bir çözüm ararken ilginç bir keşif yaptı. 

Salyangozun bazı kısımlarının yeniden oluşup oluşmadığını laboratuvarda incelemeye karar veren bilim insanları, gözlerinin kesilip çıkarıldıktan sonra tekrar büyüdüğünü gözlemledi. 

Bulguları hakemli dergi Nature Communications'ta dün (6 Ağustos) yayımlanan çalışmanın yazarlarından Dr. Accorsi "Gözün tamamen çıkarılmasının ardından iki haftadan kısa süre sonra yeniden büyümenin erken belirtileri görünür hale geldi ve bir aydan kısa zamanda yeni göz oluştu" diyerek ekliyor: 

Bu sürecin hızı ve hassasiyeti gerçekten dikkat çekici ve duyu organı yenileme mekanizmalarını keşfetme yönünde büyük ölçüde kullanılmamış bir fırsatı temsil ediyor.

Gözlerin tamamen yeniden oluşması 28 gün sürerken, organın farklı kısımlarının aynı süre ve hızda oluşmadığı gözlemlendi. 

Bilim insanları ayrıca yenileme sürecinin yara iyileşmesi, özel bir hücre kütlesinin oluşumu, lens ve retinanın ortaya çıkması, tüm göz bileşenlerinin olgunlaşması gibi 4 ana aşamada gerçekleştiğini kaydetti.

İnsanlar ve elma sineklerinin gözleri anatomik olarak birbirine benzese de insanlar sadece ilk aşama olan yara iyileşmesini gerçekleştirebiliyor. Bu nedenle bir sonraki adımı neyin tetiklediğini anlamak, insanların göz sağlığı hakkında kritik bilgiler sağlayabilir.

Araştırmacılar bu yüzden omurgalılar ve sirke sineğinde göz gelişiminde kritik rol oynayan ve elma salyangozlarında da bulunan pax6 genine odaklandı. 

CRISPR gen düzenleme yöntemini kullanan ekip, elma salyangozlarındaki pax6 geninin işleyişini bozdu. Gen düzenlemesiyle üretilen yeni salyangozlar sağlıklı olsa da gözleri eksikti.

Bilim insanları göz yenilenmesinin her aşamasındaki gen aktivitesini izleyip analiz etti. Bu sayede hangi genlerin rejenerasyonda rol oynadığını saptamayı umuyorlar. 

Dr. Alvarado, "Bazı hayvanların karmaşık gözleri nasıl yenileyebildiğini (ve hangi genlerin dahil olduğunu) anlamak, bir gün insanlardaki göz yaralanmalarına yönelik tedavilere katkı sağlayabilir" diyor.

Salyangozların göz rejenerasyonu sırasında aktif olan genlerin çoğunun, omurgalıların göz gelişiminde de rol oynaması bu çalışmalar açısından önem taşıyor.

Dr. Accorsi şu ifadeleri kullanıyor:

Salyangoz ve insan gözü birbirinden bağımsız evrimleşse de bu bulgular, sürecin ortak bir dizi genetik yapıtaşına dayandığını gösteriyor. 

Independent Türkçe, IFLScience, Popular Science, Nature Communications