Sakinlerinin çoğunun 100 yıldan fazla yaşadığı bir İtalyan adası... Bunu nasıl başarıyorlar?

Sardinyalılar yabani kuşkonmaz avlamayı seviyor ( Arşiv- Reuters)
Sardinyalılar yabani kuşkonmaz avlamayı seviyor ( Arşiv- Reuters)
TT

Sakinlerinin çoğunun 100 yıldan fazla yaşadığı bir İtalyan adası... Bunu nasıl başarıyorlar?

Sardinyalılar yabani kuşkonmaz avlamayı seviyor ( Arşiv- Reuters)
Sardinyalılar yabani kuşkonmaz avlamayı seviyor ( Arşiv- Reuters)

İtalya'nın Sardinya adası, dünyadaki beş Mavi Bölgeden veya alışılmadık derecede fazla sayıda insanın 100 yaş veya daha yukarısına kadar yaşadığı ender yerlerden biri.

Sardinya'daki bu enerjik yaşlılar için yedikleri şeyler uzun ömürlerinde önemli bir rol oynuyor. Ancak bu mutfak sağlığı faydalarından yararlanmak için İtalya'da yaşamanıza gerek yok. Daha uzun yaşamak için bir Sardunyalı gibi nasıl besleneceğiniz aşağıda açıklandı:

1: Daha az et, daha çok sebze

Et idareli kullanılıyor, Sardinya'daki yiyeceklerin çoğu yerel olarak yetiştiriliyor ve genellikle pestisit, hormon, boya veya şeker içermiyor.

CNBC'nin haberine göre sebze, salata, rezene, bakla, nohut ve domatesli fasulye çorbası yiyorlar.

Adalılar, antiinflamatuar özelliklere sahip olan ve kolesterolü düşürdüğü tespit edilen keçi ve koyun sütü ürünlerini yemeyi tercih ediyor.

Ayrıca İtalyan makarnasının ana maddesi olan yüksek proteinli, düşük glütenli tam trichome fasulyesinden yapılan kendi imzası olan gözlemeleri (carta di musica) de yiyorlar.

Her gün karaciğeri temizlediğine inanılan özel sütlü çaydan da içiyorlar.

2: Yiyeceklerin bir kısmını kendin yetiştir

Sardinyalılar yabani kuşkonmaz, yabani yeşillikler, meyveler ve mantarlar aramayı seviyor. Uygun eğitim almadan bunu kendiniz yapmayın, aksi takdirde zehirli bir şey yutma riskiyle karşı karşıya kalabilirsiniz.

Sardinya adası
Sardinya adası

Bahçeniz yoksa, temel İtalyan ürünlerini yetiştirmek için küçük bir arazi ayarlamayı deneyin.

3: Dışarda daha az yiyin

Sardinyalılar kendileri için yemek pişirmeyi tercih ediyor.  Lezzetli sos için soğan doğrama, sarımsak kıyma ve taze domates ezmenin tadını çıkarmak için yeterli zaman ayırmaya çalışmanızı tavsiye ediyorlar.

Evde yemek yapma alışkanlığını yavaş yavaş kazanabilirsiniz. Tam zamanlı çalışıyorsanız, hafta sonlarını haftanın iki veya üç günü yemek pişirmeye veya yemek hazırlamaya ayırın. Yemek yapmayı bir angarya olarak görmek yerine, yemek pişirme sürecini sevmenize yardımcı olabilecek şeyler ayarlayın. Örneğin ailenizi yardıma davet edebilirsiniz.

4: Daha fazla hareket et

Sardinyalılar gün boyunca özellikle mutfak faaliyetlerinde aktif kalıyorlar. Koyunlarına bakarlar, keçilerini sağarlar, yabani otları toplarlar, yemek pişirirler, temizlik yaparlar ve bahçeyle ilgilenirler.

Muhtemelen koyun gütmeyecek veya mantar toplamayacak olsanız bile gün boyunca aktif kalmanın yollarını bulabilirsiniz.

Bütün gün bilgisayar başında oturuyorsanız, telefonunuzda veya akıllı saatinizde 30 ila 45 dakikalık aralıklarla bir zamanlayıcı ayarlayın, böylece kalkıp esnemeyi veya öğleden sonra yürüyüşe çıkmayı unutmayın.

Rutininize daha fazla hareket kattığınızda  bu durum moralinizi yükseltmenize yardımcı olabilir.



Evrimin faturası: İnsan beyni büyüdükçe daha hızlı yaşlanıyor

Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
TT

Evrimin faturası: İnsan beyni büyüdükçe daha hızlı yaşlanıyor

Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)

İnsan beyninin daha fazla büyüyen bölgelerinin daha hızlı yaşlandığı saptandı. 

6 ila 7 milyon yıl önce ortaya çıkan insanları, yakın akrabaları olan diğer primatlardan ayıran en önemli özelliklerden biri büyük bir beyne sahip olması. 

Milyonlarca yıllık evrim sürecinde büyümekle kalmayıp karmaşık bir yapıya da bürünen insan beyni, dille iletişim kurmaktan geleceği planlamaya kadar pek çok avantaj sağlıyor.

Öte yandan hakemli dergi Science Advances'ta yayımlanan yeni bir çalışmaya göre, bütün bunların bir bedeli de var. 

İnsan ve diğer primatların beyninin nasıl yaşlandığını gözlemlemek isteyen araştırmacılar, 480 insan ve 189 şempanzenin beyin taramalarını inceledi. 

Şempanzeler, insanların atası değil fakat iki tür de ortak bir atadan evrimleşti. İnsan beyni ise, şempanzelerinkinin üç katı büyüklükte.

Bilim insanları iki beyinde de 17 ayrı bölge olduğunu kaydetti. Bunların bazıları eşit boyuttayken, bir kısmı insanlarda daha geniş bir alana yayılmıştı. 

Bunlardan biri de gözlerin hemen arkasında yer alan ve karar vermede kritik rol oynayan orbitofrontal korteksti. 

Ardından yaşlanma sürecini inceleyen ekip, iki türün beyninin de zaman içinde küçüldüğünü gözlemledi. 

Ancak bazı kısımlar daha hızlı küçülürken, insan beynindeki en hızlı yaşlanmanın, orbitofrontal korteks ve evrimsel süreçte daha fazla büyümenin görüldüğü diğer bölgelerde gerçekleştiği bulundu.

Araştırmacılar ayrıca babun ve Hint şebeğinin beynini de şempanzelerle karşılaştırdı. Öte yandan bu kıyaslarda, beyin genişlemesi ve yaşa bağlı gerileme arasında bir ilişki saptanmadı. 

Heinrich Heine Düsseldorf Üniversitesi'nden ve çalışmanın yazarlarından Dr. Sam Vickery, beynin en hızlı genişleyen bölümlerinin, en karmaşık işlerden sorumlu olduğunu söylüyor. Bu durum, sözkonusu bölgelerin daha çabuk yıpranıp küçülmesini açıklayabilir.

Ancak insan beynindeki daha büyük kısımların neden daha hızlı küçüldüğünü açıklamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç var. 

Çalışmada yer almayan bazı uzmanlar da bulguların daha fazla katılımcıyla desteklenmesi gerektiğini düşünüyor. University College London'dan antropolog Dr. Aida Gomez-Robles "İnsanlardaki yaşlanmaya ilişkin benzer çalışmalar genellikle binlerce kişiyi içeriyor" diyerek ekliyor:

Bulgular, bu bölgelerin bazıları için geçerli ancak hepsi için geçerli olup olmadığını bilmiyoruz.

Bulguların kesin bir şekilde doğrulanması halinde ilginç bir durum da ortaya çıkıyor: İnsanların hayatta kalma şansını artırarak şempanzelerden daha uzun ömürlü olmasını sağlayan bölgeler, aynı zamanda ilk yaşlanan kısımlar.

Yaşın ilerlemesiyle ortaya çıkan bazı sorunlar, evrimin bir avantajla beraber bir dezavantaj da getirmesinin sonucu olabilir. Dr. Vickery şu ifadeleri kullanıyor:

Böyle muhteşem bir beynimiz var ama bunun bir bedeli de var.

Independent Türkçe, Science Alert, New York Times, Science Advances