Diskteki su keşfi, gezegenlerin oluşumuna dair gizemi çözebilir

Araştırmacılar, bu denli önemli verilerin toplanabileceğini daha önce hiç hayal etmemiş

Diskte keşfedilen su buharı, mavi tonlarında gösteriliyor (ALMA/ESO/NAOJ/NRAO/S. Facchini)
Diskte keşfedilen su buharı, mavi tonlarında gösteriliyor (ALMA/ESO/NAOJ/NRAO/S. Facchini)
TT

Diskteki su keşfi, gezegenlerin oluşumuna dair gizemi çözebilir

Diskte keşfedilen su buharı, mavi tonlarında gösteriliyor (ALMA/ESO/NAOJ/NRAO/S. Facchini)
Diskte keşfedilen su buharı, mavi tonlarında gösteriliyor (ALMA/ESO/NAOJ/NRAO/S. Facchini)

Gökbilimciler gezegen oluşturabilecek bir diskte su buldu. Bu buluş, yeni gezegenlerin oluşumuna dair bir gizemin çözülmesini sağlayabilir.

Araştırmacılar daha önce bu tür bir ön gezegen diskinde suyun dağılımını haritalandıramamıştı. Araştırmacılardan biri bu tür verilerin toplanabileceğini "hiç hayal etmediklerini" söyledi.

Ancak yeni araştırma böyle bir diskte su buldu. Bu buluş, yeni gezegenlerin doğumunda suyun oynadığı muhtemel kilit rolü anlamamızı sağlayabilir

Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi Teleskobu (ALMA) kullanılarak yapılan gözlemler Boğa takımyıldızında, Dünya'dan 450 ışık yılı uzaklıkta bulunan Güneş benzeri genç yıldız HL Tauri'nin iç diskinde Dünya'nın tüm okyanuslarının en az üç katı kadar su olduğunu ortaya koydu. 

İtalya'daki Milano Üniversitesi'nden çalışmayı yöneten gökbilimci Stefano Facchini şöyle dedi:

Bir gezegenin oluşma ihtimali olan bölgede okyanus kaynaklı su buharı görüntüsünü yakalayabileceğimizi hiç hayal etmemiştim. Elde ettiğimiz sonuçlar, tıpkı 4,5 milyar yıl önce kendi Güneş Sistemi'mizde olduğu gibi, suyun varlığının bir gezegen sisteminin oluşumunu etkileme biçimini gösteriyor.

İtalya'daki Bologna Üniversitesi'nde gökbilimci olan çalışmanın ortak yazarı Leonardo Testi de şunları söyledi:

Bizden 450 ışık yılı uzaklıktaki su buharını sadece tespit etmekle kalmayıp aynı zamanda ayrıntılı görüntülerini yakalayabilmemiz ve uzamsal olarak çözümleyebilmemiz gerçekten olağanüstü.

Avrupa Güney Gözlemevi'nin (ESO) ortağı olduğu ALMA'yla yapılan gözlemler, gökbilimcilerin diskin farklı bölgelerindeki su dağılımını hesaplamalarına olanak sağlıyor.

Nature Astronomy'de yayımlanan çalışmaya göre HL Tauri diskinde önceden bilinen bir boşluğun bulunduğu bölgede kayda değer miktarda su bulundu.

Araştırmacılar bu su buharının, söz konusu bölgelerde oluşan gezegenlerin kimyasal bileşimini etkileyebileceğini öne sürüyor.

ESO'da gökbilimci olan ve çalışmaya da katılan Elizabeth Humphreys şunları söyledi:

Bir fotoğrafta, buzlu toz parçacıklarından salınan su moleküllerine doğrudan tanık olmak gerçekten heyecan verici.

Gezegen oluşumunun tohumu olan ve diski oluşturan toz parçacıkları, çarpışarak ve birbirine yapışarak daha da büyük cisimler haline geliyor.

Gökbilimciler, suyun toz parçacıkları üzerinde donması için yeterince soğuk olan yerlerde, parçacıkların birbirine daha iyi yapıştığına ve gezegenlerin oluşması için ideal bir nokta sağladığına inanıyor.

Ajanslardan da yararlanılmıştır. 



Avustralya'da kuşlar ağaçlardan bir bir düşüyor: Yüzlercesi zehirlenmiş olabilir

Kakadu ailesine ait corellalar, Avustralya'ya özgü kuşlardır (Temsili/Unsplash)
Kakadu ailesine ait corellalar, Avustralya'ya özgü kuşlardır (Temsili/Unsplash)
TT

Avustralya'da kuşlar ağaçlardan bir bir düşüyor: Yüzlercesi zehirlenmiş olabilir

Kakadu ailesine ait corellalar, Avustralya'ya özgü kuşlardır (Temsili/Unsplash)
Kakadu ailesine ait corellalar, Avustralya'ya özgü kuşlardır (Temsili/Unsplash)

Maroosha Muzaffar Kıdemli Asya Muhabiri 

Avustralya'nın Yeni Güney Galler eyaletinde yüzlerce corella ölü ya da kritik bir durumda bulunurken, toplu zehirlenmeden şüpheleniliyor.

Yeni Güney Galler Çevre Koruma Kurumu, pazartesi günü kötü durumdaki düzinelerce kuşun ağaçlardan düşerken görüldüğünü ve soruşturma başlattıklarını açıkladı. Etkilenen kuşlar Newcastle, Carrington ve Hamilton bölgelerindeydi.

Birçok kuş bulunduğu sırada yönünü kaybetmişti, kanaması vardı ya da kötü durumdaydı ve en az 60'ı, yerel bir veteriner tarafından uyutuldu. Kuşlar parklarda, alışveriş merkezlerinde, oval sahalarda ve ön bahçelerde bulundu.

Gelecek günlerde daha fazla kuşun etkilenmesinden korkuluyor.

Bir tür küçük kakadu olan corella kuşları, çiftliklere, bostanlara ve hatta bazen binalara kayda değer derecede zararlar verdiği için çiftçilerle sık sık çekişme yaşıyor.

Çevre Koruma Kurumu'nun düzenleyici operasyonlar icra direktörü Jason Gordon durumu "üzücü" diye nitelendirerek corella kuşlarının felç geçirdiğini ve uçamadığını söylüyor.

Gordon, "Pestisitlerin kasten veya kasıtsız bir şekilde kötüye kullanımı hiçbir şekilde kabul edilemez ve ağır cezalar gerektirir" diyor.

Hunter Yaban Hayatı Kurtarma, olayın büyük olasılıkla zehirlenmeden kaynaklandığını ifade ediyor.

Kurtarma kuruluşunun başkanı Kate Randolph "Mahallenin her yerine dağılmışlar. Halktan onları ön bahçelerinde, oval sahalarda bulduklarına dair telefonlar alıyoruz" diyor. 

Herkes birlikte çalışıyor. Bu yürek parçalayıcı bir durum.

Avustralya'nın en büyük yaban hayatı kurtarma kuruluşu Wires'tan veteriner Dr. Tania Bishop da toplu zehirlenmenin olası bir açıklama olduğunu söylüyor. Ancak Guardian'a konuşan veteriner, potansiyel zehirleri belirleyen toksikoloji sonuçlarının çıkmasının haftalar alabileceğini belirtiyor.

Çevre Koruma Kurumu, "Testler, kuş gribini elemeyi ve pestisitin potansiyel olarak kötüye kullanımına dair kanıtlar için etkilenen yerleri incelemeyi içerecek" ifadelerini kullanıyor.

Ayrıca hasta ve ölü kuşların sayısını ve tam olarak nerede bulunduklarını teyit etmek için Newcastle bölgesindeki birkaç veterinerle temas içindeyiz.

Hamilton Veteriner Kliniği'nden bir pratisyen hekim Newcastle Herald'a yaptığı açıklamada, kurumda geçirdiği 13 yıl boyunca hiç böyle bir şey görmediğini söyledi.

Hekim, "Acı içindeler" diyor.

Kanatlarını açıp adeta yardım ister gibi size bakıyorlar. Bu kesinlikle korkunç.

Olay toplumda öfkeye yol açtı. Bir bölge sakini Facebook'ta "Bu kesinlikle iğrenç! Bu canlılar bizim Avustralya yerlisi kuşlarımız ve bu dünyada bizim kadar hakları var! Biz onları korumak için buradayız" diye yazdı.

Umarım failler yakalanır, sorumlu tutulur ve çürürler!

Bir diğeriyse "Hangi hasta insan bunu yapar?" diye yazdı.

Başka biri de "Bu çok üzücü" dedi.

Bazı insanların sorunu ne? Bunlar nefes alan canlı hayvanlar. Bu gezegeni paylaşıyoruz, sahibi değiliz.

Australian Broadcasting Corporation, Victoria'daki çiftçilerin ekinlerini insancıl ve ölümcül olmayan bir yolla korumak adına, corella ve diğer rahatsız edici kuşları caydırmak için kartallar ve şahinler kullandığını 2023'te bildirmişti. Eğitimli yırtıcı kuşlar, etkilenen alanların üzerinde uçarak corellalara saldırmadan onları korkutuyordu.

Independent Türkçe,Independent.co.uk/news